Nu na een maand het einde in zicht lijkt van het fosfinedrama is het tijd om terug te kijken en de vraag te stellen: waar ging het mis? De schepen vertrokken vanaf Oss richting drie verschillende vestigingen van De Heus veevoeders. De Coby kwam als eerste aan bij bestemming, waar werd opgemerkt dat er een te hoog gehalte fosfine aan boord was. ‘Dat dan bij het eerste de beste grijpertje dat in een schip wordt gezet om te lossen wel alle toeters en bellen afgaan. Dat kan niet.’
Anthony Boumans van OOC bevestigt dat er gemeten is in Oss. ‘Er zijn geen waardes gemeten boven de grenswaarde van 0,1 ppm. De meter liet zelfs zien dat er niks werd gemeten.’
Het kan zijn dat fosfine door bepaalde omstandigheden varieert in de hoogte van de waarde. Hierover zijn verhalen bekend bij de redactie. Waarbij in een later stadium wel weer fosfine werd gemeten, waar dat eerst niet het geval was.
Behandeling door experts
Quist vraagt zich ook af hoe er met de lading is omgegaan. ‘De trein afkomstig uit Polen valt onder het RID, het ADN voor treinen.’ Dit houdt in dat er gedocumenteerd moet worden wat er in de lading zit. ‘Wanneer er dan bekend is dat er gegast is met een dergelijke stof dan mogen alleen bevoegden deze lading behandelen.’ Quist betwijfelt of dit door een expert is gedaan.
Anthony Boumans liet eerder aan Schuttevaer weten dat er geen dergelijk document beschikbaar was voor de partij tarwe. Zij waren er dus niet van op de hoogte dat er fosfine in de lading zat.
Transportbreed
Het is een transport breed probleem, volgens Quist, dat er onduidelijkheid is over de lading. ‘Wanneer je baggerslib gaat ophalen en er wordt jou niet verteld dat er arsenicum inzit dan kan dat gevaarlijk worden. Bijvoorbeeld wanneer je kinderen aan het spelen zijn geweest in de lading.’
Lees ook: Ton Quist schreef eerder een opinie met de vraag: Weten wij wel, wat wij vervoeren?
Twee Kamerleden, Laçin en Dijkstra, hebben, toen nog, minister Van Nieuwenhuizen in 2020 gevraagd er iets aan te doen. Zij willen dat het verplicht wordt om aan een ieder door te geven wat er in de lading zit. ‘De minister heeft de vragen beantwoord, maar op dit punt heeft ze niets laten weten.’
Het probleem zit hem volgens Quist in de aansprakelijkheid. ‘Zowel De Heus als OOC gaat wijzen naar de trein uit Polen. Die is niet te pakken, ook niet voor ILT. Daarom moet de wet worden aangepast.’ Quist wil dat niet alleen de afzender aansprakelijk wordt voor de lading, maar ook de ontvanger in Nederland. ‘Wanneer de ontvanger aansprakelijk gesteld kan worden, dan moeten ze de lading gaan meten.’
Onvoorstelbaar
Ook ging het in de uitzending over de mislukte ontgaspoging in IJsseloog. Voor Quist kwam het besluit van de omgevingsdienst om de schepen niet te laten overslaan bij IJsseloog compleet uit de lucht vallen. ‘Dit kan niet, dacht ik’, vertelde hij. Hij schreef in Schuttevaer ook een opiniestuk over de provincie Flevoland en de omgevingsdienst genaamd ‘Boter op het hoofd in Flevoland‘. Waarom vindt Quist het zo verbazingwekkend dat de schepen niet mogen ontgassen?
Quist is zelf tankschipper. Aan boord van de tankschepen zijn ook vaak gassen en deze schepen mogen varend ontgassen. Dat houdt in: tijdens de vaart de luiken open zodat de gassen het schip kunnen verlaten. ‘Tot een jaar geleden mocht dit nog in Amsterdam en omgeving, maar tegenwoordig moeten we naar het Markermeer.’ Wanneer Quist over het Markermeer vaart gaan de luiken open en niet alleen die van zijn schip, maar ook die van collega-tankers. Deze gassen gaan ook veelal richting Flevoland, ‘maar hier hoor je de omgevingsdienst niet over.’ Dat de drie kleine schepen daar niet hebben mogen overslaan, terwijl er veel grotere en meer tankers dat wel mogen is voor Quist onbegrijpbaar.
Schippers geen expert
Voor Sunniva Fluitsma van de ASV speelt er een heel ander probleem. Zij wil voorkomen dat er nu alleen een oplossing komt voor dit probleem en dat er vergeten wordt om concrete veranderingen door te voeren. Die veranderingen moeten onder andere via de politiek doorgevoerd worden. ‘Het is onmogelijk om de schipper de verantwoording te geven over wat er wel of niet aan boord is’, zegt Fluitsma op de vraag of schippers zelf aan boord moeten gaan meten. ‘We zijn immers geen experts op het gebied van fosfine of ander gas.’
Niet de schipper, maar de politiek moet het probleem oplossen is haar boodschap. ‘Er zijn wel kamervragen gesteld, maar wanneer wij een partij benaderen dan krijgen we te horen dat het momenteel niet de prioriteit heeft.’ Of dat komt doordat de binnenvaart niet belangrijk genoeg is, fosfine niet interessant of dat alle partijen in de Tweede Kamer kleiner zijn geworden durft Fluitsma niet te zeggen. ‘Maar als je ziet hoe iedereen reageert wanneer de Haringvlietbrug deels gesloten is voor het wegverkeer dan zie je een duidelijk verschil.’
Moeten er dan aanpassingen komen en op welke schaal? Europese regelgeving? Daar heeft ASV in ieder geval wel op in gezet. Zij schreven een brief aan CDA Europarlementariër Tom Berendsen en zijn VVD-collega Caroline Nagtegaal-van Doorn. Met daarin de vraag over hoe het nu zit met de regels. Berendsen heeft vragen gesteld.
Lees ook: