Uit het onderzoek zijn aanbevelingen gekomen voor drie groepen. ‘De duwbakeigenaren, vaarwegbeheerders en de handhavers’, zegt ILT-inspecteur ongevallenonderzoek Thom Bijkersma. Van de exploitanten wordt verlangd dat ze de duwbakken die ze in gebruik hebben zorgvuldiger afmeren. ‘Belangrijk is rekening te houden met wind, stroming, wisselende waterstanden, zuiging en golfslag.’
Bijkersma wijst op artikel 7.01 in het Binnenvaartpolitiereglement (BPR) waarin het volgende staat: ‘Een schip, een samenstel en een drijvend voorwerp die stilliggen, zomede een drijvende inrichting, moeten zodanig zijn verankerd of gemeerd, dat zij door verandering van hun positie geen gevaar of hinder voor andere schepen kunnen vormen, dan wel dat daardoor geen schade aan oevers, waterkeringen of werken gelegen in scheepvaartwegen kan ontstaan.’
Boetes
Wanneer gebruikers hieraan niet voldoen kan er dus worden gestraft. ‘Hier komt ook meteen een aanbeveling voor de handhaver bij. Controleer vaker duwbakken en als je opmerkt dat ze niet veilig liggen deel dan een boete uit. Dat is naast een straf ook een signaal.’
Het heeft volgens Bijkersma geen zin een vaste norm aan het afmeren of verankeren van duwbakken te koppelen. ‘Dit is nu een open norm, omdat het heel afhankelijk is van de situatie hoeveel trossen bijvoorbeeld nodig zijn. Er zijn echter instanties, zoals het Platform Zero Incidents, die heel duidelijk hebben uiteengezet waarop moet worden gelet bij het vastmaken van een duwbak.’
Fysieke barrières
Als laatste heeft ILT ook een aanbeveling voor de vaarwegbeheerders. ‘Bijvoorbeeld in het geval van het Hollandsch Diep, waar regelmatig een duwbak loskomt. Bijvoorbeeld de aanleg van fysieke barrières zou kunnen helpen, of een duwboot op stand-by, zodat snel kan worden ingegrepen wanneer nodig. De vaarwegbeheerder is hier aan zet om te bepalen welke maatregelen eventueel genomen kunnen worden.’
‘In Rotterdam is een pilot bezig waarbij duwbakken worden uitgerust met een chip die hun locatie laat zien. Dezelfde chips die worden gebruikt voor de inning van havengeld. Met locatiebepaling kan eerder worden opgemerkt dat een duwbak is losgeslagen. Ook zulke oplossingen kunnen helpen om incidenten te voorkomen.’
2000 ton
ILT deed het onderzoek naar aanleiding van twee ernstige incidenten. Op 10 februari 2020 ramden twee in Maasbracht losgeslagen lege duwbakken de stuw van Linne en 30 januari 2021 raakten vijf duwbakken op drift bij Roermond. Een van die duwbakken ramde met een snelheid van negen kilometer per uur een brug. De schade aan de duwbak was groot, maar het had volgens Bijkersma veel erger kunnen aflopen. ‘In totaal gingen vijf duwbakken er vandoor. De vier lege duwbakken waren vrij snel onder controle, maar één duwbak was geladen met zand en moeilijk onder controle te krijgen. Op die dag stond de stuw bij Roermond open en daar kwam de duwbak dan ook doorheen, nog zonder iets te raken. Het had voor heel grote problemen kunnen zorgen als de stuw dicht was geweest en die 2000 ton de stuw had geramd.’
Slecht ankeren
Bij zowel het incident in Linne als het incident in Roermond was de oorzaak niet goed afmeren of slecht ankeren. ‘Wanneer dan een harde wind opsteekt of de waterstand flink wisselt, gaat het mis.’
De inspectie heeft vervolgens ook andere incidenten onder de loep genomen. Gekeken is naar de scheepsongevallenregistratie van Rijkswaterstaat uit 2018 en 2019.
79 incidenten
‘In die twee jaar waren er 79 geregistreerde incidenten. Vaker ging het mis bij geankerde duwbakken dan bij afgemeerde duwbakken’, stelt Bijkersma. ‘Maar duwbakken worden ook vaker geankerd en dus is dat verklaarbaar.
‘In 84% van de gevallen was sprake van een compleet losgeslagen duwbak, dus geen enkel touwtje zat meer vast. Het vaakst, 76%, ging het om een enkele duwbak. Bij twee incidenten ging het om vier duwbakken.’
Hollandsch Diep
Meer dan de helft van de incidenten was in Zuid-Holland of op de grens daarvan, maar ook dat is verklaarbaar zegt Bijkersma. ‘Daar worden ook de meeste duwbakken geankerd.’
Opvallend veel incidenten hadden plaats op het Hollandsch Diep, maar liefst 12. ‘Dit zorgt voor oponthoud voor de scheepvaart, maar mogelijk ook voor voor treinen op de Moerdijkbruggen. Er moet namelijk eerst met zekerheid worden vastgesteld dat geen sprake is van gevaar.’
Lees ook: