De meeste gesloopte schepen waren oorspronkelijk eigendom van rederijen in Oost-Azië en Europa. Het Nederlandse aandeel is ook dit jaar weer bijzonder klein. Van de Groningse eigenaar Seatrade maakte het koelschip Nova Florida haar laatste reis naar het strand van het Indiase Alang. Een Nederlands tintje is verder aan de sloop van de LNG Tanker Ria, eigendom van het Noorse Golar, varend voor de Nederlandse tak van het bedrijf, Golar Gandria NV.

Verantwoord recyclen

Grote Europese rederijen die hun schepen lieten slopen in Alang zijn Maersk en MSC. Maersk doet dat al vele jaren op sloopwerven die volgens het bedrijf wel op een verantwoorde manier recyclen. Het zegt er zelf toezicht op te houden dat een en ander volgens de regels gebeurt. Koploper onder de Europese scheepseigenaren die kiezen voor het grotere geld op de sloopstranden is MSC Mediterranean, dat 14 containerschepen naar Alang liet varen. In de afgelopen tien jaar liet het Zwitserse bedrijf er meer dan 100 schepen stranden.
Twee van de schepen die in 2023 de laatste reis maakten, de MSC Giovanna en Floriana vertrokken vanuit Spanje en Turkije in strijd met de internationale wetgeving die verbiedt dat gevaarlijke stoffen vanuit Europa worden geëxporteerd. Saillant detail: MSC heeft onlangs aangekondigd de strijd aan te binden met illegale exporteurs van afval door ze geen scheepsruimte meer beschikbaar te stellen.

Verantwoordelijkheid ontlopen

Directeur Ingvild Jensen van het Shipbreaking Platform zegt niet anders dan jaar in, jaar uit in herhaling te moeten vervallen. ‘Er is geen mogelijkheid om een schip op een strand uit elkaar te halen op een manier die duurzaam is voor het milieu en veilig voor de arbeiders. Scheepvaartmaatschappijen ontlopen hun verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat hun giftige afval niet schadelijk is voor de gezondheid van arbeiders en de gevoelige kustgebieden niet schaadt.’
Tekst gaat verder onder de foto.

‘In Zuid-Azië worden arbeiders blootgesteld aan explosies, vallende stalen platen en giftige dampen en stoffen die zich in de constructie van de schepen bevinden. Giftig afval lekt in de oceaan en tast het zeeleven aan, terwijl het ook in het grondwater en landbouwvelden terechtkomt. De lucht is veel sterker vervuild dan internationaal geaccepteerde niveaus, ook als gevolg van de goedkope methode die in de regio wordt gebruikt om vervuild schrootstaal te herwalsen.’

Doden en gewonden

In 2023 kwamen minstens 6 arbeiders om het leven bij het uit elkaar halen van schepen op het strand van Chattogram in Bangladesh; er raakten nog eens 19 ernstig gewond. Sommige van deze ongevallen vonden plaats aan boord van schepen van bekende rederijen, zoals het Zuid-Koreaanse Polaris Shipping en de Griekse Polys Haji-Ioannou Group. ‘We denken dat veel ongelukken niet worden gemeld vanwege een gebrek aan transparantie. Er is ook geen officiële controle en registratie van beroepsziekten, waaronder kanker, waaraan veel meer werknemers lijden’, zegt Sara Costa, projectmedewerker bij NGO Shipbreaking Platform.

85% van gesloopt tonnage naar sloopstranden in Zuid-Azië

Het grootste aantal op stranden gedumpte schepen kwam ook dit jaar weer uit China, 59. Dit terwijl het land een aantal ultramoderne scheepsrecyclingsfaciliteiten heeft. En terwijl China de invoer van afval heeft verboden als onderdeel van zijn inspanningen om het eigen milieu schoon te maken en de levenskwaliteit van zijn burgers te verbeteren, komt de Chinese scheepvaartindustrie weg met het dumpen van giftig afval in enkele van de meest kwetsbare omgevingen in de wereld.
Hong Kong, de Verenigde Arabische Emiraten, Thailand, Griekenland, Rusland en Zuid-Korea volgen als ergste dumpers in 2023 met elk meer dan een dozijn gestrande schepen.
Nog steeds worden sloopschepen net voor de verkoop omgevlagd en van een andere naam voorzien zodat ze niet als Europees schip worden ‘uitgevoerd’. Bijna de helft van de schepen die in 2023 aanspoelden, veranderde hun oorspronkelijke vlag in een zogenaamd grijs of zwart vlagregister zoals Kameroen, Comoren, Mongolië, Palau, St Kitts & Nevis en Tanzania. Het laatste land dat een scheepsregister opende is het Afrikaanse  eSwatini, het voormalige Swaziland. Het land grenst nergens aan een zee.