De ontwikkeling is vooral gericht op de binnenvaart en manoeuvres op korte afstand. Hoofdonderzoeker Jan Steckel van het CoSys Lab van de UAntwerpen, tevens verbonden aan het Strategisch Onderzoekcentrum Flanders Make: ‘De geluidsgolven van de sensoren worden ’uitgezonden’ door 32 microfoons en de echo’s verwerkt in het computersysteem aan boord. Uit die gegevens maakt de computer vervolgens een hele gedetailleerde, real time natuurlijk, tekening.
Deze akoestische tekening kan het mogelijk maken voor een schip om autonoom obstakels te ontwijken. De opnames kunnen op een scherm worden getoond maar dat is niet noodzakelijk. Immers, in de ideale situatie is er niet langer iemand aan boord die op een scherm kan kijken. En ook aan de wal hoeft geen ‘verkeersleider’ te monitoren en in te grijpen. Dat is het grote verschil tussen op afstand bediend varen, hoe vergevorderd dat systeem ook al is, en puur autonoom varen.’
Vleermuizen basis voor 3D sensoren
Bij het ontwikkelen van de 3D sensoren is heel duidelijk gekeken naar vleermuizen. Ook zij vliegen op basis van echo’s van geluidsignalen die ze uitzenden om alle obstakels heen. Ongeacht duisternis, mist en regen. ‘En dat is het sterke punt van deze sensoren’, zegt Steckel, ‘modderig water, dichte mist, rook en stof, het heeft allemaal geen invloed op de uitgezonden en terugontvangen signalen.’
Lees ook: Poedertanker vaart autonoom
Hij benadrukt dat de sensoren een onderdeel vormen van het totale navigatiesysteem. ‘Wij zien de sensoren als de ogen van de kapitein voor afstanden tot 15 meter, de reikwijdte van de sensoren. Voor het overige blijven natuurlijk gps voor de koersbepaling en radar voor zaken op meer afstand. Bij de sensoren moet gedacht worden aan het invaren van sluizen, bruggen, het afmeren.’
Regelgeving autonoom varen binnenvaart
Steckel realiseert zich dat, alvorens een volledig autonoom schip op de Belgische en andere Europese wateren gaat varen, er op het gebied van regelgeving en aanpassingen aan schepen nog het nodige moet gebeuren. ‘Ons lab ontwikkelt de sensoren en anderen zullen deze moeten implementeren in het gehele navigatiesysteem. Zij zullen ook de algoritme moeten maken om de diverse delen van het totale systeem aan elkaar te koppelen, tot een geheel te maken. Ook op het gebied van bemanningsregels zullen anderen zich daarop moeten richten.’
De universiteit is voor het vermarkten van de sensoren op zoek naar partners. Steckel: ‘Dan kun je denken aan investeerders maar ook aan bedrijven die de sensoren willen gaan toepassen.’
CoSys-Lab is wereldleider op het vlak van innovatieve sonartechnologie. De mogelijke toepassingen zijn heel divers. De onderzoekers kijken bijvoorbeeld ook naar de mijnbouw, waar een truck automatisch van punt A naar punt B zou kunnen rijden met behulp van de sensoren.
Andere betrokkenen bij het project benadrukken het belang van het project. De Antwerpse havenschepen Annick De Ridder: ‘Meer dan 40% van alle goederen die in 2019 in de Antwerpse haven werden omgeslagen werden aan- of afgevoerd door binnenschepen. De binnenvaart is dan ook cruciaal om onze stad en haven bereikbaar te houden. Door het inzetten van deze nieuwe technologieën willen we de competiviteit van de Antwerpse haven verder verhogen.’
Svetlana Samsanova, die vanuit de universiteit de coördinatie verzorgt tussen projecten van de UAntwerpen en de PoA, wijst op een ander aspect. ‘De binnenvaart is voor velen geen ‘fancy’ werkgebied. Het aantrekken van voldoende jonge mensen is niet makkelijk. Vandaar dat we inzetten op nieuwe technieken. Een onbemand schip leidt tot serieuze kostenreducties en meer slimme vaartuigen betekenen een antwoord op de mobiliteitsproblemen en stijgende prijzen van het wegtransport.’