De De Ruyterzaal van het Scheepvaartmuseum is op een paar stoelen na volledig gevuld. Er zitten vooral mannen. Veel van hen dragen een rode das met witte strepen, de das die hoort bij het lidmaatschap van Zeemanshoop.
De vereniging is 1 mei 200 jaar geworden en viert dat vandaag. Dat gebeurt niet zonder reden in het Scheepvaartmuseum. De twee in Amsterdam gevestigde organisaties hebben nauwe banden. Zeemanshoop heeft bijgedragen aan de opzet van het museum. En het museum nam later een pentekening van Ludolph Backhuysen over van Zeemanshoop. Van de opbrengt kon de sociëteit voor zeevarenden destijds een eigen pand kopen.
Prinses Margriet
Terug naar de De Ruyterzaal. Een powerpoint op het scherm maakt duidelijk: ’14:25 uur – H.K.H. Prinses Margriet arriveert en wordt door de voorzitter, de locoburgemeester van Amsterdam, de commissaris van de koning van Noord-Holland en directeur Michael Huijser van Het Scheepvaartmuseum begeleid naar de De Ruyterkamer’. Maar de klok passeert dit punt en de genoemde genodigden zijn nog nergens te bekennen.
Ceremoniemeester en vicevoorzitter van Zeemanshoop Cornelius den Rooijen pakt de microfoon en de zaal, die tot dan toe vol geroezemoes was, wordt stil. ‘De prinses kan elk moment aankomen, heeft u nog even geduld.’
Nervositeit
Er heerst enige nervositeit in de zaal. Dat is niet gek, want dat prinses Margriet, de beschermvrouwe van het college, ook echt zou komen, was lange tijd onzeker. ‘Tot drie weken geleden wisten we niet of de prinses zou komen. Het was echt een verrassing toen we dit te horen kregen. Een opluchting’, vertelt voorzitter Constant Herfst na afloop.
De deuren achterin de zaal gaan even na half drie statig open. Het geroezemoes valt nu echt helemaal stil. In de opening staat prinses Margriet. Naast haar voorzitter Herfst en daarachter de locoburgemeester en commissaris van de koning. Tijdens de 20 meter naar de voorzijde van de zaal, blijft het stil.
De in het wit geklede prinses neemt vooraan plaats. Ceremoniemeester Den Rooijen heet haar welkom en geeft het woord aan de directeur van het museum, die vandaag als gastheer fungeert. Michael Huijser wijst op de goede band tussen Het Scheepvaartmuseum en het college. Hij feliciteert de aanwezigen met het 200-jarig bestaan.
Voorzitter Herfst
De volgende die het podium betreedt en zich richt tot de zaal is voorzitter Herfst. De nervositeit is nog altijd aanwezig, blijkt uit het rommelen met de microfoon. Hij vertelt dat het niet alleen een jubileum is voor Zeemanshoop, maar ook voor de prinses. ‘Het is 50 jaar geleden dat prinses Margriet beschermvrouwe werd en het college het predikaat koninklijk kreeg.’
Vervolgens vertelt Herfst over het ontstaan van de vereniging. Dat er zeven jaar na de oprichting ruim 1200 mensen lid waren en 30 jaar later zelfs meer dan 2000. Over wat Zeemanshoop voor families betekende die achterbleven nadat vader niet meer was thuisgekomen van zijn reis. Maar ook over hoe in de eerste decennia van de 20e eeuw het aantal leden terugliep. Dat de sociëteit, door nieuwe communicatiemiddelen, van minder groot belang was geworden. Financiële problemen dwongen het bestuur in 1914 uiteindelijk tot de verkoop van het pand op de Dam.
Herfst: ‘Maar we schrijven nu 2022 en Zeemanshoop geeft nog steeds invulling aan de oude doelstellingen. Nog steeds worden sociaal-maritieme doelstellingen ondersteund.’ De vereniging telt nu 450 leden en dat is inmiddels weer een groeiend aantal.
De bepalende rol die Zeemanshoop ooit had in de Nederlandse zeevaart is niet meer en zal ook niet terugkeren, concludeert Herfst in zijn speech. Toch spreekt hij zijn vertrouwen uit dat er over 200 jaar, in het jaar 2222 opnieuw een jubileum zal worden gevierd.
