Hij ontdekte een manier om ‘metalen voorwerpen door middel van elektrische impulsen aan een waarnemer te melden’. Dat was ook de titel van zijn patentschrift. De in 1881 als zoon van een timmerman geboren knutselaar kwam min of meer bij toeval in contact met de techniek voor hoogfrequente elektromagnetische golven. Tijdens zijn opleiding voor leraar kreeg hij van zijn natuurkundedocent de gelegenheid hiermee in het schoollaboratorium te experimenteren. Uitgangspunt daarvoor was een scheepsongeluk op de Weser, waarbij bij slecht zicht een jongen uit zijn vriendenkring om het leven kwam. Een jaar later stopte hij met zijn opleiding en ging werken bij Siemens & Halske (uitgegroeid tot het huidige Siemens-concern). Daar werkte hij verder aan zijn idee. Uiteindelijk kon met financiële hulp van de zakenman Mannheim uit Keulen de gezamenlijke firma Telemobiloskop Gesellschaft Hülsmeyer & Mannheim worden opgericht. Op 17 mei 1904, toen Hülsemeyer net 22 jaar was, presenteerde hij zijn uitvinding op de binnenplaats van het Domhotel in Keulen in bijzijn van rederijen en pers. Nog dezelfde dag werd het apparaat op de Hohenzollernbrug over de Rijn gezet. De antennes van de ‘Telemobiloscoop’ werd op de scheepvaartroute gericht en meldde elk passerend schip door het klingelen van een bel.