De kwestie van de kegelplaatsen werd aan de orde gesteld tijdens een kort geding dat de Havendienst tegen Beelen en zijn investeringsbedrijf Larendael had aangespannen. Beelen heeft het ADM-terrein en een deel van de haven in augustus gekocht. Binnen een maand zocht hij de confrontatie. Hij liet de haven weten dat de kegelschepen ten dele op zijn terrein lagen en dat ze weg moesten. Daarbij voerde hij onder meer aan dat de tankers mogelijk gevaar opleverden. Beelen moest zich dinsdag voor de rechter verweren tegen de eis van de Havendienst, die in de dagvaarding stelde dat Beelen de schepen moet toelaten.
Stromboliweg
Havenmeester Mateyo sloot de 14 kegelplaatsen in de ADM-haven begin oktober. Per direct gold een afmeerverbod voor de drie steigers aan de Stromboliweg. Daarmee raakte de haven 14 van haar 42 éénkegelplaatsen kwijt. Het waren geen halve maatregelen. Volgens Mateyo had Beelen gedreigd dat hij de tankers zelf zou laten verwijderen. Ze kon het risico niet nemen dat ze zouden worden losgegooid. Maar ze kan de wachtplaatsen niet missen, gezien het aantal tankers dat Amsterdam aandoet.
Slobbertrui
Daarop sleepte het Havenbedrijf Larendael voor de kort geding-rechter op de Amsterdamse Zuidas. De Havendienst kwam met drie advocaten. De gemeente, eigenaar van de Amsterdamse haven, had ook een advocaat gestuurd. Tegenover de zwarte toga’s stond Beelen, op witte sportschoenen, met spijkerbroek en in slobbertrui. Hij voerde zelf het woord, samen met een juridisch medewerker van zijn kantoor. Opvallend ook: Beelen had zijn vrouw, zoon en dochter meegenomen naar de rechtszaal. Want het gaat om een familiebedrijf, zo liet hij weten. Maar familieman of niet, in de aanloop speelde Beelen het spel al keihard. Zo stelde hij Amsterdamse wethouders persoonlijk aansprakelijk voor vermeende schade van 130 miljoen euro. Ook havenbestuurders en andere betrokkenen kregen medewerkers van een incassobureau en deurwaarders op bezoek – op hun huisadres.
Open water
Kernpunt in de kwestie is of de kegeltankers gebruik mogen maken van het water dat bij het ADM-terrein hoort. Ze liggen in een strook water die van de gemeente is, maar langere tankers steken met het achterschip uit in het gedeelte van de haven van Larendael. Om bij de kegelplaatsen te komen moeten de schepen ook via het water van Larendael varen. De advocaten van het Havenbedrijf vinden dat dit is toegestaan: omdat de ADM-haven in open verbinding staat met het Noordzeekanaal is het publiek water. Daar mag iedereen varen. Over het uitsteken van de afgemeerde tankers zou eventueel een vergoeding kunnen worden betaald. Daarover was de haven al zeker vijf jaar in gesprek geweest met de vorige eigenaar van het ADM-terrein.
Kotug
Beelen betwistte elk gebruik van zijn haven door anderen. Hij kwam ook met een heel ander argument: de Havendienst heeft die 14 plaatsen helemaal niet nodig, want er zijn meer dan genoeg kegelplaatsen. Als konijn uit de hoge hoed toverde hij een eigen onderzoek. Hij had Kotug (de sleeprederij) via AIS-gegevens laten uitzoeken hoeveel kegelschepen dit jaar per dag Amsterdam aandeden. Hij had er flink in geïnvesteerd, want het onderzoek had 40.000 euro gekost, zo liet hij weten. De drukste dag bleek 14 april te zijn geweest. Toen waren er volgens de telling van Kotug 34 kegelschepen tegelijk in de haven.
Voorkeursrecht
Dat was een stuk minder dan de 57 kegelplaatsen die Beelen en zijn medewerkers zelf geteld hadden, maar die door de haven worden betwist. Opvallend was dat havenmeester Mateyo zelf geen cijfers paraat had over het aantal tankers in de haven op enig moment. Nog een argument van Beelen: als het Havenbedrijf de kegelplaatsen zo belangrijk vond hadden ze het ADM-terrein zelf kunnen aankopen. Het had tenslotte 36 jaar te koop gestaan, waarbij de gemeente zelfs een voorkeursrecht had. Maar de gemeente had nooit toegehapt.
Gebruiksrechten
Het tweede konijn dat uit de hoed van Beelen kwam, was een set met oude rechten die in 1970 waren verleend aan de ADM. Hij had deze gebruiksrechten bij de koop mede overgenomen van de vorige eigenaar en ze laten bijschrijven in de leveringsacte. Daaronder het recht om een deel van de haven buiten het eigen terrein in gebruik te nemen en uit te baggeren. Het gaat om het gedeelte aan de oostzijde van de haven, dat wordt aangeduid als Terrein III. ADM dacht dit deel van de haven destijds nodig te hebben voor tewaterlatingen. Nu liggen er duwbakken, maar Beelen ziet kansen dit deel bij zijn superjachtwerf te betrekken.
Kademuur
In dezelfde portefeuille die Beelen overnam van de vorig eigenaar Chidda Vastgoed zit de mogelijkheid de strekdam waarover de Stromboliweg loopt te verleggen. Dat betoogden Beelen en zijn juridisch medewerker tenminste. Volgens de gepresenteerde tekeningen van Larendael wordt de strekdam weggegraven om plaats te maken voor een kademuur waar aan de kanaalzijde superjachten kunnen aanleggen. Om dat te realiseren moeten natuurlijk wel eerst de kegelplaatsen verdwijnen.
De advocaten van de haven betwisten de rechten. Die zijn alleen aan ADM gegeven en dus kan Larendael er geen aanspraak op maken. Of ze zijn al jaren geleden vervallen door de voorwaarden die gesteld worden, zeggen ze.
Concurrentieverhoudingen
Of sprake is van spoedeisend belang, een vereiste voor een kort geding? Beide partijen vinden uitdrukkelijk van wel. Havenmeester Mateyo wijst op de veiligheid in de haven, gezien het feit dat er zich elk moment een piek met kegelschepen kan voordoen waar dan geen plaats voor is. ‘Ik kan het risico niet lopen dat hier tankers rondvaren die nergens terechtkunnen. Er zijn maar weinig uitwijkmogelijkheden. We kunnen met de terminals overleggen, maar ook hun mogelijkheden zijn beperkt. Bovendien spelen hier de onderlinge concurrentieverhoudingen.’
Experience Center
Ook Beelen zegt haast te willen maken. Want hij wil zo snel mogelijk beginnen met de bouw van zijn geplande Dutch Superyacht Tech Campus op het terrein. Gepland zijn onder meer zeven loodsen waar kan worden gewerkt aan de grootste superjachten ter wereld door een keur aan Nederlandse jachtbouwers, hotelaccommodatie voor de jachtbemanningen en een ‘Experience Center’. Beelen ontkent dat de actie met de kegelschepen is bedoeld om een onderhandelingspositie richting de gemeente te forceren. Hij wil met spoed aan de slag.
Voorzieningenrechter mevrouw R. A. Dudok van Heel liet doorschemeren dat ze vindt dat partijen moeten proberen ook zelf tot een oplossing te komen. ‘Wat ik ga doen is de zaak in een juridisch kader zetten.’
Uitspraak van het kort geding op 30 november.
Lees ook: