De Volkskrant en de website Marineschepen.nl meldden dat de Fransen in 2022 aangaven niet akkoord te gaan met de voorwaarde dat de Nederlandse Auditdienst Rijk (ADR) onderzoek zou kunnen doen naar de betrouwbaarheid van de offertes van de drie werven die meedongen naar de opdracht voor de bouw van de vier onderzeeboten. Dat zou in strijd zijn met de Franse wet.

De Fransen weigerden volgens beide media de zogenoemde Letter of Commitment te tekenen. In een later overeengekomen concept-Memoranda of Understanding staat uiteindelijk dat betrokken werven “maximaal meewerken” aan de Nederlandse controle voor zover dat mogelijk is binnen de regelgeving van het land van de werf. De juridische dienst van Defensie zou hebben gewezen op de “juridische risico’s” van “het aanpassen van de eisen ten gunste van Frankrijk”.

De Kamer zou niet op de hoogte zijn gesteld van de wijziging, aldus de Volkskrant en Marineschepen.nl.

‘Gewoon toegang tot de boeken’

Het gaat om een opdracht van iets minder dan 6 miljard euro die uiteindelijk voorlopig aan Naval is gegund. De offerte van dat bedrijf was 1,5 miljard euro goedkoper dan die van concurrenten. Naast de Fransen probeerden ook het Zweedse Saab en het Duitse Thyssenkrupp Marine Systems de opdracht binnen te slepen. De lagere prijs was een belangrijke afweging bij de voorlopige gunning aan Naval dat in handen is van de Franse staat.

‘We hebben met de Fransen afgesproken dat onze Auditdienst Rijk dus gewoon toegang heeft tot die boeken. En dan zit daar ook een Franse collega van de auditdienst bij. En dat is de manier waarop zij hun probleem met hun wet hebben opgelost’, zegt Van der Maat.

De bewindsman ontkent dat de voorwaarden voor de Fransen zijn aangepast. ‘Daar is geen sprake van.’ Hij zegt niet direct te weten of de Fransen twee jaar geleden hebben geweigerd de Letter of Commitment te tekenen. De Auditdienst Rijk mag volgens hem bij de Fransen alles zien wat ze willen zien.

Vraagtekens

Joeri Pool van de PVV noemde op X het verhaal van de Volkskrant en Marineschepen.nl “zeer zorgwekkend”. De SGP, die veel voelt voor de bieding van Saab, zegt steeds meer vraagtekens bij de deal met de Fransen te zetten. Maandag praat Van der Maat met de Tweede Kamer over de aanschaf van de vier onderzeeboten.