Ons weekblad innoveert. En dat is maar goed ook, want stilstand is achteruitgang. We hebben het gezien bij Nokia, de fabrikant van mobiele telefoons. De wereldmarktleider haalde zijn neus op voor telefoons met fratsen. Te elfder ure is het concern toch gekomen met smartphones, maar de schade is nooit meer in te halen.
IBM had dat in de jaren ‘70 beter begrepen. Ze waren marktleider in typemachines. En waar hun concurrenten typemachines bleven fabriceren, schakelde IBM over op de vervanger van de typemachine, de computer. De missie van IBM was niet de productie van typemachines, maar het maken van tekstverwerkers. Of dat nu typemachines of computers zijn. En intussen maakt IBM ook geen pc’s meer. De markt daarvan werd een vechtmarkt waarin niets meer te verdienen viel. IBM levert nu complete systemen aan bedrijven.
Conservatief
Aanpassen om te overleven. Dat heeft de mensheid altijd gedaan. En we zien het ook in de rest van de natuur. Nu gaat dat aanpassen of innoveren niet altijd meteen goed. Een mooi voorbeeld uit onze eigen sector vind ik de overgang van hout- naar staalbouw. Voor diegenen die nog weten waar hun (over-)grootvader vracht mee voer; de tjalk was het resultaat van een eeuwenlange doorontwikkeling van Nederlandse zeilende vrachtvaarders. En zoals dat in de houtbouw gebruikelijk was, bestond de steven uit een flinke gekromde balk waar alle gangen met een mooie boog op aansloten. Toen de eerste schepen door de meest innovatieve werven in ijzer werden gebouwd, werd er veel energie gestoken in het klinken van die stevenbalk. Het vergde veel klinknagels en tijd, met name omdat klinken in het holle profiel van de balk geen sinecure was.
Het heeft uiteindelijk nog zeker 20 jaar geduurd voordat de scheepsbouwers in de gaten kregen dat je, wanneer je met het sterke ijzer werkte, helemaal geen stevenbalk nodig had. Een stevig stuk plat ijzer gaf dezelfde sterkte en was veel gemakkelijker te verwerken. Veel voormalige sleepschepen en andere geklonken schepen zien we er nog mee varen.
Wereldspelers
Een voorbeeld dus van innovatie waarbij het moeite kostte de oude patronen los te laten en het nieuwe te kunnen en durven zien. En ging het hiervoor over producten, het komt ook voor dat hele systemen moeten innoveren.
Ik ben bijvoorbeeld heel benieuwd hoe KPN zijn strategie gaat aanpassen nu we behalve via Skype en Google ook via Facebook kunnen gaan bellen. Het oude verdienmodel van KPN zakt weg naar de tijd waarin wij nog in holle boomstammen voeren.
Ook in de binnenvaart staan we op een splitsing. Met begrip voor de onmacht die heeft geleid tot acties, zie ik die acties ook als een revolutie die tot een systeemverandering zal gaan leiden. In de globaliserende wereld waarin de marktpartijen steeds groter worden, voldoet ons systeem met 4000 individuele onderneminkjes niet meer. De wereld van vroeger, waarin we voor de boerencoöperatie in Oudewater konden varen omdat we daar ook domicilie hadden is voorbij. Opdrachtgevers zijn wereldspelers.
Ons systeem gaat op de schop en wanneer we dat niet zélf doen gebeurt het zonder ons.