‘De Canopée is één van de projecten die het meest in de aandacht zijn geweest in 2022’, zegt CEO Benjamin Grefkens van Neptune. Met ferme pas toont hij tijdens een rondleiding alle hoeken van de werf. Een enorm terrein met historie, waar verrassend veelzijdige activiteiten worden uitgevoerd. Naast nieuwbouw-, ombouw- en reparatie-projecten, komt een groot deel van de omzet van Neptune uit de verhuur van schepen, pontons en overig maritiem materieel.

De drie Neptune scheepswerven, verder gevestigd in Aalst en Groningen, werden allereerst ingezet voor de bouw en reparatie van de eigen verhuurvloot. Inmiddels wordt ook al jarenlang gebouwd voor derden. Neptune Shipyards begon haar activiteiten in Aalst in 1972 met de bouw van luxe polyester jachten en nog steeds heeft er jachtbouw plaats onder de naam Elling. ‘Tegenwoordig bouwen we vooral werkschepen en klein materieel, zoals EuroCarriers, sleepboten, pontons en kleiner baggermaterieel. Alles wat we bouwen is zeegaand. We hebben een zeer diverse klantenkring. Dat vraagt een flinke flexibiliteit en innovatief vermogen van de organisatie.’

Familiebedrijf

Neptune Shipyards is een tweede-generatie familiebedrijf. ‘Onze diversiteit maakt ons een stabiel, toekomstbestendig bedrijf. We zijn in staat al jaren aaneengesloten winstgevend te draaien.’

Tekst gaat verder onder de foto

Dat Neptune beschikt over een aanzienlijke eigen vloot, opent deuren bij banken. Toch gaat een groot deel van Benjamins tijd op aan financieringen. ‘We hebben contact met alle banken. Scheepsfinanciering, maar ook financiering voor andere bedrijfsactiviteiten verkrijgen, is moeilijk. Onze industrie wordt door menig politicus niet als duurzaam en innovatief gezien. Niets is minder waar. Er wordt bijna geen schip meer opgeleverd dat geen duurzame component heeft.
‘Ook bij Neptune Shipyards hebben we ervaring met vrijwel alle duurzame voortstuwingsmogelijkheden en alternatieve brandstoffen. We leverden vijf jaar geleden een eerste 100% LNG-aangedreven schip op en sindsdien hebben we ervaring opgedaan met alle alternatieve brandstoffen en aandrijfalternatieven. Denk onder meer aan batterij-elektrisch en methanol. Recent hebben we nog ULEF-compliant baggerschepen opgeleverd. De ontwikkelingen gaan razendsnel, gedreven door het grote innovatieve vermogen van de branche en de ondernemingszin van onze klanten. Terwijl de klant alles heeft behalve zekerheid: wie zegt dat het schip over 15 jaar nog inzetbaar is? Wellicht dat dan toch weer een andere techniek voor handen is. Hierin zou de overheid een rol kunnen spelen.’

Enorm veel kansen

Neptune Shipyards is continu bezig met verduurzaming. ‘De vergroeningstrend biedt enorm veel kansen, maar heeft ook een keerzijde. Traditionele oplossingen worden de markt uitgeduwd. Banken willen dit soort oplossingen gewoonweg niet meer financieren. Als je als maatschappij inzet op verduurzaming, dan helpt het als banken en overheid dit stimuleren door middel van aantrekkelijke financieringen op groene schepen. Tegelijkertijd mogen we wel trots blijven op de bedrijven die Nederland op de economische wereldkaart hebben gezet. Bedrijven als Shell zijn van groot belang voor een technisch en innovatief cluster. Maar de politiek laat zo’n bedrijf gewoon vertrekken. Juist bij dergelijke bedrijven, ook een IHC hoort daarbij, zit kennis die nodig is voor de energietransitie.’

Benjamin komt terug op de financiering van schepen. ‘Financiering krijgen is ook moeilijk doordat klanten de afgelopen decennia de scheepswerven hebben gedwongen vrijwel alle bouwrisico’s op zich te nemen. Banken staan er niet om te springen om dit bouwrisico te financieren en garanderen. Chinese werven gingen nog verder, dankzij staatssteun. Het is een spagaat waarin we ons bevinden en waar een oplossing voor moet komen.’

