Het overgrote deel van de Quote 500-leden bestaat uit selfmade ondernemers, volgens Van Riessen’s editorial. ‘Mensen die zich echt wel wat luxe kunnen permitteren, maar die vooral knalhard werken, ook omdat het leeuwendeel van het geld vastzit in hun bedrijven. En de prestaties daarvan kunnen pieken en dalen.’ Zo ging maritiem ondernemer Pieter Heerema – met zijn 72 jaren beslist geen groentje – bijna kopje-onder, vertelt hij in een uitgebreid interview in Quote. ‘Het scheelde een haar of ik was mijn bedrijf kwijt geweest.’ Het erge: het was zijn eigen schuld, want het was een opportunistische deal die hem bijna nekte. Een leermomentje, ja. Aan de andere kant: ‘Tegenslag is inherent aan het ondernemerschap.’
Het totale vermogen van de Quote 500-leden in 2022 wordt geschat op 240.855.000.000 euro (4,7% meer dan in 2021). Gemiddeld zijn ze goed voor 481 miljoen, met een ondergrens van 125 miljoen euro. De rijkenlijst telt 51 miljardairs. In de Schuttevaer-selectie ‘Maritieme Quote 25’ komen 25 geselecteerde ondernemers in de maritieme wereld op een gezamenlijk vermogen van 17.054.000.000 euro (15,8% meer dan in 2021, gemiddeld 655,6 miljoen euro).
Maritieme Quote 25
In de selectie Maritieme Quote 25 is Wijnand Pon de hoogst genoteerde, met 4,1 miljard euro vermogen (+51,9%, opgeklommen naar nummer 6). Met de Caterpillar motoren van Pon Power heeft de 79-jarige ondernemer stevig voet aan de grond in binnenvaart en grondverzet, maar daarnaast importeert zijn conglomeraat Bentleys en Bugatti’s, noemt de topman zichzelf ook de grootste fietsfabrikant ter wereld en door zijn positie in de wereldwijde veeteelt tevens ‘een boer in hart en nieren’.
Met 4,3% naar een vermogen van 2,4 miljard euro steeg havenbaron John Fentener van Vlissingen (84) naar plek nummer 12. Hij is een telg uit de ondernemersfamilie die de Steenkool Handesls Vereniging (SHV) groot maakte en bezit nog altijd ruim 10% van de aandelen in het concern dat tegenwoordig vooral actief is in de reisbranche en hotels.
Het lijkt ‘energieboer’ Marcel Van Poecke (63) voor de wind te gaan: zijn Atlas Invest maakte in 2022 155 miljoen euro winst op een omzet van 1,2 miljard. In het Duitse Wilhelmshaven werkt hij aan een terminal voor vloeibaar gas. Op de rijkenlijst steeg Van Poecke met 6,7% naar 1,6 miljard euro vermogen (plek nummer 32).
Visserij
Een flink stuk lager op de lijst (nummer 72, 710 miljoen euro, +22,4%) verbetert Annerieke Vrolijk haar positie met het visserijbedrijf door de lucratieve verkoop van een bedrijfsonderdeel. Quote schat ook de vermogens van visserijondernemers Diek Parlevliet (nummer 80) en Jan van der Plas (nummer 81) flink hoger in. Ze zijn elk goed voor 640 miljoen euro (+14,3%).
De broers Ton (79), Piet (74) en Jaap (67) Koole profiteren met een vermogen van 560 miljoen euro (nummer 88, +1,8%) nog altijd goed van de verkoop van tankopslagbedrijf Koole Tanktransport in 2010. De eerste verschuiving in onze Maritieme Quote 25 komt voor rekening van de havenbaronnen Jan Peter (80) en Dolf (77) Peterson. Hun bedrijven zijn volgens Quote het dubbele waard van wat eerder werd gedacht: 555 miljoen euro (+63,2%). Daarmee verhuizen deze ondernemers van nummer 151 naar 89 op de rijkenlijst. Waar de één stijgt op de lijst, zakt de ander, ondanks een licht stijgend vermogen: Joop (73) en Henk (68) Roodenburg gingen met 0,9% extra vermogen uit offshore-installatieleverancier Huisman naar 555 miljoen euro op plek nummer 90. Scheepsbouwer Kommer Damen (79) zag de Russische markt verdwijnen, maar bouwt gestaag verder aan bijvoorbeeld superjachten. Zijn vermogen groeide met 2,4% naar 435 miljoen euro, ‘koersvast’ volgens Quote en goed voor positie nummer 113.
