De hoeveelste nieuwbouw de Deviatie is voor de scheepswerf uit Zwartsluis? Eigenaar Martin Poppen is het antwoord schuldig. Ja, de Deviatie gaat in de bedrijfsarchieven inderdaad door het leven als bouwnummer 214. Maar dat wil niet automatisch zeggen dat hiervoor 213 níeuwe schepen van de scheepshelling gleden. Immers zijn ook verlengingen en verbouwingen van bestaande schepen in het getal meegerekend. En bovendien zijn ze bij Poppen pas veel later dan het oprichtingsjaar 1934 gaan werken met bouwnummers. En om het nog lastiger te maken: Martin sloeg bouwnummer 213 onlangs over. Er klinkt een bulderende lach in de gastruimte aan de Zwartsluise Zomerdijk: kwestie van bijgeloof.

1,3 miljoen kuub zand

Na twee proefvaarten – één in de wateren rond Zwartsluis, de andere een ‘officiële’ in het ‘serieuze’ Noordzeekanaal – is de Deviatie in handen van opdrachtgever J. van Vliet BV uit Amsterdam, onderdeel van Boskalis. Het motorbeunschip van 86 meter lang, waarvan bijna 52 meter beun, wordt door een zuiger geladen met zand, waarna het doorvaart naar een loswal. Klanten variëren van heel groot (Schiphol) tot bescheiden (aannemers, stratenmakers) – en alles daar tussenin, vertelt Van Vliet-directeur Paul Zwart. Jaarlijks verlaat 1,3 miljoen kuub zand de Amsterdamse haven – het thuishonk van J. van Vliet BV.

Enige cascobouwer in Nederland

Bij de gunning van de bouw van een nieuw schip had J. van Vliet BV ook kunnen rondneuzen op de Oost-Europese of Chinese markt. Want: doorgaans goedkoper. Toch viel het Amsterdamse oog op Scheepswerf Poppen in Zwartsluis die volgens ingewijden als enige Nederlandse scheepsbouwer nog de ware kunst van cascobouw beheerst. Werven in bijvoorbeeld Oost-Europa nemen het iets minder nauw als het gaat om de kwalitatieve afwerking van het schip. De Deviatie daarentegen is next-level scheepsbouw op het gebied van belijning, hydrodynamica maar vooral ook de elektrische aandrijving. Zwart: ‘En het is gewoon makkelijker praten met Poppen. Niet dat je opnieuw moet onderhandelen over de prijs zodra er bij de bouw bijvoorbeeld wordt gegrepen naar extra schroeven of bouten.’

Oekraïne-oorlog

De bouw van de Deviatie startte in september 2022. De handtekening onder de offerte van Poppen BV werd eind februari gezet. En toen brak de Oekraïne-oorlog uit. Het bezorgde Martin Poppen slapeloze nachten. Het inflatiespook als gevolg van de oorlog doemde ook in Zwartsluis op: nog in te kopen materialen zoals staal werden ineens bijna twee keer zo duur. Leverdata waren niet zo zeker meer. Het kwam uiteindelijk goed. ‘We hebben allemaal water bij de wijn moeten doen, maar we zijn er in harmonie uitgekomen’, vertelt Poppen.

De naam van het schip kwam bovendrijven bij een prijsvraag tijdens een barbecue – er waren zelfs drie deelnemers die meenden dat de veelgebruikte kompasterm Devatie (kompasafwijking, koersverandering) op het voorsteven moest prijken.

Elektrische aandrijving

Hoewel verborgen in de machinekamer en onder het voordek is de indrukwekkende elektrische aandrijving de grote eyecatcher van de Deviatie. Om dit te realiseren huurde Scheepswerf Poppen de buurman in: Snijders Scheepselektro, ook uit Zwartsluis. De voorstuwingsmotor heeft een capaciteit van 470 kW, de totale accucapaciteit bedraagt 560 kWh. Onder het voordek is voldoende ruimte om de voorraad accu’s verder uit te breiden, zodra toekomstige ontwikkelingen daar om vragen. Ook is het mogelijk om het schip later te voorzien van energiesystemen die worden aangedreven door bijvoorbeeld waterstof, methanol of biobrandstof. ‘De Deviatie zet een grote stap om de binnenvaart verder te vergroenen’, zegt projectleider Johan Poppen.

Efficiënt spel

Enkele dagen voor de eerste proefvaart op het Zwartewater loopt schipper Johan van den Berg (24) uit Urk met een glimlach van oor tot oor rond over het dek, samen met zijn vaste matroos Stanley Hickmann (19). De jongemannen hebben daar alle reden toe: de ruim bemeten woning van het schip is strak, modern afgewerkt en strekt zich uit over de volledige breedte van het motorbeunschip, wat het leefcomfort aan boord alleen maar verhoogt. Johan bewondert de krachtpatser die de Deviatie is. ‘Er zit een power in, niet normaal.’

Het is de schipper die voor de uitdaging staat om – plat gezegd – de Deviatie zo lang mogelijk op elektriciteit en zo kort mogelijk op diesel te laten varen. Anders dan bij vrachtwagens of personenauto’s is de actieradius van elektrisch aangedreven schepen lastig in te schatten. Is het schip beladen of leeg? Hoe zit het met de stroming en andere weersinvloeden? ‘Het spel is om zoveel mogelijk uit het accupakket te halen’, zegt Van Vliet-directeur Zwart, werkgever van schipper Van den Berg. ‘Van Johan weten we dat hij staat te popelen om aan boord te gaan en om dit spelletje zo efficiënt mogelijk te spelen.’

Alle disciplines aan boord

Scheepswerf Poppen biedt klanten een totaalpakket, of het nou gaat om het ontwerpen/ engineeren van schepen, casco, inbouw/afbouw, interieur, service of onderhoud. Samenwerking, innovatie en vakmanschap gaan hand in hand. Hierbij kan het, zoals bij de Deviatie, gaan om een compleet nieuw schip. Om meer vervoerscapaciteit te genereren laten andere opdrachtgevers hun schip op de werf aan de Zomerdijk verlengen. Daarnaast kan men een schip ten behoeve van een nieuwe functie laten ombouwen. Eigenaar Martin Poppen: ‘Elk project krijgt de zorg en aandacht dat het verdient.’