Zorgen om Royal IHC

Benjamin is bevlogen met het welzijn van de Nederlandse maritieme maakindustrie. ‘Het is belangrijk dat hier in Nederland een goed ecosysteem blijft bestaan met scheepswerven en toeleveranciers. Daar profiteren we allemaal van.’

Met lede ogen zag hij afgelopen jaren de ontwikkelingen bij Royal IHC aan. De Neptune-werf in Hardinxveld-Giessendam was in glorieuzere IHC-tijden, een IHC-werf. Een mooie zwart-wit plaat hangt daarvan als stille getuige in zijn kantoor. ‘Vergis je niet. Als IHC omvalt, gaat dat grote gevolgen hebben voor onze maritieme industrie, voor ons zorgvuldig opgebouwde maritieme ecosysteem. Tot op heden heb ik niet het gevoel dat alle stakeholders alles op alles zetten om IHC te laten voortbestaan. De overheid heeft hier overigens een constructieve rol gespeeld. Maar nu zal het Nederlandse bedrijfsleven moeten doorpakken. Het bedrijf heeft werk nodig. De verkeerde partijen gaan er momenteel met de kennis én staatssteun vandoor. Het wringt aan alle kanten. De enorme kapitaalinjecties vanuit de staat waren voor IHC beschikbaar, terwijl we aan de andere kant al jaren lobbyen voor fondsen voor vernieuwing van de Rijksrederij. Een enorme operatie die de Nederlandse maritieme industrie in zijn geheel enorm veel werk kan gaan opleveren. Werk voor jaren.’

‘Versterk band met politiek’

Vanuit zijn rol als voorzitter van de NMT-commissie Binnenvaart, visserij en kleine zeegaande schepen,  en in zijn rol als bestuurslid van NMT, reist Benjamin regelmatig af naar Den Haag voor meetings met Tweede Kamerleden. ‘Het is zaak dat NMT de banden versterkt met Den Haag en Brussel. We moeten makkelijker contact kunnen krijgen met ministers. Een grote vinger in de pap hebben en houden. We hebben veel dossiers lopen. De continuïteit van onze maritieme industrie staat op allerlei niveaus op het spel. Net zoals andere landen dat doen, zou de marine bijvoorbeeld, alleen schepen moeten laten bouwen in Nederland.’ Dit laatste lijkt bij de meest recente tenders ook de nieuwe koers, mede dankzij de inspanningen van NMT.
In zijn commissie spelen verschillende zaken. Benjamin: ‘De reparatiewerven hadden het erg druk in 2022. Ook kwam de riviercruise-nieuwbouw weer op gang. Visserijwerven hadden het echt heel moeilijk. Zo moeilijk dat moet worden uitgekeken naar andere markten om het personeel aan het werk te houden. Het inkooplandschap was en is lastig, waardoor nieuwbouwactiviteiten moeilijker op gang komen. Op het gebied van afbouw van binnenvaartcasco’s was het erg druk. De 135-meterhellingen waren voortdurend allemaal bezet. Over het geheel genomen, maar met name in de scheepsreparatie, moeten de tarieven omhoog. Mee met de inflatie. Tegelijkertijd moeten we kunnen blijven concurreren; goed vakmanschap tegen een betaalbare prijs.’

Workboat City

In Hardinxveld-Giessendam zijn veel maritieme bedrijven gevestigd die zich richten op kleine (zeegaande) schepen. ‘Ik heb bij de gemeente nog weleens geopperd Hardinxveld-Giessendam om te dopen tot “Workboat City”‘, vertelt Benjamin met een grijns.