Tweede broer Hugo Heerema (71) verhuurt drijvende olieraffinaderijen, behaalde met gigantische investeringen 30 miljoen euro winst en zag zijn vermogen 8,6% toenemen naar 380 miljoen euro. Quote zet hem op plaats nummer 135, maar noemt het ‘cowboybusiness in het groot’. Joel en Danny Wyler van investeringsmaatschappij Granaria haalden zich lang geleden de woede van beursschippers op de hals met eigen vervoer van granen in duwbakjes. Vorig jaar versterkten ze hun vermogen naar 325 miljoen euro (+3,2%, nummer 169) met allerlei investeringen.
Families
Van de 50 rijkste families, die door zakenblad Quote worden gevolgd, noteerden de families Van Oord met 13,3% en Wagenborg met 60,2% de hoogste vermogenswinsten bij de vijf door Schuttevaer geselecteerde maritieme families uit de lijst.
De Rotterdamse familie Van der Vorm (nummer 2- HAL Investments met Boskalis, Vopak, SBM Offshore, Mammoet, IQIP, enz) blinkt volgens NRC en Volkskrant uit door belastingschuwheid en dat deed hun imago geen goed. Maar burgemeester Ahmed Aboutaleb (‘we bellen’) nam daar allerminst aanstoot aan en de familie heeft het met de Stichting Droom en Daad goed voor met Rotterdam. Toch liep ook het vermogen – 8,3 miljard euro (-3,5%) – afgelopen jaar een deukje op.
Voor de baggerfamilie Van Oord (nummer 6- landwinning, kustbescherming, havens, vaarwegen) zijn het gouden jaren: het vermogen steeg met 13,3% naar 1,7 miljard euro, met 4,3 miljard euro aan opdrachten op de plank.
Sinds het bijna-faillissement van scheepswerf IHC De Merwede heeft vermogensbeheerder Indofin namens familie De Bruin (nummer 12) de aandelen in IHC van een meerderheidsbelang van ooit 62% tot minder dan 1% teruggebracht, weet Quote. Het familiekapitaal nam afgelopen jaar af met 8,3% naar 1,1 miljard euro.
Exploderende winsten in de droge bulk hielpen de familierederij Wagenborg (nummer 22) er in 2022 weer bovenop, met een vermogenstoename van maar liefst 60,2% naar 745 miljoen euro. De rederij heeft 175 schepen varen, maar ook veel rijdend en hijsend materieel aan wal.
De slogan ‘Fishing for food’ lijkt een open deur voor de vermogende visserijfamilie Van der Zwan (nummer 42 – 455 miljoen euro, +4,6%), sinds 1888. ‘Tegenwoordig voorzien wij wereldwijd dagelijks ruim een miljoen mensen van betaalbaar eiwitrijk voedsel. De meeste consumenten wonen in Afrika en Azië’, betoogt de familiewebsite. Daar bleef afgelopen jaar 23 miljoen euro aan over, volgens Quote.
Diepzeemijnbouw
Derde broer Edward Heerema (76) zwaaide vorig jaar af als kapitein van Allseas. Zoon Pieter bepaalt daar nu de koers en pioniert in de diepzeemijnbouw. Het vermogen van Edward steeg met 2% naar 255 miljoen euro, plek nummer 226. Rob Tromp van Caru Containers, die een jaar eerder de lijst binnenstormde op nummer 262, steeg afgelopen jaar in vermogen met 18,6% naar 255 miljoen euro en plek nummer 230, vooral dankzij de verkoop van containers in Amerika. ‘Father of tugnology’, zoals Ton Kooren (87) internationaal in de sleepbootwereld wordt genoemd, zag zijn vermogen 9,1% groeien naar 240 miljoen euro en plek nummer 247. Reder Rob van Weelde (69), eigenaar van de twintig schepen tellende vloot van Van Weelde Shipping Group, investeert ook al enkele jaren in wijn. Beide gaat hem goed af, met een vermogen dat 19,4% steeg naar 185 miljoen euro en plek nummer 335. Voormalig jachtbouwer Frans Heesen (77) bleef in de Quote 500 staan op 165 miljoen euro vermogen, nu op plek nummer 373. Ook voor baggeraars Hugo (55) en Kees (52) de Graaf (Baggerbedrijf De Boer / Dutch Dredging) veranderden de cijfers niet: vermogen 155 miljoen euro, nu op plek nummer 399.
