Het thema van de expositie is ‘Schuttevaer, de economie van de scheepvaart en de plek die Zwartsluis daarbij inneemt’. Aanleiding voor de oprichting van Koninklijke Schuttevaer was de geplande verbreding en verdieping van het Zwolse Diep in 1840 door het gemeentebestuur van Zwolle, waardoor ook grotere schepen van de vaarweg gebruik konden maken. Veel binnenschippers maakten bezwaar tegen het hoge tolgeld dat moest worden betaald. Wie weigerde te betalen werd de doorvaart net voorbij Genemuiden belet met een tolketting. De tolgeldafdracht werd 1849 becijferd op zo’n tien procent van het schippersinkomen. Het verzet ertegen werd steeds heviger. Een protestbijeenkomst in een logement in Zwartsluis liep uit op een oproer, maar eindigde uiteindelijk vreedzaam in een gesprek met de burgemeester. Deze gebeurtenis is vermoedelijk de aanleiding geweest om in 1849 Schippersvereniging Schuttevaer op te richten.