Wat als eerste opvalt is het donkere tapijtje op tafel in de longroom. Zo een lag vroeger bij mijn opa en oma ook op tafel. In dit officiersverblijf hangen foto’s aan de muur, bijvoorbeeld van prinses Amalia. Op een schakelaar staat: ‘Kale of bolle mannen afblijven.’

Achter de longroom is het slaapvertrek met een douche en toilet. Het lijkt allemaal vrij krap, maar dit is het meest luxueuze en grote verblijf aan boord. De rest van de bemanning ligt een stuk krapper op het onderdek, zo blijkt later tijdens de rondleiding voor de pers.

Het enige moderne in deze kamer is de televisie, maar onderwater is uiteraard geen Netflix. ‘We nemen zelf een harde schijf mee. We ontspannen op snuiverzakkenzondag en kijken dan samen films’, vertelt de navigatie-officier. De bemanning mag niet op de foto en moeten anoniem in de krant, dus noemen we alleen de eerste letter van haar voornaam in dit verhaal.

Tekst gaat verder onder de foto

Lef op zee

Officier S. kwam zelf bij de onderzeedienst nadat ze een wervingsfilmpje had gezien. ‘Het kwam over als een baan waarbij je veel uitdagingen krijgt en met een beetje durf en lef veel kan leren. Het team straalde gezelligheid en kameraadschap uit. Ik heb geen dag spijt dat ik hiervoor heb gekozen. Het is echt een leuke club aan boord en het werk is avontuurlijk.’

Het team is volgens haar enorm hecht, omdat je letterlijk zij-aan-zij werkt. ‘Als je van boord komt, loop je soms ongemerkt heel dichtbij vreemden. Dan kijken mensen je aan en besef je opeens dat dat niet normaal is. Aan de wal is het altijd weer even wennen wat een normale personal space is.’

In de krappe ruimte aan boord van de onderzeeboot werken 60 mensen in shifts van zes uur op, zes uur af. S: ‘In verhouding met het aantal bemanningsleden op de grote schepen, zoals de Zr.Ms. Tromp, zijn wij met relatief weinig mensen.’

Verdiepingen

Tot zover de PR omtrent het werk aan boord, verder met de rondleiding door de 68-meter lange Zeeleeuw. Men noemt dit een kleine onderzeeboot, omdat nucleaire onderzeeboten vaak langer dan 150 meter zijn. Maar een vaartuig van 68 meter is natuurlijk geen klein bootje. Zo zijn er ook verschillende verdiepingen in het schip en veel kleine cabines en vertrekken.

Wat opvalt is, dat het schip nog wordt verlicht wordt met TL-buizen en vrijwel al het staal een ouderwetse groene kleur heeft. De tijd staat stil aan boord, het lijkt alsof je een museumschip bezoekt. Hipsters zouden helemaal blij worden van de open plafonds vol kabels, leidingen en buizen. Helemaal in stijl dit schip.

Periscoop

We zijn aan boord van een onderzeeboot, dus even door de periscoop kijken hoort erbij. Dat kan ook nog gewoon fysiek door de koker, maar eigenlijk werkt men vooral met camera’s die boven zee beeld doorzenden naar de control room. ‘De mast is eigenlijk een grote melkbus boven water, die zet je dus niet op als je niet wilt opvallen. De aanvalsperiscoop is een klein kokertje, die gebruiken we liever’, vertelt S. Met een joystick kan de koker met de camera worden bediend.
De Zeeleeuw kan spioneren als de beste, maar is ook een geducht aanvalswapen. Zelfs deze verouderde boot is nog steeds het meest geavanceerde en krachtige wapen van de krijgsmacht. Aan boord liggen voorin vier torpedobuizen (met daaronder bedden voor de matrozen). Informatie over de torpedo’s blijft uiteraard geheim, de vijand kan beter zo min mogelijk weten.

Persoonlijke spullen

In de gang vinden we nog wat slaapvertrekken. De vier stapelbedden boven elkaar zijn per stuk kleiner dan een doodskist. De kistjes voor eigen persoonlijke spullen zijn kleiner dan je handbagage. De bemanningsleden mogen slechts een keer per week een was draaien, dus het is zaak in elk geval voldoende onderbroeken mee te nemen. In de douche heeft iedereen een eigen vakje voor shampoo. ‘Rituals is echt populair, want het zijn wel een beetje luxepaardjes hier aan boord’, grapt S. Verderop ligt opeens een Kermit de Kikker in een open kast. ‘Dat is onze mascotte, die wordt echt helemaal vertroeteld.’

Tekst gaat verder onder de foto

Uitdijen

De bemanning zegt dat een verblijf aan boord vrij luxe is en dat zit hem erin dat het eten ‘ontzettend goed’ is. Dagelijks wordt vers brood gebakken, de bemanning krijgt koekjes en op verjaardagen is er taart. Op woensdag wordt de Blauwe Hap, ofwel Indonesische rijsttafel, geserveerd. Op zondag de Zeeuwse Rijsttafel; bruine bonen met bijgerechten. S: ‘We krijgen iedere middag een driegangendiner met warm eten. Het is een bekend fenomeen dat bemanningsleden uitdijen aan boord. Dat kun je voorkomen door te sporten. We hebben aan boord een roeiapparaat, een hometrainer en je kunt wat gewichten heffen. Maar dan nog komen de meeste bemanningsleden wel aan tijdens een missie.’

Motoren

Achterin het schip staan de drie 12-cilinder dieselmotoren die de batterijen opladen. De voortstuwing is elektrisch en onder water op batterijen superstil. De Zeeleeuw beschikt over een ontsnappingstoren. Stel je moet door een calamiteit onderwater de boot verlaten, dan krijg je een escape suit. De toren wordt gevuld met water en je wordt vervolgens naar buiten getorpedeerd. Het is een hachelijke onderneming. Deze manier van ontsnappen werd tot enkele jaren geleden nog geoefend, maar dat gebeurt niet meer, omdat bij te veel bemanningsleden het trommelvlies scheurde. ‘We moeten wel heel wanhopig zijn, willen we deze ontsnappingsmethode gebruiken. We oefenen nog wel hoe dit werkt, maar niet meer in de praktijk, want het is natuurlijk niet goed als mensen onnodig gewond raken’, aldus S.

Overleden

Stel de vader of moeder van een bemanningslid overlijdt, terwijl de onderzeeboot op oefenmissie is, dan zal koers worden gezet naar de dichtstbijzijnde geschikte haven om het bemanningslid naar huis te laten gaan. Maar is de boot echt op missie, dan kiest de commandant er waarschijnlijk voor het nieuws niet te delen. ‘Je kunt dan helemaal niets met het nieuws. Dan is het beter slecht nieuws pas te vertellen als we weer in een haven zijn en iemand direct naar huis kan vliegen.’

Nieuwe onderzeeboten

De bemanning van de Zeeleeuw is tussen de 18 en 45 jaar oud, maar de meesten zijn rond de 30. Een groot aantal hoopt dat de nieuwe onderzeeboten op tijd worden geleverd, zodat ze ook met deze moderne Barracuda-klasse kunnen gaan varen. Aan boord van de nieuwe onderzeeboten wordt het team wel een stuk kleiner, er is nog slechts 35 tot 40 man nodig om met het schip op missie te gaan. Dit is onder meer te danken aan verregaande automatisering. ‘Hier aan boord nog we nog enorm veel met de hand.’