Ondernemers Thierry (68) en Patrick (62) van ’t Hoff bouwen voort op het 175 jaar oude oorspronkelijke binnenvaartbedrijf Van Uden, met bedrijven in de houthandel, logistiek en containervaart. In 2022 namen ze een belang in logistiek dienstverlener A2B-online. Hun vermogen steeg met 10,7% naar 155 miljoen euro, nu op plek nummer 400. Euro-Rijn Group van Albert van Ommen had veel hinder van containers die zich opstapelden voor Rusland , maar durfde een investering van 20 miljoen euro aan in distributiecentra. Het vermogen groeide met 3,3% naar 155 miljoen euro en Van Ommen staat daarmee op plek nummer 404 in de Quote 500. Bij Ravestein Shipyard gaan de zaken zo goed dat eigenaar Cees Ravestein (72) zijn vermogen met 19,2% zag groeien naar 155 miljoen euro, nu op plek nummer 405.
Sloopondernemer Wim Beelen (48) richt zich momenteel vooral op de ontwikkeling van het voormalige ADM-terrein in Amsterdam, dat hij kocht voor 88 miljoen euro om er superjachten te gaan bouwen. Door die ontwikkeling zakte hij met 3,2% naar 150 miljoen euro vermogen terug naar plek nummer 411 op de lijst. Reder Jan Valkier (61) die voor de Antony Veder Group 29 gastankers over de wereld laat varen, zag zijn vermogen volgens Quote vorig jaar met 7,1% toenemen naar 150 miljoen euro en plek nummer 427. Ook trad hij aan als voorzitter van de Koninklijke Vereniging Nederlandse Reders (KVNR). Scheepsbouwer Martin de Kok (56) van Neptune Marine in Hardinxveld-Giessendam staat met 145 miljoen euro vermogen (+16%) op plek nummer 435 van de Quote 500. De Double Propelled Open Top RoRo Canopée, gebouwd voor een Franse opdrachtgever, is dit jaar genomineerd als Schip van het Jaar.
Oprichter Frits Dix (65) is oprichter van NMT Shipping dat vrachtwagens, hijskranen en ander rollend materieel verscheept over de wereldzeeën. In 2019 deed hij tweederde van de aandelen over aan Stena, begin dit jaar de rest. Zelf blijft hij als adviseur. Zijn vermogen steeg vorig jaar met 4% naar 130 miljoen euro, goed voor plek nummer 475 in de Quote 500. Het blad publiceert een uitgebreid interview met hem over zijn avonturen van postbezorger tot reder. ‘Een schip volladen is één ding, een schip in eigendom hebben is een andere wereld.’
Heerema’s HMC door corona en onkunde technisch failliet
Pieter Heerema, de rijkste van de vier Quote 500-broers, is met 1,7 miljard euro vermogen goed voor plek #027, net als vorig jaar. Even geen groei, want een Aziatisch project van honderd windmolens op zee deed hem bijna de das om.
Door corona liep een onderhoudsbeurt van een van de elf schepen in Singapore tien weken vertraging op, maar daar had de opdrachtgever geen begrip voor. Wel een boeteclaim. En om na 16 weken eindelijk een bemanningswissel te realiseren, week de hele vloot voor eigen rekening drie weken uit naar Japan.
HMC had zich duidelijk verkeken op die eerste klant, waarvoor geen andere contractor bleek te willen werken. ‘Die mensen hebben echt geen idee wat er op zee gebeurt. Maar we hadden zelf ook boter op het hoofd. Onze handtekening stond op het contract.’ Zijn accountant trok al snel de conclusie dat HMC door allerlei claims en onbeperkte risico’s intussen technisch failliet was. De bankiers, met leningen tot 2,2 miljard euro voor de Sleipnir, trapten meteen op de rem.
Dankzij de verkoop van een superbelegging in een Portugese supermarktketen wist Heerema op Kerstavond 2021 met 1,1 miljard euro zijn zaak te redden. De situatie verbeterde pas echt toen Poetin Oekraïne binnentrok en de energievraag wereldwijd omsloeg. Daarmee nam niet alleen de vraag naar olieplatformen op zee toe, maar had de lastige klant in Azië HMC juist hard nodig voor een tweede windmolenpark op zee. ‘Het oncontroleerbare risico is nu uit de boeken’, zegt Heerema in een openhartig gesprek over risico’s nemen, een nieuwe directie en een mogelijke opvolger binnen de familie na 42 jaar ondernemen. ‘Wijze lessen: dat is het enige positieve aan dit verhaal.’