• Hoe Jan Rijsdijk steenrijk werd van boord-boordoverslag

• ‘De beste willen zijn en elke cent terug in de zaak stoppen’

Door

Lies Russel

We hebben het over de Rotterdamse Havenman van het Jaar
van 1990. Zojuist is zijn biografie verschenen, ‘Tegen de stroom in, het
levensverhaal van havenondernemer Jan Rijsdijk’.

Stuwadoor en duizendpoot Jan Rijsdijk begon als 14-jarige in de Rotterdamse haven
als fietsjongen bij de Zwitserse binnenvaartrederij Alpina, later bij Vinke
& Co. Hij róók de haven, de teer en het zweet, maar ook het geld dat daarin
te verdienen was. Rijsdijk bouwde vanaf zijn 22ste het roemruchte
stuwadoorsbedrijf Interstevedoring op. Roemrucht doordat hij concurrerend werkte
en op elke tegenwerking van de gevestigde orde een antwoord had.

Uiteindelijk moest hij toch buigen en werden zijn
bedrijven in 1991 voor 100 miljoen gulden overgenomen door HES Beheer. Veel teveel
geld, vond HES achteraf. Te weinig, zegt nu Jan Rijsdijk (69) aan de
keukentafel in zijn kasteel op landgoed De Markgraaf (56 hectare) in Kalmthout,
België.

Neerkijken

Hij heeft drie jaar gewerkt aan zijn 432 pagina’s
tellende levensbeschrijving en filosofie. Hij deed een jaar research en ging
daarna twee jaar aan de slag met zijn biograaf Bram Oosterwijk. Voor zijn boek
werkte hij in zijn appartement in een van de woontorens op de Rotterdamse
Wilhelminakade. Hij zat er hoog boven de stad. Het zit hem nog steeds dwars dat
de ‘Rotterdamse elite altijd neerkeek op Jantje Rijsdijk uit de Bloemstraat en
hem niet serieus nam’. ‘Dat gevoel had ik. En vanuit dat appartement keek ik nou
eens neer op heel Rotterdam.’

Is dat nog nodig als je als ‘Rotterdams straatvechtertje’
met 500 gulden startkapitaal een imperium met een waarde van 100 miljoen hebt
opgebouwd? Trouwens: hoe doe je dat? Domweg gezegd: waarom is Rijsdijk zo rijk
geworden en de meeste andere mensen niet?

Rijsdijk: ‘Ieder mens heeft talenten. Je moet uitvinden
welke, en zelfkennis opdoen. Ik ben, in het voetspoor van mijn vader, begonnen
als leerling-automonteur. Na drie dagen was mijn overall zo vet dat ie rechtop
kon blijven staan. Niks voor mij dat vak. Toen ben ik in de haven
terechtgekomen. Ik zag er de dynamiek, de expansie. Ik dacht ook aan mijn
vader, altijd nederig en dienend in zijn vak. Ik combineerde. Ik moest voor
mezelf beginnen.’

Zuinig zijn

‘Ik was 22 toen Controle- & Expeditiebedrijf J.A.
Rijsdijk werd ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Tevoren de avond-MULO gehaald.
Als het even wat minder ging, deed ik er wat bij. Winkeltje met keramiek, paar
frietkotjes.

‘Maar met een eigen zaak moet je niet alleen een speler
in de markt zijn, je moet trendsetter worden. De beste willen zijn en nóóit
meer op je horloge kijken. Ook erg zuinig zijn. Elke cent ging terug in de
zaak. Ik had zelf een zeer summier salaris. En vergeet niet, met ándermans geld
word je het snelst rijk. Geld van de bank of particulieren die in je geloven.
De laatste jaren waren voor mijn bedrijf het meest succesvol, 8-10 miljoen
winst per jaar. Toen ik in 1987 in België ging wonen, klein huis in Essen, heb
ik voor het eerst geld onttrokken aan de zaak. Ik wilde eigenlijk ook niet
zozeer rijk worden. Ik wilde een toonaangevende ondernemer zijn die goed is
voor zijn mensen. En dat is me gelukt.’

Scheiding

En dan zegt de man die zojuist voor de derde maal is
getrouwd: ‘Het gaat alleen wel ten koste van je gezin. Ik ging per jaar maximaal
twee weken met vakantie. Ik ben ook lange tijd níet getrouwd geweest. Dat was
niet eens zo vervelend. Mijn kranen, die zijn me altijd trouw gebleven.

‘Bij de scheiding heeft mijn tweede vrouw veertig miljoen
gulden meegekregen. Tevoren is ze nog bij onze psychiater wezen informeren of
ze daar voor de rest van haar leven wel genoeg aan zou hebben. De scheiding, en
de manier waarop, heeft een ongelooflijke impact op mij gehad. Ik was kapot.
Haar twee kinderen, die mijn naam droegen, kozen de kant van hun moeder. Daar zat
ik dan in mijn eentje, in een kast van een huis, aan de keukentafel met een kopje
soep en een stuk pizza.’

Hij zocht hulp bij de psychiater. Had intussen wel
vriendinnen. Rijsdijk: ‘Ik ging een keer naar Cuba en daar ontdekte ik dat er
toch nog leven in me zat. Als man weet je niet wat je daar overkomt.’

Kunst

Hij bleef ook in zaken, in de bouw van mobiele, drijvende
kranen, omdat hij dat nu eenmaal niet kon laten. En in een overslagbedrijf in
Egypte. Buiten Europa. Dat mocht volgens de afspraken bij de overname. Intussen
ontwikkelde hij zich als kunstschilder en ging zijn twee voornamen gebruiken,
Jan Anton. Hij verzamelt ook al heel lang hedendaagse kunst.

Nu hij is getrouwd met de in Brits-Guyana geboren Savita
Singh en nu zijn boek af is, doet hij voor het eerst ‘helemaal niks’. Nou ja…
er zijn plannen voor een drijvende kunstgalerie in een van de stadshavens van
Rotterdam. En het landgoed staat, al lang trouwens, te koop. Wie nu 15 miljoen
euro trekt – ‘Iedereen moet zakken in deze tijd’ – die heeft het.

Over het boek: Tegen de stroom in, het levensverhaal van
havenondernemer Jan Rijsdijk, door Bram Oosterwijk,  Coolegem Media, ISBN 978-94-91354-10-6, NUR-code 466, prijs
€ 24,95.