Ooit ergens in de Gouden Eeuw voeren er driemaal meer schepen met de Nederlandse vlag op de wereldzeeën dan Britse. Maar na de laatste overwinning van Michiel de Ruyter bij Chatham (1667), hebben wij toch vaak de Britten als meerdere moeten erkennen.
Tot voor kort prijkte Nederland met Shell in de Top 5 op de ranglijst van landen met één van de 100 grootste bedrijven ter wereld. Na het vertrek van Shell en Unilever naar Engeland, bungelen wij met Philips en Heineken nog ergens onderaan. Kennelijk hopen we maar dat niemand over het vertrek van Shell begint en dat het overwaait. Maar dat de pareltjes van het Nederlandse bedrijfsleven zo gemakkelijk hun biezen pakken is schokkend.
Veel verdwenen
Laten we proberen het in enig perspectief te zetten. Van de rond 100 Nederlandse bedrijven van een eeuw geleden *), zijn er op dit moment nog 25 over die onder hun oorspronkelijke naam in Nederland actief zijn. Denk aan Vredestein, Stork, CSM, van Hattum & Blankevoort, Bols en Droste. De rest is gefuseerd of overgenomen. Dat is dus eigenlijk vrij normaal. Nergens zijn de grenzen immers meer open dan in de financiële wereld. Daar profiteren wij ook van. Maar wat als straks iemand in de Verenigde Staten, India, China of Zwitserland bepaalt hoe wij ons hier moeten gedragen? Dat kan toch niet de bedoeling zijn?
DNA van Nederland
Shell is als multinational natuurlijk wel van een andere orde dan bijvoorbeeld Bols of Droste. Vanuit de historie is Shell zo innig met Nederland vervlochten, dat we nu nog amper de impact van het vertrek overzien. Want als je je wortels verbreekt, raak je ook je ziel kwijt. Bestuur en aandeelhouders hadden beter moeten weten, want Shell behoort tot het DNA van Nederland. Ik zou me schamen.
Een Nederlandse CEO bij Shell aan het roer, realistisch en vatbaar voor maatschappelijke druk, was veel beter geweest. Koudwatervrees voor klimaatactivisme of de Natuurherstelwet is een brevet van onvermogen. Ze horen nu eenmaal bij onze tijd en bij maatschappelijk verantwoord ondernemen. Iedere CEO krijgt ermee te maken, ook buiten Nederland.
Beste voorspellers
Vroeger ging ik eerst bij Shell langs als ik een toekomstscenario moest maken. Bij Shell werkten de beste toekomstvoorspellers en ik ging altijd met een uitstekende (wereldomvattende) analyse naar huis. Ik heb de boeken nog bewaard die ik meekreeg. Ik mis dat. En ik ben niet de enige.
Een gemiste kans voor Shell dat zij niet in de kopgroep van de zero-emissieschepen meedoet. Of vooraan staat in het grootschalig aanleggen van laadinfrastructuur voor ‘renewables’ voor schepen. Nu zijn de alternatieve energieprogramma’s bij Shell vrijwel gestopt.
Wat kortzichtig. Alleen de aandeelhouderswaarde telt. Zonder Shell verloopt die transitie veel moeilijker. Maar dat de wereld nog elke dag miljoenen vaten olie oppompt is niet alleen de schuld van oliemaatschappijen, maar vooral van onszelf, omdat we op grote schaal blijven autorijden en op vakantie blijven gaan. We zullen samen echt andere keuzes moeten maken.
Shell hard nodig
Op het gebied van energie zijn overal ingrijpende veranderingen nodig en eigenlijk hebben we nog steeds geen goed plan. Stel dat in 2050 blijkt dat wij amper 30% van de doelstellingen uit 2023 hebben gehaald. Hoe zal de wereld die wij aan onze kinderen achterlaten er dan uitzien? Daarom moeten we laten zien dat het goed mogelijk is om schepen, ook op zee, echt te vergroenen. En niet alleen met waterstof of batterijen, maar vooral ook met veel schonere brandstoffen. We hebben Shell juist nu hard nodig om tot een verstandig, moedig en haalbaar plan te komen.
Analist van 13
De komende jaren moeten we immers honderden nieuwe schepen bouwen of bestaande schepen retrofitten. Hoe gaan we die aandrijven? Bij Shell zit nog steeds de beste kennis over de toekomst. Waar zijn die goede toekomstscenario’s? Waarom is het zo stil? Dat de businesscase nog niet haalbaar is, is echt geen excuus meer. Oliemaatschappijen kunnen beter meedoen, kennis delen en het goede voorbeeld geven als zij in de toekomst nog relevant en ‘profitable’ willen zijn! Luister anders ook eens naar de toekomstige generatie. Mijn aankomend analist van 13 is er duidelijk over: ‘Weg met al die vieze rommel.’
Kees de Vries
* Bron: Economisch archief van Nederland en Koloniën (1939)