Journalist Emy Demkes van de Correspondent deed onderzoek naar de ontwikkelingen in de kledingsector. Om te beginnen is duidelijk dat kleding momenteel de hele wereld over wordt getransporteerd. ‘Kijk maar eens op de website van H&M. Alle leveranciers zitten in Bangladesh, Mexico of China. Die kleding wordt allemaal verscheept’, zegt Demkes.
De container is daarbij van levensbelang voor de kledingindustrie. ‘Kleding wordt ver weg van de winkels gemaakt. In lagelonenlanden en vaak onder barre omstandigheden.’ Die mondiale productie was volgens Demkes onmogelijk geweest zonder de container en goedkoop vervoer over zee.
Schaalvergroting
Niet alleen heeft de containervaart er zo aan bijgedragen dat de productie naar verre landen verhuisde, ook de schaalvergroting in de zeevaart speelde een rol. Containerschepen worden alsmaar groter met de Ever Ace binnenkort als voorlopig recordhoudster met een capaciteit van 23.992 teu. Het gevolg is dat de kledingindustrie de productie flink kan opschalen. De kosten voor een extra lading kleding zijn zowel in de productie als in het transport laag. Als voorbeeld geeft Demkes een Levi’s spijkerbroek van 110 euro. ‘De transportkosten voor zo’n broek zijn niet meer dan 60 cent.’ Voor de kledingbedrijven is het dan ook voordelig extra kleding te produceren, zelfs als er een kans bestaat dat die niet wordt verkocht. En mede doordat de transportkosten zo laag zijn, is kleding goedkoper geworden, waardoor we ook meer kunnen en zijn gaan kopen.
De Correspondent journalisten Maite Vermeulen en Maaike Goslinga duiken dieper in de containervaart. Een wereld die zij een zwarte doos noemen. Daarom hebben ze hulp nodig. Ze zijn op zoek naar scheepvaartexperts die willen helpen door bijvoorbeeld achtergrondinformatie te geven en mee te lezen. Lees hier meer over hun oproep.
Dichterbij produceren
Er gaan al langer stemmen op voor een milieubewuster beleid in de kledingindustrie. Een van de mogelijke oplossingen is dichterbij huis produceren. Minder transport is per definitie beter voor het milieu. En volgens Demkes zijn containerschepen behoorlijk vervuilend. ‘Ze zijn goed voor 2% van de wereldwijde CO2-uitstoot.’ Het kan flink wat uitstoot schelen als de kledingproductie voor Europa bijvoorbeeld zou verhuizen naar Portugal, Turkije of Marokko. Mits ook de stoffen en andere ‘onderdelen’ op dezelfde plek worden gemaakt en niet alsnog vanuit India of Bangladesh komen.
Snelheid
En voor zo’n verhuizing is vanuit het oogpunt van de kledingmerken meer te zeggen. ‘Modetrends wisselen elkaar steeds sneller af. Mede door de opkomst van sociale media komen en gaan trends in hoog tempo. Waar vroeger vier collecties per jaar werden gepresenteerd, zijn dat er nu 20 of zelfs meer.’
De collecties waar Demkes het over heeft moeten passen bij de nieuwste mode en kunnen niet te lang van tevoren worden geproduceerd. ‘Via een containerschip doet kleding er al snel 30 dagen over. Dat is eigenlijk te lang.’ Door de productie dichterbij huis te halen, kunnen kledingbedrijven sneller inspelen op de nieuwe trends. Iets wat ‘fast fashion’ wordt genoemd.
Dat kleding snel uit de mode raakt, blijkt uit het volgende schrijnende voorbeeld. ‘De Ever Given, die het Suezkanaal blokkeerde, bracht onder meer 50.000 kinderkledingstukken naar Rotterdam. Maar met zodanige vertraging, dat ze nu waarschijnlijk onverkoopbaar zijn. Ze zijn namelijk seizoensgebonden en worden intussen al gezien als oud. Ze zullen meteen in de uitverkoop gaan of worden weggegooid’, zei Jeannine Butzelaar destijds tegen de NOS.
Corona-onzekerheid
Bovendien is recent maar al vaker gebleken dat lange aanvoerlijnen minder betrouwbaar zijn. ‘Zo heeft de Coronacrisis laten zien hoe gemakkelijk een grote transportketen kan worden ontregeld.’ En het incident met de Ever Given mag dan uitzonderlijk zijn geweest, het geeft te denken. Door de grootschaligheid van het zeetransport is het niet ondenkbaar dat iets vergelijkbaars nogmaals gebeurt.
En een derde onzekerheid in de huidige productieketen is de politieke instabiliteit in sommige landen, zegt Demkes. ‘Dat maakt je als bedrijf kwetsbaar.
‘Tot nu toe was de kledingindustrie altijd bezig met de goedkoopste optie. Er werd weinig rekening gehouden met risico’s. Maar dat is nu echt aan het veranderen’, stelt Demkes.
Rightshoring
Om terug te komen op de verduurzaming van de kledingsector. Het dichterbij brengen van de productiehuizen, ook wel ‘reshoring’ genoemd, is volgens Demkes niet voldoende. Zij heeft het over ‘rightshoring’ een term van de Amerikaanse auteur Dana Thomas. ‘Hiermee wordt bedoeld dat reshoring wel zorgt dat het transport korter en duurzamer wordt, maar dat daarmee niet alles is opgelost. Veel kledingfabrieken, ook die dichtbij huis, hebben slechte arbeidsomstandigheden. Daarnaast gebruiken veel merken zeer schadelijke stoffen tijdens het proces.’ De oplossing zit dus zeker niet alleen in minder transport.
China
Overigens is het nog maar de vraag of de containervaart iets zou merken van zo’n drastische verandering. ‘Ook de Chinese maakindustrie is vooruitstrevend bezig. Chinese kledingmerken zijn niet alleen populair in China, maar ook steeds meer in Europa.’ Dan kunnen Westerse bedrijven hun kleding wel dichtbij maken, maar hoe gaat kleding vanuit China naar Europa komen? Precies, in containerschepen.
Om vervuilende containervaart toch tegen te gaan, pleit Demkes voor snelle invoering van een CO2-heffing in de zeevaart, waardoor de kosten van vervuilend transport flink gaan stijgen. ‘Uiteindelijk moet elke sector er alles aan doen om klimaatverandering tegen te gaan en zo veel mogelijk te beperken’.
Lees ook: