De eerste hoogwatergolf van de Rijn en haar zijrivieren hadden we nog niet verwerkt of de volgende diende zich aan. En bij een combinatie van een hoge rivierafvoer en storm uit westelijke richting, waarbij zelfs de Maeslantkering werd gesloten, hielden we de boel droog. We zijn ver van situaties gebleven zoals in 1995, waarbij een groot deel van de inwoners in het rivierengebied moest worden geëvacueerd. Met recht dus een geslaagd stukje watermanagement!
Hoofdvaarroute dicht
Tegelijk komen we er in zo’n periode ook achter waar we ons huiswerk nog niet af hebben. Hoe komt dat vraag je je dan af. Dat er geen gevaarlijke situaties zijn ontstaan, betekent niet dat we in het land geen overlast hebben ervaren. In onze bedrijfstak ervoeren we dat doordat belangrijke hoofdvaarroutes enige tijd gestremd zijn geweest. Denk hierbij aan het Amsterdam-Rijnkanaal bij de keerschuif van Ravenswaaij en de Oranjesluizen. De eerste stremming had te maken met (alweer) een defecte sluis die moet worden ingezet wanneer de waterkering is gesloten bij hoogwater. En de Oranjesluizen moesten dicht blijven in verband met extreem hoogwater op het Markermeer, waarop de techniek van de deuren niet was berekend.
Dat roept de volgende vraag op. Hoe is het gesteld met het peilbeheer in ons land? Hanteren we een streefpeil dat heilig is en acteren we daardoor onvoldoende of niet als een langere periode met neerslag wordt verwacht? Overkwam ons dit werkelijk? Het was toch niet voor het eerst dat we te maken hadden met overvloedige neerslag? Maar ik kan mij in de 25 jaar dat ik meedraai niet herinneren dat ooit een hoofdvaarroute hierdoor gestremd is geweest.
Zou hier wellicht de automatisering van gemalen en stuwen zich wreken? Waarbij die respectievelijk pas gaan pompen of worden gestreken als het water een bepaald peil heeft bereikt? Hebben we het peil van het Markermeer te hoog gehouden? Of zijn we te laat gaan spuien? Of is het een combinatie van beide?
Oudere generatie
Is met het afvloeien van de oudere generatie medewerkers bij de waterschappen en Rijkswaterstaat, ook veel (praktijk) kennis weggeëbd? Die was naar mijn idee bij de inmiddels gepensioneerde mensen die hier beleid op voerden in ruime mate aanwezig. Hadden zij misschien minder te maken met in beton gegoten protocollen en wellicht doorgeslagen management? Of lieten zij zich daaraan minder gelegen liggen bij hun beslissingen, omdat zij van hun voorgangers nog hadden meegekregen wat de strijd tegen het water echt inhield. En daarom beslissingen namen die wellicht niet altijd volgens het boekje waren, maar wel gericht op het winnen van de strijd tegen het water?
Wie beweegt is af
Het zijn zomaar wat gedachten en vragen die in mij opkwamen toen ik afgelopen weken de actualiteit volgde. Ook al omdat ik de laatste jaren steeds meer een omslag bemerk in beleid. Vanuit het denken in mogelijkheden, lijkt het wel of we steeds meer naar een ‘no risk-policy’ gaan, waarbij het een spelletje mikado lijkt. Ofwel: wie beweegt is af. Dat werkt verlammend. En dan hebben we het nog niet eens over onze hardware in de vorm van sluizen en andere kunstwerken die het laten afweten.
Daarom doe ik, ook vanuit de Algemeene Schippers Vereeniging (ASV), een oproep om ons mooie land niet over te geven aan mismanagement dat leidt tot stagnatie van een zeer belangrijke economische activiteit als vervoer over water.
Machiel Smitsman
Schipper en bestuurslid ASV