Zeemanshuis krijgt cheque
Dat Zeemanshoop ook nu nog invloed heeft blijkt uit wat volgt. Voorzitter Herfst roept de voorzitter van het Zeemanshuis naar voren. Jurriaan Blom staat op en loopt richting podium. Het Zeemanshoop heeft op de eigen verjaardag een cadeau voor Het Zeemanshuis in Amsterdam: een cheque van 25.000 euro.
‘Wij zijn volop in verbouwing, maar hebben nog een paar dingen te doen. Daar helpt dit cadeau ontzettend bij’, vertelt een zichtbaar blije Blom.
Zoals de hele middag al, gaat het woord snel over naar de volgende spreker. Ongetwijfeld is het belang van het volgen van het schema met de aanwezigheid van prinses Margriet alleen maar groter geworden.
Nautilus
Nautilus-voorzitter Marcel van den Broek neemt het woord. Hij vertelt over de geschiedenis van de vakbond voor zeevarenden. De 25 minuten die ervoor staan ingepland benut Van den Broek ten volste. Maar pas tegen het einde, wanneer de recentere geschiedenis wordt besproken lijkt de zaal te reageren op het verhaal.
Terwijl Van den Broek ingaat op het jaar 1987, klinken er geluiden van herkenning. Destijds wilden diverse rederijen zonder kok aan boord gaan varen. ‘Zonder kok varen wij niet’, was de respons. De conclusie van de vakbondsman luidt: het is allemaal een stuk beter dan vroeger, maar er is nog veel te winnen.
Tijdens zijn verhaal kijken meerdere aanwezigen even op het programma. ’15:25 uur – cadeau wordt overhandigd aan prinses Margriet.’
Het tot dan toe regenachtige Amsterdam begint langzaam op te klaren en op het moment suprême is de zon flink doorgebroken. Margriet wordt gevraagd naar voren te komen. De beschermvrouwe krijgt op haar eigen 50-jarig jubileum uiteraard een cadeau van het college.
Vlag nummer 1
Het betreffende cadeau is eerder uitgereikt aan een lid van de koninklijke familie, namelijk koning Willem II. Ieder lid van Zeemanshoop mag een rode vlag aanvragen. Deze zijn uniek, omdat ze allemaal een eigen nummer hebben. Voor de prinses is maar één vlag op zijn plaats, de vlag met nummer 1. Voorzitter Herfst rommelt wat met de vlag bij het ceremoniële moment, wat leidt tot hilariteit bij vooral de prinses.
Een tweede cadeau is het boek ‘Oranje: Een Koninklijk Schip’. Het is geschreven door Wim Grund, lid van Zeemanshoop en ook aanwezig. Hij komt naar voren en samen met de ceremoniemeester beginnen ze aan een oratie over het boek tegenover de prinses. Beide heren vergeten nog wel eens de microfoon te gebruiken, waardoor het achterin de zaal niet helemaal te volgen is. Maar een blik naar het podium verraadt dat een verhaal vol passie wordt gehouden. Naast de twee mannen en de prinses kijkt de voorzitter glunderend toe.
Tim Streefkerk
Met de overhandiging van de cadeaus aan de prinses is de plechtigheid bij het laatste moment aangekomen. Conservator van het Scheepvaartmuseum Tim Streefkerk vertelt op een enthousiaste en humoristische manier over de schipbreuk van Jan Hendrik in 1845 op de Sint Paulusrots. De aanstekelijk vertellende Streefkerk geeft in zijn verhaal toe dat er nog wat hiaten zijn, maar na afloop komen diverse leden van Zeemanshoop naar hem toe. De museumman heeft er op deze manier ineens 10 nieuwe bronnen bij.
Met het sluiten van zijn verhaal, begint de borrel. De prinses gaat iedereen voor naar de bar en drinkt een glas water. Een kleine 20 minuten later verlaat ze de bijeenkomst. Nu niet in complete stilte, want de leden van Zeemanshoop hebben elkaar veel te vertellen.
Lees ook: