Onderzoeksraad

Reconstructie aanvaring watertaxi en rondvaartboot: onoplettendheid met grote gevolgen

Onoplettendheid en overtreding van vaarregels kenmerken de navigatie in de minuten voorafgaand aan de aanvaring tussen de watertaxi MSTX 21 en de havenrondvaartboot Marco Polo op 21 juli 2022 om 13:19 uur. Dat blijkt uit het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Een reconstructie van een bijna fataal ongeluk onder de Erasmusbrug.

De vaarroutes van de watertaxi (wit) en de rondvaartboot (blauw) voor de aanvaring. Beeld OVV

De watertaxi MSTX 21 haalt om 13:09 uur vier passagiers op bij Hotel New York en zet de eerste twee daarvan af in de Rotterdamse Veerhaven. Daar staan drie mensen te wachten, twee ouders en een kind. Zij willen mee met de watertaxi, maar hebben geen afspraak gemaakt. Na goedkeuring van de centrale laat de schipper de drie passagiers aan boord. Om 13:16 uur verlaat de watertaxi – met aan boord de schipper en vijf passagiers – de Veerhaven en vaart via de Nieuwe Maas in noordoostelijke richting naar de Leuvehaven.

Routine

Rondvaartboot Marco Polo maakt zich op voor de derde rondvaart van die donderdag. Het schip moet om 13:15 uur vertrekken, maar heeft een beetje vertraging. Aan boord van de 43 meter lange Marco Polo zijn 84 passagiers. Om 13:17 uur vertrekt de Marco Polo van de afmeerponton van Spido. Het schip vaart zoals altijd in noordoostelijke richting de Nieuwe Maas op.

Tekst gaat verder onder de foto

Passagiers van de gekantelde watertaxi krijgen een reddingsdeken omgeslagen. (Foto Media TV)
Passagiers van de gekantelde watertaxi krijgen een reddingsdeken omgeslagen. Foto Media TV

De watertaxi passeert na het verlaten van de Veerhaven een binnenvaartschip bakboord-bakboord en nadert de Erasmusbrug. De MSTX 21 is een langzaam varende watertaxi en heeft een maximumsnelheid die iets boven de 20 kilometer per uur ligt. Aan bakboordzijde kan de watertaxi de Marco Polo nog nagenoeg stil zien liggen.

Negen minuten lang gevangen in een luchtbel

Om 13:18 uur, vlak voordat de watertaxi onder de Erasmusbrug doorgaat, passeert de watertaxi het in de afvaart zijnde passagierschip Liza. Die passage is eveneens bakboord-bakboord, wat inhoudt dat de Liza precies tussen de watertaxi en de Marco Polo vaart. De watertaxi kan de Marco Polo dan niet zien. De Marco Polo heeft inmiddels de kade verlaten en vaart op haar beurt ook onder de Erasmusbrug door. De exacte snelheid van de Marco Polo heeft de Onderzoeksraad niet kunnen vaststellen, maar die zou niet afwijkend zijn van andere keren.

Directe zichtlijn

Het is 13:19 uur en de watertaxi wil direct na het passeren van de Erasmusbrug de Leuvehaven invaren. Daarvoor zet de schipper een flauwe bocht in noordelijke richting in. Het passagierschip Liza is intussen uit het zicht en er is weer een directe zichtlijn tussen de watertaxi en de Marco Polo. De schipper van de watertaxi heeft echter zijn blik gericht op de Leuvehaven, om te zien of daar geen schip uit komt varen. Bovendien heeft de gezagvoerder van de Marco Polo geen vertrekmelding gedaan op het marifoonkanaal, terwijl dat wel zou moeten.

Tekst gaat verder onder de foto

De watertaxi (oranje) en de rondvaartboot (blauw) zien elkaar even niet wanneer het passagiersschip Liza tussen beide vaart. Beeld OVV

12 seconden lang kunnen de watertaxi en de rondvaartboot elkaar zien. De watertaxi bevindt zich echter in de dode hoek van de rondvaartboot. De schipper van de watertaxi kijkt naar de Leuvehaven. Een van de passagiers ziet de rondvaartboot wel en waarschuwt de schipper van de watertaxi. Onduidelijk is of de schipper die waarschuwing heeft gehoord.

De watertaxi verschijnt dan ineens wel in het zicht van de gezagvoerder van de Marco Polo. Dat verwacht de gezagvoerder niet, want de afspraak is dat langzaam varende watertaxi’s stuurboordwal varen. Dat had in dit geval betekend dat de watertaxi vanuit de Veerhaven de oversteek had moeten maken en dan ter hoogte van de Leuvehaven opnieuw haaks het vaarwater over had moeten steken. Het enige wat nog resteert is een noodstop. Maar het is te laat. Een aanvaring is onvermijdelijk. De watertaxi kapseist en blijft ondersteboven in het water drijven. Een luchtbel zorgt ervoor dat de vijf passagiers en de schipper kunnen blijven ademen. De schipper probeert de schuifdeur van de watertaxi te openen, maar dit lukt niet.

Angstige minuten

Negen minuten lang zitten de zes inzittenden gevangen in een luchtbel onder water. Een andere watertaxi weet in die tijd een touw vast te maken en de omgeslagen watertaxi te draaien. Negen minuten na de aanvaring kunnen de vijf passagiers en de schipper via de achterzijde het schip levend verlaten. Een van de passagiers houdt er een gebroken arm aan over, een ander gekneusde ribben.

Deel dit artikel

Reacties (5)

  • Een onderzoeksrapport moet allereerst de onderste steen naar de toedracht van een incident naar boven halen. Vervolgens moeten er hout snijdende conclusies worden getrokken, waarbij niets en niemand mag worden ontzien.
    Het rapport van de OVV benoemt veel, maar met betrekking tot die onderste steen heb ik misschien wel de meest belangrijke bevinding in het rapport gemist; er werd niet conform goed zeemanschap geacteerd en men hield zich absoluut niet aan de wet. In het rapport wordt nergens naar artikel 6.14 uit het BPR verwezen. Dit artikel zegt dat een schip slechts mag vertrekken, nadat het zich ervan heeft vergewist dat dit zonder gevaar kan geschieden. Wanneer de Marco Polo niet onder tijdsdruk had gestaan, de gezagvoerder niet te druk bezig was met alles behalve de navigatie in het kader van het vertrek en hij zich ver voor zijn vertrek op de situatie op de rivier had geconcentreerd, dan had hij de watertaxi waargenomen en deze in de gaten gehouden.
    Aangaande de watertaxi mis ik artikel BPR 6.16. Vanuit de positie van de watertaxi kon de schipper zich er niet 100% van vergewissen dat het invaren van de Leuvehaven zonder gevaar zou kunnen geschieden. Deze watertaxi heeft ook nog een probleem met een ander BPR-artikel, namelijk 1.09, lid 4. Gezien het aantal decibels aan boord van een watertaxi ( zelf mogen ervaren ) en andere negatieve invloeden van buitenaf is het aannemelijk dat de roerganger van de watertaxi niet in staat is alle binnenkomende informatie ( marifoon ) tot zich te nemen. Onder dergelijke omstandigheden mag een schip wettelijk helemaal niet varen.
    Aan veel in het rapport genoemde factoren wordt een groter belang toegekend dan naar mijn idee wenselijk is. Het gefilosofeer over ‘adequate situatiebewustzijn’ en vormen van ’taakbelasting’ verbloemen een gebrek aan vakmanschap en / of het hebben van een onjuiste mentaliteit; indien dit namelijk van doorslaggevende betekenis zou zijn, zou geen enkele loods een zeeschip nog tegen de wal krijgen. Deze man/ vrouw heeft een XXXXL-taakbelasting en moet tegelijkertijd nog weerstand bieden aan gehaaste, eigengereide binnenvaarders en hyperventilerende verkeersposten.
    Dat het bij de Erasmusbrug nu pas fout ging, is een wonder te noemen. Het doorvaartlicht voor de afvaart aan de onderzijde van de brug bevindt zich slechts op steenworp afstand van alle genoemde steigers aan de Willemskade. Veel afvarende, grote schepen moeten wegens de doorvaarthoogte beide bruggen regelmatig op de radar varen, waarbij het beeld rondom de Erasmusbrug veel valse echo’s vertoont. Tel hierbij op de enorme ethervervuiling op VHF 81 en het wegzetten van schepen door de stroming / de wind en het is duidelijk dat de aanwezigheid van zoveel drukke steigers op die locatie verre van optimaal is.
    De OVV is meer dan verwonderd dat er nauwelijks tot geen regelgeving inzake het vervoer van passagiers over water bestaat. Ik neem aan dat dit niet de enige verbazing is. Er bestaat naast de binnenvaart geen enkele vervoerstak / bedrijfstak , waar je met 1 certificaatje alle vervoersmiddelen mag besturen……..!
    Een rechter zal zich over de schuldvraag buigen, maar dat er iets moet veranderen ( en dan bedoel ik niet het creëren van nog meer procedures en instructies ), lijkt mij vanzelfsprekend.

    Geplaatst door: ton quist op
  • @Henri.Derksen, ff lekker discussiëren. Maar hierna stop ik er denk mee.
    Het artikel over u heb ik gelezen in genoemde Schuttevaer en de naam riep herkenning op.
    Zelf voer ik (na al varende opgegroeid te zijn) 6 jaar op spits en kempenaar. Toen 4 jaar MBO computerinterface- en elektrotechniek, en daarna 4 jaar op een ‘waddenkrabber’, ofwel binnen/buitencoaster gevaren; ook vaak door heel Nederland, de Rijn en soms België. En daarna nog ca. 10 jaar afwisselend m’n huidige werk als scheepselektriciën, maar ook nog ettelijke maanden per jaar op coasters en op binnenvaartschepen (niet als dé schipper, maar wel met groot vaarbewijs e.d.) gevaren.
    Plaats in de vaarweg:
    Als ik de tekening van de OVV bekijk en de nautische kaart (waar ook de rood-witte borden teken A.10 op staan), dan kan ik dat geen SB-wal noemen. Hij voer, ook volgens de OVV tekening, gewoon pal midden onder het vaste deel van de brug door. Ook in het filmpje is dat te zien: waar hij onder de brug vandaan komt zit hij ongeveer halverwege de twee pijlers. U hebt het telkens over evenwijdig met de noordzijde van het Noordereiland, maar dat eiland heeft eerst nog wel een schuine kant en daarna een knik van 15 à 20 graden. Je kunt natuurlijk niet de ‘langste’ kade van het Noordereiland doortrekken tot beneden de brug, dan kom je voor de monding van de Veerhaven uit.
    Je hoort evenwijdig te varen met de as van de vaarweg op de plaats waar je op dat moment bent. En niet evenwijdig met een eiland een eind verderop, na een bochtje.
    Aanvaring:
    In zekere zin voer de taxi zelf tegen de SB-zijde van de Spido, maar wel al op z’n schuine kop, zie filmpje. Ter hoogte van het SB-anker van de Spido (als daar een anker hangt). En dan verdwijnt hij onder water, dan is hij toch overvaren? Ongeacht wie er schuldig is. Voor de term overvaren hoeft het ene vaartuig niet per se onder het vlak van het andere vaartuig doorgegaan te zijn. Volgens Van Dale betekent het: ‘Ondersteboven varen’. En dat is gebeurd.
    Blauw bord:
    Ik heb nergens gezegd dat de Spido geen blauw bord moest tonen.
    Jachten/Klein schip:
    Bekend probleem dat ze tussen schip en kribben door willen, en dat ze te weinig achterom kijken. Maar dat laatste mankeert het beroepsschippers ook nogal eens aan.
    Donker:
    Dat ‘donker’ onder de Erasmusbrug noem ik een onzin argument (om uw eigen woorden in de eerdere reactie te gebruiken). Natuurlijk heb je daar iets minder licht, maar dit kan nooit ook maar iets meegespeeld hebben. Een brugdek van 33 meter breed, 10 meter minder dan de lengte van de Spido.
    Geluidsseinen:
    Ik denk als u aan 1000 beroepsschippers vraagt om 10 geluidsseinen met bijbehorende betekenis op te noemen, dat er misschien 1% een eindje komt. Het wordt werkelijk nooit gebruikt, dan alleen om even de aandacht te trekken, en dat voornamelijk om jachten ‘weg te jagen’. De seinen voor voorbijlopen, het niet akkoord gaan daarmee, achteruitslaan, rondgaan (keren), havens in- en uitlopen, wie weet het nog?
    De omwonenden en slapende schippers zullen er blij mee zijn als iedereen die seinen gaat geven. Kerkklokken mogen ’s nachts niet meer slaan wegens geluidsoverlast…
    In alle jaren op zee in ca. 20 verschillende landen wordt het, zelfs met loods aan boord, nog maar zelden gebruikt. Kan me één keer herinneren in Portugal dat we een officieel geluidssein moesten geven. Het fluitlicht, tja je hoort 2 korte stoten, en dan moet je nog gaan zoeken wie het was? Dan is het fluitlicht al lang uit. Ik moet vaak afgekeurde SI-punten in orde maken, maar heb nog nooit meegemaakt dat het fluitlicht op de defectenlijst stond (terwijl er vaak geen bolletje in zit, want dat hebben ze een keer even gepakt voor een anker- of boordlicht).
    U wilt het alsnog verplicht houden omdat er kleine schepen zonder marifoon varen. Jachten snappen het toch niet, en de meeste beroepsschippers ook niet. En die kleine ‘werkvaartuigen’ zonder marifoon bijv. (en watertaxi’s) zijn zo wendbaar dat ze toch overal tussendoor kunnen zigzaggen.
    Soms wordt er gepleit dat alle jachten een marifoon zouden moeten hebben. Er zijn ook nogal wat schippers die liever een verbod op marifoons op jachten willen. Omdat je gek wordt van dat gemekker onderling, domme vragen stellen, klungelig reageren, enz., zodat de echte schippers hun marifoon zachtjes of uit zetten. Ik zou er niet aan moeten denken dat elk jacht zo’n ding gebruikt.

    Geplaatst door: R.A. Steenbergen op
  • @R.A.Steenbergen, veel van uw inbreng kan ik weerleggen. Als u goed gelezen had, dan weet u dat de watertaxi tegen de stuurboordzijde van de Spido voer, hij werd dus niet overvaren zoals u dacht. De taxi voer (tot 30 seconden voor de aanvaring) wel degelijk goede wal (Nieuwe Maas in het verlengde van het NoorderEiland) zoals ik duidelijk heb uitgelegd en onderbouwd, zie de tekening van de OVV. Ik schrijf namelijk nooit zomaar wat.
    Behalve voor SB/SB ontmoeten mag/moet een Blauw Bord (inclusief wit knipperlicht) ook gevoerd worden bij aankomst of vertrek aan de verkeerde wal (zie BPR art.6.04a). In dit geval kwam die Spido de Liza tegen, dus moest ie al helemaal wel degelijk z’n BB+knipper voeren! Ja, je mag het bord weghalen als er geen tegenliggers of achteropkomers in de omgeving zijn, maar ik vind dat onverstandig. Beter is om dat BB+knipper altijd te voeren als je verkeerde wal houdt, ook als er niks aan komt, er kan er zo een de hoek om komen (b.v. uit de Leuvehaven), en dan ben je vaak te laat met dat bord alsnog verticaal zetten. Mijn Vader, broer en neefje zeiden/zeggen altijd: Wees zeer duidelijk naar anderen, dan geef je de minste twijfel.
    Nee, ook ik vind twee keer haaks oversteken lang niet altijd veiliger, dan even (kort) verkeerde wal houden. Ook met een klein schip mag je rustig verkeerde wal varen, zelfs ook buiten de betonde geul als dat past. De clou van die BPR SB-wal regel is alleen maar dat een klein schip niet middendoor moet varen waar de grote schepen met dode hoek zich bevinden, maar het fietspad principe hanteren. Dat kan dus aan beide zijden van het vaarwater.
    Overigens ook mijn Vader was zijn hele leven beroepsmatig binnenvaart schipper, en mijn broer en zijn zoon zijn dat heden ook nog steeds, zie Schuttevaer 22-12-2023 pagina 35 Kielzog.
    M.a.w. elk klein schip mag een Blauw Bord + knipperlicht monteren en gebruiken, doch kan er alleen geen rechten aan ontlenen, al vind ik het wel veel duidelijker. (Noot: alles wat niet expliciet bij wet verboden is, is toegestaan). Wij voeren met de kleine losse sleepboot op de Gelderse IJssel zeer vaak heel scherp verkeerde wal met een verticaal blauw bord + knipperlicht. Afvarige jachten willen dan regelmatig toch perse tussen de krib en ons doorvaren, en dat gun ik ze dan maar net, want dat moet ik (juridisch) verplicht accepteren. Zij snappen alleen de clou van het op stromend water varen niet goed helaas. D.w.z. opvarig binnenbocht nemen (=weinig stroom tegen), afvarig middendoor of buitenbocht houden (=veel stroom mee), tenzij een groot schip toch de diepe vaargeul wenst te volgen. En als er iets groot tegemoet- en/of achterop komt, dan ga je aan de kant. Plezierschippers kijken veel te weinig achterom, ik minstens elke 5 minuten of vaker (zet anders een wekker om dat te leren). Ik gok de schuldverhouding op ongeveer 80 % Taxi en 20 % Spido, maar dat exacte getal horen/lezen we vast wel definitief van de rechter.
    Ik vermoed dat de watertaxi niet op een verkeerde wal vaarder had gerekend, al vaart die Spido daar al meer dan 60 jaar vanaf die locatie die ik mij als kind al kon herinneren. Maar die Spido werd afgedekt door de Liza, en was daarom langere tijd niet zichtbaar voor de taxi, en dan ook nog die donker makende Erasmusbrug. Bij een dode hoek ben je verplicht om een persoonlijke uitkijk (met spreekverbinding) of hulpmiddel (camera / spiegel) te plaatsen.
    Geluidsseinen zullen altijd nodig zijn en (verplicht) blijven, want er varen veel kleine schepen zonder VHF marifoon. Wellicht heeft u ook nog een “aandachtssein” nodig? Overdag kun je wel inschatten wie er een geluidssein geeft, ’s avonds is dat minder, dus is dat gele fluitlicht wel zeer nuttig, ook handig voor slechthorenden en minder ervaren plezierschippers en afschaffen totaal niet aan de orde. Je kan ook via de VHF marifoon vragen wie toeterde?

    Geplaatst door: Henri.Derksen op
  • @Henri.Derksen, u schrijft ongeveer: “de watertaxi voer geen verkeerde wal, de Spido wel”, terwijl de één over de ander heen voer…, dus ze bevonden zich op dezelfde locatie, dat is dan toch wonderlijk. En daarvoor voer de taxi in elk geval geen goede wal, maar midden in de rivier.
    Overigens betekent een blauw bord niet dat je verkeerde wal vaart, maar dat je SB/SB wilt passeren. Je zou op de rivier een uur verkeerde wal mogen varen zonder blauw bord, als je maar geen schepen tegenkomt.
    Soms is het moeilijk wat beter is: even verkeerde wal varen, of twee keer oversteken. Is twee keer haaks oversteken veiliger dan even verkeerde wal varen? Het stukje van de Veerhaven naar de Leuvehaven wordt dan ook bijna drie keer zo lang. M’n vader, heel z’n leven binnenvaartschipper geweest, kreeg (tientallen jaren geleden) een boete omdat hij met z’n roeibootje met aanhangmotor verkeerde wal voer, en dat mag niet met een ‘klein schip’. Het scheelde hem 2x oversteken op de kruising bij de Noord/Groothoofd, dus was verkeerde wal varen veiliger. Maar regels zijn regels, dus een boete.
    De watertaxi is denk ook een ‘klein schip’ en mag dan toch ook geen blauw bord hebben?
    Het is ook de vraag of de watertaxi ‘verkeer van rechts’ was. Hij was gewoon een ‘oploper’ of ‘voorbijloper’. En voordat het voorbijlopen gebeurd is wijzigt hij vrij plotseling sterk koers.
    Zo’n watertaxi is zo onnoemelijk wendbaar, die ligt in een paar seconden 90 graden gedraaid en in een paar seconden bijna stil.
    Er zullen van beide kanten onvolkomenheden geweest zijn. Maar mij lijkt de meeste ‘stommigheid’ te liggen bij de watertaxi. Hiermee niet zeggende dat mij zoiets niet zal overkomen, iedereen kan een ‘stomme fout’ maken.
    In het artikel staat dat ze elkaar 12 seconden konden zien. M.i. kon de taxi de Spido vanaf het begin van het filmpje tot de aanvaring zien, dat is een halve minuut. Als je vanaf zo’n klein bootje de vele malen grotere Spido niet ziet dan weet ik het ook niet meer.
    Geluidsseinen zijn nog verplicht, maar m.i. enorm achterhaald, evenals het achterlijk oranje (gele) fluitlicht.
    En bij zoveel scheepvaart moet je maar gokken welk schip er een geluidssein geeft. Overdag zie je een fluitlicht ook niet. Afschaffen al die geluidsseinen. Behalve als verzoek voor openen sluis of brug. En om de bemanning te roepen voor de koffie, maar die staat geloof ik niet in de reglementen.

    Geplaatst door: R.A. Steenbergen op
  • Die route van de watertaxi MSTX21 was helemaal niet zo fout als er wordt beweerd, want keurig in lijn met de noordzijde van het NoorderEiland. Je mag alleen de Koningshaven invaren (ergo nog meer stuurboordswal houden) als je daar moet zijn, zoals o.a. voor hoge schepen door bascule klep van de Erasmusbrug en de Hef. Wie onder de vaste overspanning van de Willemsbrug door kan, is verplicht aan de noordzijde van het NoorderEiland de Nieuwe Maas te volgen. Nog meer stuurboordswal houden had in dit geval totaal niets uitgemaakt, een onzin argument derhalve. Die watertaxi voer geen “verkeerde wal”, de Spido wel.
    De grootste fout van MSTX21 was niet voldoende om zich heen (links/rechts) kijken.
    Maar de Spido had bij vertrek vanaf de “verkeerde wal” verplicht de VHF marifoon moeten gebruiken op zowel het blokkanaal als kanaal 10 om medewerking van de overige vaart te verlangen bij vertrek. Had die Spido zijn blauwe bord wel gezet en het witte knipperlicht branden? Daar lees ik niets over, is namelijk ook verplicht.
    Heeft hij toen ie de watertaxi zag een of meer geluidssignalen gegeven? Is ook verplicht bij aanvaringsrisico.
    Wie verkeerde wal vaart, kan immers altijd vaarverkeer van rechts verwachten, dus zo fout wat was die watertaxi op zich helemaal niet met diens koers.
    Routine kan ook een heel sluipend gevaar zijn, en die ervaren Spido weet heel donders goed dat de watertaxi’s een halteplaats in de Leuvehaven hebben. Ook hadden beiden in de gaten moeten hebben dat het onder een brug donkerder is, wat dus meer alertheid verlangt. Had de Spido de watertaxi op diens AIS+ECDIS kunnen zien?
    Dan was ie niet verrast geweest toe ie uit de dode hoek kwam. Niet iedereen beseft dat “(vaar-)verkeer = altijd timing met snelheid en koers” is.
    Een ander leermoment vind ik dat bij de deur van de watertaxi’s een of meer traptreden onder water aangebracht hadden moeten zijn om er uit te kunnen klimmen bij calamiteiten. Nu ging dat heel problematisch. Omdat de dakdeur defect was gegaan door de klap van de aanvaring was een 2e nooduitgang ook wel handig geweest, al raak je dan wel je luchtbel kwijt. Als laatste vind ik dat naast de naam en thuishaven ook de registratiecode (=kenteken) eveneens op de achterzijde vermeld zou moeten zijn, i.p.v. alleen op de zijkant. Kortom er zitten veel meer haken en ogen aan dit voorval dan menigeen denkt.

    Geplaatst door: Henri.Derksen op

Reageer

Reconstructie aanvaring watertaxi en rondvaartboot: onoplettendheid met grote gevolgen | Schuttevaer.nl
Onderzoeksraad

Reconstructie aanvaring watertaxi en rondvaartboot: onoplettendheid met grote gevolgen

Onoplettendheid en overtreding van vaarregels kenmerken de navigatie in de minuten voorafgaand aan de aanvaring tussen de watertaxi MSTX 21 en de havenrondvaartboot Marco Polo op 21 juli 2022 om 13:19 uur. Dat blijkt uit het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV). Een reconstructie van een bijna fataal ongeluk onder de Erasmusbrug.

De vaarroutes van de watertaxi (wit) en de rondvaartboot (blauw) voor de aanvaring. Beeld OVV

De watertaxi MSTX 21 haalt om 13:09 uur vier passagiers op bij Hotel New York en zet de eerste twee daarvan af in de Rotterdamse Veerhaven. Daar staan drie mensen te wachten, twee ouders en een kind. Zij willen mee met de watertaxi, maar hebben geen afspraak gemaakt. Na goedkeuring van de centrale laat de schipper de drie passagiers aan boord. Om 13:16 uur verlaat de watertaxi – met aan boord de schipper en vijf passagiers – de Veerhaven en vaart via de Nieuwe Maas in noordoostelijke richting naar de Leuvehaven.

Routine

Rondvaartboot Marco Polo maakt zich op voor de derde rondvaart van die donderdag. Het schip moet om 13:15 uur vertrekken, maar heeft een beetje vertraging. Aan boord van de 43 meter lange Marco Polo zijn 84 passagiers. Om 13:17 uur vertrekt de Marco Polo van de afmeerponton van Spido. Het schip vaart zoals altijd in noordoostelijke richting de Nieuwe Maas op.

Tekst gaat verder onder de foto

Passagiers van de gekantelde watertaxi krijgen een reddingsdeken omgeslagen. (Foto Media TV)
Passagiers van de gekantelde watertaxi krijgen een reddingsdeken omgeslagen. Foto Media TV

De watertaxi passeert na het verlaten van de Veerhaven een binnenvaartschip bakboord-bakboord en nadert de Erasmusbrug. De MSTX 21 is een langzaam varende watertaxi en heeft een maximumsnelheid die iets boven de 20 kilometer per uur ligt. Aan bakboordzijde kan de watertaxi de Marco Polo nog nagenoeg stil zien liggen.

Negen minuten lang gevangen in een luchtbel

Om 13:18 uur, vlak voordat de watertaxi onder de Erasmusbrug doorgaat, passeert de watertaxi het in de afvaart zijnde passagierschip Liza. Die passage is eveneens bakboord-bakboord, wat inhoudt dat de Liza precies tussen de watertaxi en de Marco Polo vaart. De watertaxi kan de Marco Polo dan niet zien. De Marco Polo heeft inmiddels de kade verlaten en vaart op haar beurt ook onder de Erasmusbrug door. De exacte snelheid van de Marco Polo heeft de Onderzoeksraad niet kunnen vaststellen, maar die zou niet afwijkend zijn van andere keren.

Directe zichtlijn

Het is 13:19 uur en de watertaxi wil direct na het passeren van de Erasmusbrug de Leuvehaven invaren. Daarvoor zet de schipper een flauwe bocht in noordelijke richting in. Het passagierschip Liza is intussen uit het zicht en er is weer een directe zichtlijn tussen de watertaxi en de Marco Polo. De schipper van de watertaxi heeft echter zijn blik gericht op de Leuvehaven, om te zien of daar geen schip uit komt varen. Bovendien heeft de gezagvoerder van de Marco Polo geen vertrekmelding gedaan op het marifoonkanaal, terwijl dat wel zou moeten.

Tekst gaat verder onder de foto

De watertaxi (oranje) en de rondvaartboot (blauw) zien elkaar even niet wanneer het passagiersschip Liza tussen beide vaart. Beeld OVV

12 seconden lang kunnen de watertaxi en de rondvaartboot elkaar zien. De watertaxi bevindt zich echter in de dode hoek van de rondvaartboot. De schipper van de watertaxi kijkt naar de Leuvehaven. Een van de passagiers ziet de rondvaartboot wel en waarschuwt de schipper van de watertaxi. Onduidelijk is of de schipper die waarschuwing heeft gehoord.

De watertaxi verschijnt dan ineens wel in het zicht van de gezagvoerder van de Marco Polo. Dat verwacht de gezagvoerder niet, want de afspraak is dat langzaam varende watertaxi’s stuurboordwal varen. Dat had in dit geval betekend dat de watertaxi vanuit de Veerhaven de oversteek had moeten maken en dan ter hoogte van de Leuvehaven opnieuw haaks het vaarwater over had moeten steken. Het enige wat nog resteert is een noodstop. Maar het is te laat. Een aanvaring is onvermijdelijk. De watertaxi kapseist en blijft ondersteboven in het water drijven. Een luchtbel zorgt ervoor dat de vijf passagiers en de schipper kunnen blijven ademen. De schipper probeert de schuifdeur van de watertaxi te openen, maar dit lukt niet.

Angstige minuten

Negen minuten lang zitten de zes inzittenden gevangen in een luchtbel onder water. Een andere watertaxi weet in die tijd een touw vast te maken en de omgeslagen watertaxi te draaien. Negen minuten na de aanvaring kunnen de vijf passagiers en de schipper via de achterzijde het schip levend verlaten. Een van de passagiers houdt er een gebroken arm aan over, een ander gekneusde ribben.

Deel dit artikel

Reacties (5)

  • Een onderzoeksrapport moet allereerst de onderste steen naar de toedracht van een incident naar boven halen. Vervolgens moeten er hout snijdende conclusies worden getrokken, waarbij niets en niemand mag worden ontzien.
    Het rapport van de OVV benoemt veel, maar met betrekking tot die onderste steen heb ik misschien wel de meest belangrijke bevinding in het rapport gemist; er werd niet conform goed zeemanschap geacteerd en men hield zich absoluut niet aan de wet. In het rapport wordt nergens naar artikel 6.14 uit het BPR verwezen. Dit artikel zegt dat een schip slechts mag vertrekken, nadat het zich ervan heeft vergewist dat dit zonder gevaar kan geschieden. Wanneer de Marco Polo niet onder tijdsdruk had gestaan, de gezagvoerder niet te druk bezig was met alles behalve de navigatie in het kader van het vertrek en hij zich ver voor zijn vertrek op de situatie op de rivier had geconcentreerd, dan had hij de watertaxi waargenomen en deze in de gaten gehouden.
    Aangaande de watertaxi mis ik artikel BPR 6.16. Vanuit de positie van de watertaxi kon de schipper zich er niet 100% van vergewissen dat het invaren van de Leuvehaven zonder gevaar zou kunnen geschieden. Deze watertaxi heeft ook nog een probleem met een ander BPR-artikel, namelijk 1.09, lid 4. Gezien het aantal decibels aan boord van een watertaxi ( zelf mogen ervaren ) en andere negatieve invloeden van buitenaf is het aannemelijk dat de roerganger van de watertaxi niet in staat is alle binnenkomende informatie ( marifoon ) tot zich te nemen. Onder dergelijke omstandigheden mag een schip wettelijk helemaal niet varen.
    Aan veel in het rapport genoemde factoren wordt een groter belang toegekend dan naar mijn idee wenselijk is. Het gefilosofeer over ‘adequate situatiebewustzijn’ en vormen van ’taakbelasting’ verbloemen een gebrek aan vakmanschap en / of het hebben van een onjuiste mentaliteit; indien dit namelijk van doorslaggevende betekenis zou zijn, zou geen enkele loods een zeeschip nog tegen de wal krijgen. Deze man/ vrouw heeft een XXXXL-taakbelasting en moet tegelijkertijd nog weerstand bieden aan gehaaste, eigengereide binnenvaarders en hyperventilerende verkeersposten.
    Dat het bij de Erasmusbrug nu pas fout ging, is een wonder te noemen. Het doorvaartlicht voor de afvaart aan de onderzijde van de brug bevindt zich slechts op steenworp afstand van alle genoemde steigers aan de Willemskade. Veel afvarende, grote schepen moeten wegens de doorvaarthoogte beide bruggen regelmatig op de radar varen, waarbij het beeld rondom de Erasmusbrug veel valse echo’s vertoont. Tel hierbij op de enorme ethervervuiling op VHF 81 en het wegzetten van schepen door de stroming / de wind en het is duidelijk dat de aanwezigheid van zoveel drukke steigers op die locatie verre van optimaal is.
    De OVV is meer dan verwonderd dat er nauwelijks tot geen regelgeving inzake het vervoer van passagiers over water bestaat. Ik neem aan dat dit niet de enige verbazing is. Er bestaat naast de binnenvaart geen enkele vervoerstak / bedrijfstak , waar je met 1 certificaatje alle vervoersmiddelen mag besturen……..!
    Een rechter zal zich over de schuldvraag buigen, maar dat er iets moet veranderen ( en dan bedoel ik niet het creëren van nog meer procedures en instructies ), lijkt mij vanzelfsprekend.

    Geplaatst door: ton quist op
  • @Henri.Derksen, ff lekker discussiëren. Maar hierna stop ik er denk mee.
    Het artikel over u heb ik gelezen in genoemde Schuttevaer en de naam riep herkenning op.
    Zelf voer ik (na al varende opgegroeid te zijn) 6 jaar op spits en kempenaar. Toen 4 jaar MBO computerinterface- en elektrotechniek, en daarna 4 jaar op een ‘waddenkrabber’, ofwel binnen/buitencoaster gevaren; ook vaak door heel Nederland, de Rijn en soms België. En daarna nog ca. 10 jaar afwisselend m’n huidige werk als scheepselektriciën, maar ook nog ettelijke maanden per jaar op coasters en op binnenvaartschepen (niet als dé schipper, maar wel met groot vaarbewijs e.d.) gevaren.
    Plaats in de vaarweg:
    Als ik de tekening van de OVV bekijk en de nautische kaart (waar ook de rood-witte borden teken A.10 op staan), dan kan ik dat geen SB-wal noemen. Hij voer, ook volgens de OVV tekening, gewoon pal midden onder het vaste deel van de brug door. Ook in het filmpje is dat te zien: waar hij onder de brug vandaan komt zit hij ongeveer halverwege de twee pijlers. U hebt het telkens over evenwijdig met de noordzijde van het Noordereiland, maar dat eiland heeft eerst nog wel een schuine kant en daarna een knik van 15 à 20 graden. Je kunt natuurlijk niet de ‘langste’ kade van het Noordereiland doortrekken tot beneden de brug, dan kom je voor de monding van de Veerhaven uit.
    Je hoort evenwijdig te varen met de as van de vaarweg op de plaats waar je op dat moment bent. En niet evenwijdig met een eiland een eind verderop, na een bochtje.
    Aanvaring:
    In zekere zin voer de taxi zelf tegen de SB-zijde van de Spido, maar wel al op z’n schuine kop, zie filmpje. Ter hoogte van het SB-anker van de Spido (als daar een anker hangt). En dan verdwijnt hij onder water, dan is hij toch overvaren? Ongeacht wie er schuldig is. Voor de term overvaren hoeft het ene vaartuig niet per se onder het vlak van het andere vaartuig doorgegaan te zijn. Volgens Van Dale betekent het: ‘Ondersteboven varen’. En dat is gebeurd.
    Blauw bord:
    Ik heb nergens gezegd dat de Spido geen blauw bord moest tonen.
    Jachten/Klein schip:
    Bekend probleem dat ze tussen schip en kribben door willen, en dat ze te weinig achterom kijken. Maar dat laatste mankeert het beroepsschippers ook nogal eens aan.
    Donker:
    Dat ‘donker’ onder de Erasmusbrug noem ik een onzin argument (om uw eigen woorden in de eerdere reactie te gebruiken). Natuurlijk heb je daar iets minder licht, maar dit kan nooit ook maar iets meegespeeld hebben. Een brugdek van 33 meter breed, 10 meter minder dan de lengte van de Spido.
    Geluidsseinen:
    Ik denk als u aan 1000 beroepsschippers vraagt om 10 geluidsseinen met bijbehorende betekenis op te noemen, dat er misschien 1% een eindje komt. Het wordt werkelijk nooit gebruikt, dan alleen om even de aandacht te trekken, en dat voornamelijk om jachten ‘weg te jagen’. De seinen voor voorbijlopen, het niet akkoord gaan daarmee, achteruitslaan, rondgaan (keren), havens in- en uitlopen, wie weet het nog?
    De omwonenden en slapende schippers zullen er blij mee zijn als iedereen die seinen gaat geven. Kerkklokken mogen ’s nachts niet meer slaan wegens geluidsoverlast…
    In alle jaren op zee in ca. 20 verschillende landen wordt het, zelfs met loods aan boord, nog maar zelden gebruikt. Kan me één keer herinneren in Portugal dat we een officieel geluidssein moesten geven. Het fluitlicht, tja je hoort 2 korte stoten, en dan moet je nog gaan zoeken wie het was? Dan is het fluitlicht al lang uit. Ik moet vaak afgekeurde SI-punten in orde maken, maar heb nog nooit meegemaakt dat het fluitlicht op de defectenlijst stond (terwijl er vaak geen bolletje in zit, want dat hebben ze een keer even gepakt voor een anker- of boordlicht).
    U wilt het alsnog verplicht houden omdat er kleine schepen zonder marifoon varen. Jachten snappen het toch niet, en de meeste beroepsschippers ook niet. En die kleine ‘werkvaartuigen’ zonder marifoon bijv. (en watertaxi’s) zijn zo wendbaar dat ze toch overal tussendoor kunnen zigzaggen.
    Soms wordt er gepleit dat alle jachten een marifoon zouden moeten hebben. Er zijn ook nogal wat schippers die liever een verbod op marifoons op jachten willen. Omdat je gek wordt van dat gemekker onderling, domme vragen stellen, klungelig reageren, enz., zodat de echte schippers hun marifoon zachtjes of uit zetten. Ik zou er niet aan moeten denken dat elk jacht zo’n ding gebruikt.

    Geplaatst door: R.A. Steenbergen op
  • @R.A.Steenbergen, veel van uw inbreng kan ik weerleggen. Als u goed gelezen had, dan weet u dat de watertaxi tegen de stuurboordzijde van de Spido voer, hij werd dus niet overvaren zoals u dacht. De taxi voer (tot 30 seconden voor de aanvaring) wel degelijk goede wal (Nieuwe Maas in het verlengde van het NoorderEiland) zoals ik duidelijk heb uitgelegd en onderbouwd, zie de tekening van de OVV. Ik schrijf namelijk nooit zomaar wat.
    Behalve voor SB/SB ontmoeten mag/moet een Blauw Bord (inclusief wit knipperlicht) ook gevoerd worden bij aankomst of vertrek aan de verkeerde wal (zie BPR art.6.04a). In dit geval kwam die Spido de Liza tegen, dus moest ie al helemaal wel degelijk z’n BB+knipper voeren! Ja, je mag het bord weghalen als er geen tegenliggers of achteropkomers in de omgeving zijn, maar ik vind dat onverstandig. Beter is om dat BB+knipper altijd te voeren als je verkeerde wal houdt, ook als er niks aan komt, er kan er zo een de hoek om komen (b.v. uit de Leuvehaven), en dan ben je vaak te laat met dat bord alsnog verticaal zetten. Mijn Vader, broer en neefje zeiden/zeggen altijd: Wees zeer duidelijk naar anderen, dan geef je de minste twijfel.
    Nee, ook ik vind twee keer haaks oversteken lang niet altijd veiliger, dan even (kort) verkeerde wal houden. Ook met een klein schip mag je rustig verkeerde wal varen, zelfs ook buiten de betonde geul als dat past. De clou van die BPR SB-wal regel is alleen maar dat een klein schip niet middendoor moet varen waar de grote schepen met dode hoek zich bevinden, maar het fietspad principe hanteren. Dat kan dus aan beide zijden van het vaarwater.
    Overigens ook mijn Vader was zijn hele leven beroepsmatig binnenvaart schipper, en mijn broer en zijn zoon zijn dat heden ook nog steeds, zie Schuttevaer 22-12-2023 pagina 35 Kielzog.
    M.a.w. elk klein schip mag een Blauw Bord + knipperlicht monteren en gebruiken, doch kan er alleen geen rechten aan ontlenen, al vind ik het wel veel duidelijker. (Noot: alles wat niet expliciet bij wet verboden is, is toegestaan). Wij voeren met de kleine losse sleepboot op de Gelderse IJssel zeer vaak heel scherp verkeerde wal met een verticaal blauw bord + knipperlicht. Afvarige jachten willen dan regelmatig toch perse tussen de krib en ons doorvaren, en dat gun ik ze dan maar net, want dat moet ik (juridisch) verplicht accepteren. Zij snappen alleen de clou van het op stromend water varen niet goed helaas. D.w.z. opvarig binnenbocht nemen (=weinig stroom tegen), afvarig middendoor of buitenbocht houden (=veel stroom mee), tenzij een groot schip toch de diepe vaargeul wenst te volgen. En als er iets groot tegemoet- en/of achterop komt, dan ga je aan de kant. Plezierschippers kijken veel te weinig achterom, ik minstens elke 5 minuten of vaker (zet anders een wekker om dat te leren). Ik gok de schuldverhouding op ongeveer 80 % Taxi en 20 % Spido, maar dat exacte getal horen/lezen we vast wel definitief van de rechter.
    Ik vermoed dat de watertaxi niet op een verkeerde wal vaarder had gerekend, al vaart die Spido daar al meer dan 60 jaar vanaf die locatie die ik mij als kind al kon herinneren. Maar die Spido werd afgedekt door de Liza, en was daarom langere tijd niet zichtbaar voor de taxi, en dan ook nog die donker makende Erasmusbrug. Bij een dode hoek ben je verplicht om een persoonlijke uitkijk (met spreekverbinding) of hulpmiddel (camera / spiegel) te plaatsen.
    Geluidsseinen zullen altijd nodig zijn en (verplicht) blijven, want er varen veel kleine schepen zonder VHF marifoon. Wellicht heeft u ook nog een “aandachtssein” nodig? Overdag kun je wel inschatten wie er een geluidssein geeft, ’s avonds is dat minder, dus is dat gele fluitlicht wel zeer nuttig, ook handig voor slechthorenden en minder ervaren plezierschippers en afschaffen totaal niet aan de orde. Je kan ook via de VHF marifoon vragen wie toeterde?

    Geplaatst door: Henri.Derksen op
  • @Henri.Derksen, u schrijft ongeveer: “de watertaxi voer geen verkeerde wal, de Spido wel”, terwijl de één over de ander heen voer…, dus ze bevonden zich op dezelfde locatie, dat is dan toch wonderlijk. En daarvoor voer de taxi in elk geval geen goede wal, maar midden in de rivier.
    Overigens betekent een blauw bord niet dat je verkeerde wal vaart, maar dat je SB/SB wilt passeren. Je zou op de rivier een uur verkeerde wal mogen varen zonder blauw bord, als je maar geen schepen tegenkomt.
    Soms is het moeilijk wat beter is: even verkeerde wal varen, of twee keer oversteken. Is twee keer haaks oversteken veiliger dan even verkeerde wal varen? Het stukje van de Veerhaven naar de Leuvehaven wordt dan ook bijna drie keer zo lang. M’n vader, heel z’n leven binnenvaartschipper geweest, kreeg (tientallen jaren geleden) een boete omdat hij met z’n roeibootje met aanhangmotor verkeerde wal voer, en dat mag niet met een ‘klein schip’. Het scheelde hem 2x oversteken op de kruising bij de Noord/Groothoofd, dus was verkeerde wal varen veiliger. Maar regels zijn regels, dus een boete.
    De watertaxi is denk ook een ‘klein schip’ en mag dan toch ook geen blauw bord hebben?
    Het is ook de vraag of de watertaxi ‘verkeer van rechts’ was. Hij was gewoon een ‘oploper’ of ‘voorbijloper’. En voordat het voorbijlopen gebeurd is wijzigt hij vrij plotseling sterk koers.
    Zo’n watertaxi is zo onnoemelijk wendbaar, die ligt in een paar seconden 90 graden gedraaid en in een paar seconden bijna stil.
    Er zullen van beide kanten onvolkomenheden geweest zijn. Maar mij lijkt de meeste ‘stommigheid’ te liggen bij de watertaxi. Hiermee niet zeggende dat mij zoiets niet zal overkomen, iedereen kan een ‘stomme fout’ maken.
    In het artikel staat dat ze elkaar 12 seconden konden zien. M.i. kon de taxi de Spido vanaf het begin van het filmpje tot de aanvaring zien, dat is een halve minuut. Als je vanaf zo’n klein bootje de vele malen grotere Spido niet ziet dan weet ik het ook niet meer.
    Geluidsseinen zijn nog verplicht, maar m.i. enorm achterhaald, evenals het achterlijk oranje (gele) fluitlicht.
    En bij zoveel scheepvaart moet je maar gokken welk schip er een geluidssein geeft. Overdag zie je een fluitlicht ook niet. Afschaffen al die geluidsseinen. Behalve als verzoek voor openen sluis of brug. En om de bemanning te roepen voor de koffie, maar die staat geloof ik niet in de reglementen.

    Geplaatst door: R.A. Steenbergen op
  • Die route van de watertaxi MSTX21 was helemaal niet zo fout als er wordt beweerd, want keurig in lijn met de noordzijde van het NoorderEiland. Je mag alleen de Koningshaven invaren (ergo nog meer stuurboordswal houden) als je daar moet zijn, zoals o.a. voor hoge schepen door bascule klep van de Erasmusbrug en de Hef. Wie onder de vaste overspanning van de Willemsbrug door kan, is verplicht aan de noordzijde van het NoorderEiland de Nieuwe Maas te volgen. Nog meer stuurboordswal houden had in dit geval totaal niets uitgemaakt, een onzin argument derhalve. Die watertaxi voer geen “verkeerde wal”, de Spido wel.
    De grootste fout van MSTX21 was niet voldoende om zich heen (links/rechts) kijken.
    Maar de Spido had bij vertrek vanaf de “verkeerde wal” verplicht de VHF marifoon moeten gebruiken op zowel het blokkanaal als kanaal 10 om medewerking van de overige vaart te verlangen bij vertrek. Had die Spido zijn blauwe bord wel gezet en het witte knipperlicht branden? Daar lees ik niets over, is namelijk ook verplicht.
    Heeft hij toen ie de watertaxi zag een of meer geluidssignalen gegeven? Is ook verplicht bij aanvaringsrisico.
    Wie verkeerde wal vaart, kan immers altijd vaarverkeer van rechts verwachten, dus zo fout wat was die watertaxi op zich helemaal niet met diens koers.
    Routine kan ook een heel sluipend gevaar zijn, en die ervaren Spido weet heel donders goed dat de watertaxi’s een halteplaats in de Leuvehaven hebben. Ook hadden beiden in de gaten moeten hebben dat het onder een brug donkerder is, wat dus meer alertheid verlangt. Had de Spido de watertaxi op diens AIS+ECDIS kunnen zien?
    Dan was ie niet verrast geweest toe ie uit de dode hoek kwam. Niet iedereen beseft dat “(vaar-)verkeer = altijd timing met snelheid en koers” is.
    Een ander leermoment vind ik dat bij de deur van de watertaxi’s een of meer traptreden onder water aangebracht hadden moeten zijn om er uit te kunnen klimmen bij calamiteiten. Nu ging dat heel problematisch. Omdat de dakdeur defect was gegaan door de klap van de aanvaring was een 2e nooduitgang ook wel handig geweest, al raak je dan wel je luchtbel kwijt. Als laatste vind ik dat naast de naam en thuishaven ook de registratiecode (=kenteken) eveneens op de achterzijde vermeld zou moeten zijn, i.p.v. alleen op de zijkant. Kortom er zitten veel meer haken en ogen aan dit voorval dan menigeen denkt.

    Geplaatst door: Henri.Derksen op

Reageer