Tekst gaat verder onder de foto

2022 was een goed jaar voor Neptune Shipyards. Voor Jan De Nul leverde Neptune twee baggerschepen op, de Cosette en de Pancho. Voor het Deense Sibelco werd een steekhopperzuiger gebouwd. ‘Ook DEME en Van Oord hebben in het verleden schepen bij ons besteld. We bouwen jaarlijks 1 á 2 kleinere baggerschepen. In de nabije toekomst zal dat aantal nog weleens kunnen toenemen. We hadden in 2022 veel mooie projecten en waren druk bezet. Er was natuurlijk ook inhaalwerk van orders die uitbleven tijdens de Coronacrisis. Bovendien lijkt het wel alsof er wereldwijd toch wat spelers zijn uitgevallen. Al kan ik daar niet exact de vinger op leggen. Financieel gezien kwamen we in 2022 zelfs iets uit boven budget. In totaal werkten in 2022 zo’n 100 mensen in vaste dienst bij ons, naast zo’n 100 inleenkrachten. We proberen de organisatie qua vast personeel niet te groot te laten worden, om zo veerkrachtig te kunnen zijn als zich een dip voordoet. We nemen vooral mensen aan die de projecten goed kunnen organiseren. We leggen het ondernemerschap en de verantwoordelijkheden zo laag mogelijk in de organisatie. Iedere werf heeft een eigen directeur. In Aalst richten we ons vooral op nieuwbouw van werkschepen tot 40 meter. De grotere schepen bouwen we vooral in Polen, gecoördineerd vanuit ons kantoor in Groningen. Hier in Hardinxveld-Giessendam zijn we actief in alle segmenten waarop Neptune Shipyards zich focust. Onder meer de pontons, staalbouw, aluminium schepen en reparatie. Veelal in samenwerking met vaste onderaannemers.’

Amerikaanse markt

Dan is er ook nog Neptune Americas met een kantoor in Houston. ‘De Amerikaanse markt is behoorlijk gesloten. Maar er gaat daar de komende jaren wel veel gebeuren. Denk alleen al aan de bouw van windparken op zee. We proberen lokaal de bouw en engineering te organiseren, daarbij gebruikmakend van de Neptune-filosofie en onze producten.’

In 2022 merkte Benjamin dat veel ideeën en trends een boost kregen. Denk aan duurzaamheid en het energievraagstuk. Ook de oorlog in Oekraïne heeft grote invloed. ‘Er is weer aandacht voor defensie. Het is weer bespreekbaar daar fors op in te zetten.’

Tegelijkertijd waren er in 2022 ook de nodige uitdagingen. Benjamin noemt de leveringsbetrouwbaarheid. ‘Het was soms gewoon onmogelijk een planning te maken. Ook wilden diverse ketenpartners geen vaste prijzen afgeven. Ik begrijp het allemaal, zeker met de onzekerheid die er ook was rondom de grondstofkosten. Maar het heeft wel vergaande gevolgen voor ons als scheepswerf. Wij maken afspraken met onze klanten over opleverdata en prijzen. Het heeft financiële consequenties als wij onze afspraken niet kunnen nakomen.’
Over de nabije toekomst is Benjamin hoopvol. ‘We hebben een goed gevulde orderportefeuille, al gaat dat niet vanzelf. Maritieme toeleveranciers beginnen wat ruimte te krijgen, ervaar ik. We krijgen ook ineens weer behoorlijk goede sollicitanten op onze vacatures. Dat is opvallend. De inflatie en rentestijgingen vormen een uitdaging. Net zoals de kosten voor energie. We doen er veel aan om ons verbruik te reduceren. Zo is er net LED-verlichting geïnstalleerd in onze hallen en plaatsen we zonnepanelen waar mogelijk.’

China

We bespreken nog kort de toekomst van de Nederlandse maritieme industrie. ‘Ik verwacht dat de traditionele scheepswerven het heel moeilijk gaan krijgen. Er is de bedreiging vanuit China en Azië, waar teveel orders naartoe gaan. Terwijl de scheepswerven veelal zelf die bedreiging niet hebben gevoed. Het zijn onze klanten die de tekeningen naar China hebben gebracht en daar hun schepen hebben laten bouwen. En de maritieme toeleveranciers, die niet zo afhankelijk zijn van hun standplaats hier in Nederland, hebben diezelfde beweging gemaakt. Nu worden de grote gevolgen zichtbaar. We moeten onze eigen maritieme industrie versterken waar mogelijk. Daar zet ik me dagelijks voor in.’