Een voorstel van de Europese Commissie wordt niet direct doorgevoerd. Het is nu aan het Europees Parlement en de lidstaten om een standpunt in te nemen en overeenstemming te bereiken. Over het standpunt van het Europees Parlement wordt momenteel vergaderd in de Europese Transportcommissie. De Nederlandse inbreng daarin is groot, want Europarlementariërs Vera Tax (PvdA) en Caroline Nagtegaal (VVD) zijn beiden rapporteur op een deel van de wet.

Vieze schepen

Tax verwacht dat zeker één wijziging tot veel discussie zal leiden. Dat is de extra veiligheidscontrole op ‘vieze’ schepen. ‘Dat standpunt willen wij als Europees Parlement gaan steunen. Veiligheid is meer dan de mensen aan boord, het gaat ook om mariene veiligheid. Daarom is het goed om de uitstoot hierin mee te nemen. Ik weet alleen wel dat reders hier niet om staan te springen.’

Dat zegt Tax goed, blijkt uit navraag bij de Koninklijke Vereniging Nederlandse Reders (KVNR). ‘Een hoekhuis met een grote buitenmuur, zal een minder goed energielabel hebben, maar dat betekent toch niet dat het onveiliger is? Maatregelen voor vergroten van de veiligheid enerzijds en milieuprestaties van schepen anderzijds moet je niet vermengen’, zegt directeur Annet Koster. Bovendien is ze het niet eens met de manier waarop de uitstoot wordt berekend. ‘Het voorstel is dat te doen via de CII-indicator, maar daarmee komen schepen die kortere afstanden afleggen er slechter uit. Dat komt door de formule die wordt gebruikt voor de berekening van de CII-score.’

Tekst gaat verder onder de foto

Vissersschepen

Verdere wijziging binnen de havenstaatcontrole is dat de Commissie vissersschepen hier ook onder wil laten vallen. ‘Het gaat om vissersschepen groter dan 24 meter’, zegt Tax. ‘Die maatregel krijgt ook steun van het Europees Parlement. Uit onderzoek is gebleken dat deze schepen bij veel ongevallen betrokken zijn. Daarom is het belangrijk ze vaker te controleren.’

Minder papierwerk

Een andere aanzienlijke verandering voor de bemanning aan boord is de verdere digitalisering van het papierwerk. ‘De Commissie wil ook dat stimuleren in het kader van veiligheid. Maar de Commissie maakt het wat ons betreft te vrijblijvend.’

Voorstel is om digitalisering een vrijwillige keuze te laten zijn. ‘Het is vrijwillig, maar wie digitaliseert wordt minder geïnspecteerd’, zegt Tax. ‘Wij willen dat daaraan wordt toegevoegd dat het over drie jaar wel echt verplicht is.’

Koster ziet ook in deze beleidswijziging een probleem. ‘Rederijen of de bemanning bepalen niet of er wordt gedigitaliseerd. Die verantwoordelijkheid ligt aan land, bij de havens, de staten.’ Die prikkel is volgens Koster daarom op de verkeerde groep gericht. Ze juicht terugdringing van het papierwerk overigens wel toe.

Tekst gaat verder onder de foto

De KVNR-directeur hoopt ook dat er gekeken wordt naar de transparantie van de inspecties. ‘Op basis waarvan schepen soms straffen krijgen, dat is onduidelijk. Dit wordt niet voldoende transparant gerapporteerd.’ Het gevolg is volgens Koster dat het aanvechten ervan schier onmogelijk is.

Werkomstandigheden

Wat betreft de vlaggenstaatcontrole pleit zowel de Commissie als Tax voor betere controle van de veiligheid, werkomstandigheden en werk- en rusttijden aan boord. Tax: ‘Maar de inspecteurs zijn nog onvoldoende opgeleid om te kijken naar arbeidsomstandigheden. Terwijl dit wat mij betreft wel onder het kopje veiligheid hoort. De inspecties zijn nu teveel gericht op het schip.’

Ook vindt Tax dat de zeevaartopleidingen meer op de toekomst gericht moeten worden. ‘Nieuwe voortstuwingstechnieken zijn in opkomst. Denk aan alternatieve brandstoffen en batterijen. Die zullen daarnaast ook vaker meegaan als lading. Hoe gebeurt dat veilig?’

Ongevallenonderzoek

Zoals gezegd, het Maritime Safety Package omvat veel. Op een ander deel van het pakket is VVD-Europarlementariër Caroline Nagtegaal rapporteur. ‘Het onderzoek naar ongevallen. De Europese Commissie is met een aardig voorstel gekomen. Daarin is getracht de EU-wetgeving naar het onderzoek van maritieme ongevallen meer in overeenstemming met IMO-wetgeving te brengen’, zegt Nagtegaal.

Maar ze ziet nog wel verbeterpunten. ‘Onderzoek naar een ongeval moet uiterlijk twee maanden na het ongeval beginnen, stelt de Commissie. Dat moet echt sneller’, stelt Nagtegaal. Hoeveel sneller vindt ze nog lastig te zeggen. ‘Het is makkelijk om vanuit de politiek te zeggen: “joh, doe het zo snel”, maar twee maanden is in elk geval te lang. Dat heb ik ook vanuit de sector begrepen.’

Tekst gaat verder onder de foto

Verder ziet Nagtegaal dat de European Maritime Safety Agency (EMSA) een steeds grotere rol wordt toegedicht in het onderzoek. EMSA ondersteunt lidstaten en het heeft als voordeel dat er dan een meer uniforme manier van onderzoeken is. ‘Maar ik ben recent bij EMSA geweest. Het agentschap verzet echt bergen werk en voor meer is geen capaciteit. Het is goed om de EMSA een grotere rol te geven in die onderzoeken, maar dan moeten we ze ook meer middelen geven.’

Meer geld naar EMSA

Nagtegaal ziet er niks in dit het Europese onderzoek naar ongevallen op zee onder te brengen bij een daarvoor nieuw op te richten instituut. ‘We hebben al een goed instituut, dat is de EMSA. Laten we die meer geld en mandaat geven.’

Hoe het Maritime Safety Package er uiteindelijk uit komt te zien is dus nog afhankelijk van politieke besluitvorming. Tax en Nagtegaal hebben goede hoop dat er begin 2024 een nieuw pakket ligt. ‘Het is een Nederlands feestje binnen dit pakket, dat helpt wel voor de snelheid’, zegt Nagtegaal.