Zeker nu het brandstofverbruik van schepen steeds zwaarder telt, is er hernieuwde aandacht voor de scheepsschroef. Ogenschijnlijk is die uit-ontwikkeld. Wat kan er nu nog aan worden verbeterd? Maar de ogen van Sjouke Sipkema glimmen als hem die vraag wordt gesteld. ‘Veel!’

Om zijn gehoor te overtuigen grijpt hij naar de plastic modellen op zijn bureau. Met eindeloze zware computerberekeningen komt Sipkema steeds dichterbij zijn doel: de perfecte schroef maken. ‘Maar die bestaat natuurlijk helemaal niet’, lacht hij. ‘Per schip en vaarprofiel zijn de eisen voor een schroef anders.’

Computermodellen

Sipkema begon zijn loopbaan bij Van de Voorden Gieterij en werd daar al snel verantwoordelijk voor de scheepsschroeven. Sindsdien hebben de schroeven hem nooit meer losgelaten. ​​Ruim 10 jaar geleden begon de geboren Fries voor zichzelf in het Brabantse Drunen. ‘Met hulp van CFD hebben we het ontwerp steeds verder verbeterd. Met deze computermodellen kun je goed zien hoe een schroef door het water draait en hoe het water langs het schip stroomt. Vroeger was je aangewezen op het Marin. Daar had je een heel grote bak water en kon je op schaal zaken testen. Maar dat leverde minder nauwkeurige gegevens op dan CFD.’

Sipkema is een wedstrijdzeiler. ‘Vanuit die hoek ben ik altijd gefascineerd door voortstuwing. ‘Een schroef is eigenlijk een soort zeil.’ Zeker nu elke gram CO2 telt, kan een betere schroef het verschil maken.

Ook achterschepen

De schroeven van Sip Marine zijn intussen een begrip in maritiem Nederland. Onder meer onder het waterstofschip Antonie en veel superjachten zijn ze te vinden. De schroeven worden geproduceerd in Italië en Portugal. Zo’n 300 per jaar levert Sip Marine er.

Het bedrijf ontwerpt ook achterschepen. Volgens Sipkema is dat een logische ontwikkeling. ‘Vaak wordt gedacht dat het klaar is als het water eenmaal voorbij de schroef is. Maar dat is natuurlijk niet zo.

‘Van sommige schepen weet ik zeker dat het ontwerp beter kan. Misschien tot wel tot 20%. De gemiddelde schipper denkt dat het allemaal niet zoveel uitmaakt welke schroef je neemt. Ik voel daar letterlijk soms weerstand in.’ De schroeven zijn intussen zo complex, dat deze niet meer met de hand zijn te vervaardigen of te gieten. ‘Het is nu echt CNC-werk geworden.’

Gruwelijk complex

Elk ontwerp wordt in kleine stapjes aangepast. ‘Telkens ga je rekenen. Soms is je stap te groot en moet je iets terug. Net zo lang tot het klopt. Een schroef draait en varieert. De schroef wordt bekeken op 14 stralen, die analyseren we en kijken hoe we ze kunnen optimaliseren. Het is gewoon gruwelijk complex, zo’n schroef. Dat is soms best lastig uit te leggen. Maar met de huidige computerberekeningen kunnen we goed zien waar de pijnpunten bij een schroef zitten. Als het niet goed is, wordt het paars in onze computermodellen.’

Sip Marine was nauw betrokken bij het onderwaterschip van de Antonie. ‘Harm Lenten en Chris Kornet zijn hier voor de bouw van het schip geweest. Waar moet het schip varen? Door het kanaal, over het IJsselmeer. Moet het een groot of klein schip zijn? Hoeveel vermogen heb je nodig, hoeveel ton neem je mee? En hoe snel moet het varen?

Bang dat China de schroeven kopieert is Sipkema niet. ‘Elke schip is anders en daar hoort elke keer een andere schroef bij.’