• ‘Vluchtige’ online-spelers Schuttevaer Motorenquiz leggen het af tegen ‘studiebollen’

Siereveld won de wisseltrofee al twee keer eerder, in 2014 en 2020. We weten van hem dat hij voor de quiz alles uit zijn handen laat vallen, dagenlang heel vroeg opstaat en studie maakt van de antwoorden. Dat geldt ook voor veel andere topspelers, ze kiezen niet vluchtig een antwoord, maar pijnigen hun hersenen erover, googelen naar meer informatie, leggen de puzzel nog even weg, om er later uitgerust nog een keer naar te kijken. Dat doen de online-spelers vermoedelijk minder. Tot dit jaar was dat zelfs niet goed mogelijk. De software liet niet toe dat een vraag even tijdelijk werd overgeslagen. Dat probleem is dit jaar verholpen, online-spelers konden nu heen en weer scrollen door de vragen en er rustig over nadenken. Dat had enig effect. Het gemiddelde aantal fouten daalde iets ten opzichte van vorig jaar van 14 naar 12. Maar de papieren ‘studiebollen’ deden het veel beter met gemiddeld zes fouten. De beste online-speler was Peter K. Scholte van de Asparto met 4 fouten, Siereveld vergiste zich één keer.

Omissies

De papieren inzenders hebben ook de mogelijkheid commentaar te leveren. En dat doen ze veelvuldig, ook al weten ze dat de jury niet over de uitslag correspondeert. Veelal zijn het prijzende reacties, maar ze maakten ook pijnlijk duidelijk dat er fouten waren geslopen in de quiz. Zo bleek vraag 12 geen goed antwoord te bevatten. Bram Minderhoud had dezelfde fout eerder al aangetroffen in de Schuttevaer-rubriek Als het Werkt en de redactie daarop gewezen. Zijn verbetering is niet doorgedrongen tot de quiz. Een liter gasolie bevat namelijk bij 15 graden en een soortelijke massa van 0,81 kg/liter 35,42 megajoule energie. Alle antwoorden op deze vraag zijn dan ook goedgerekend. Ook vraag 6 blijkt omstreden: zowel mangaan als een product uit hout kan kostbare metalen in batterijen vervangen. Beide antwoorden zijn goedgekeurd.

Instinkers

De grootste instinker was de vraag naar de uitvinder van de tweetakt dieselmotor. Velen wisten te vertellen dat dat Rudolf Diesel moet zijn geweest, maar het was de zoon van Ida Erdmann, Hugo Güldner (1866-1926).
De vragenlijst begon ook al beroerd met het starten van een stoommachine. De meesten vonden een dag al overdreven. Starten, lopen dachten ze. Maar de bemanning van het museumschip Christiaan Brunings is toch maar liefst twee dagen aan het stoken voordat de trossen los kunnen.
Gelukkig waren er ook makkelijke vragen. Dat een voelermaat handig is om kleppen mee te stellen, wist bijvoorbeeld bijna iedereen. En dat tweetaktmotoren tweemaal zoveel arbeidsslagen maken als viertaktmotoren is ook praktisch voor niemand nieuws. Opmerkelijker is, dat ook de merkwaardige Napier Deltic motor (Britse vinding uit de Tweede Wereldoorlog) in vraag 3 door velen werd herkend.

Prijsuitreiking

De feestelijke prijsuitreiking is zaterdag 22 oktober in het bijzondere scheepsmotorenmuseum van de SHVP in Papendrecht. De SHVP nodigt de winnaar en de 10 beste inzenders van harte uit voor een van de zeldzame draaidagen, waarbij de mooiste motoren in het museum worden gestart. De dag begint om 10 uur met de overhandiging van een compleet nieuwe en unieke Schuttevaer SHVP wisseltrofee. Daarna draaien de motoren tot circa 15 uur, behoudens een korte pauze met een hapje en een drankje.

Naast de winnaar zijn de 10 beste inzenders: Peter K. Scholte, Herman Toxopeus, Joost Bergisch, Louw Grilk, Ben Hoebeke, Wim Mendelts, Leo Bernouw, Steef Manssen, Gerrit Leunis en Harmen Kouwenhoven (Bothniaborg).

De antwoorden

1. Hoeveel tijd is nodig om een compound stoommachine van 375 ipk te starten? D) Twee dagen.
2. Wat is waar? Een krukas B) krijgt zijn vorm via verspaning.
3. De verbrandingsmotor op afbeelding 1 is een A) Britse vinding uit de Tweede Wereldoorlog.
4. Waar staat de afkorting PM-EM voor? D) Permanent Magneet Elektromotor.
5. Hoe werkt een scrubber? Met A) zeewater.
6. Welk materiaal kan kostbare metaal in batterijen vervangen? Een product op basis van A) mangaan / D) hout.
7. Kan een schip klimaatneutraal op stookolie varen? B) Ja, met een CO2-scrubber.
8. Afbeelding 2 toont een C) eencilinder brandstofpomp.
9. Met het toerental van een voortstuwingsmotor wordt bedoeld A) het aantal omwentelingen van de krukas per minuut.
10. Waarom wordt dieselelektrische aandrijving als verstandige keuze gezien? C) Dieselgeneratoren zijn eenvoudig vervangbaar door een schoon alternatief.
11. Een voordeel van synthetische methanol als brandstof is, dat A) het uit CO2 kan worden geproduceerd.
12. Hoeveel energie zit er in een liter gasolie? Juiste antwoord ontbreekt.
13. Trunkzuigermotoren zijn A) de meest voorkomende verbrandingsmotoren.
14. Methanol A) is een zogenoemde ‘drop in fuel’.
15. Afbeelding 3 toont een detailopname van een C) Caterpillar.
16. Bij gasgeven verliest de motor vermogen. Wat is het meest waarschijnlijk? D) Het brandstoffilter is verstopt, door vervuilde brandstof.
17. Kleppen stellen doe je over het algemeen met een A) voelermaat.
18. (Afbeelding 4) Dit is een C) pompmotor.
19. Wie is de uitvinder van de tweetakt dieselmotor? B) De zoon van Ida Erdmann.
20. Waarom maakt een benzinemotor een ander geluid dan een dieselmotor? D) Een dieselmotor werkt met veel hogere drukken dan een benzinemotor.
21. (Afbeelding 5) Elektrische scheepsvoortstuwing is al meer dan een eeuw oud. Deze elektromotoren zijn van de A) Franse toueur Ampère 1.
22. De eerste moderne volledig op batterijen varende havensleepboot vaart in B) Nieuw-Zeeland.
23. Bij indirecte inspuiting D) komt brandstof eerst buiten de cilinder tot ontbranding.
24. Tweetaktmotoren C) maken tweemaal zoveel arbeidsslagen als een viertaktmotor.
25. Belangrijk voordeel van een kruishoofdmotor is, dat C) de cilindervoeringen minder snel slijten.