Niet alle visafslagen zien nog toekomst in de visserij. Zo sloot de visafslag van Den Helder al haar deuren. ‘De visafslag krijgt hier een andere functie’, zegt voormalig afslag-directeur Pim Visser. ‘We hebben een gebouw op een zeer strategische locatie. Daarom richten wij ons nu op offshore. Den Helder is een goede uitvalsbasis voor de windparken, bijvoorbeeld.’
De visafslag is omgedoopt tot Blue Port Centre Den Helder. Visser weet dat andere visafslagen ook met dit probleem spelen. ‘Er moet wat gebeuren met al die visafslagen in Nederland. Daar moet een andere indeling voor komen.’
Afhankelijk
Uit onderzoek van Wageningen Economic Research (WEcR) uit 2021 blijkt dat 314 van de 346 visserijbedrijven geheel of gedeeltelijk afhankelijk zijn van de Noordzeevisserij. Die bedrijven hadden een gezamenlijke omzet van 5,8 miljard euro, waarvan 40-50% afkomstig uit de Noordzeevisserij. Voor visafslagen ligt dit percentage hoger. Vier visafslagen, van de in totaal 12 in 2021, hebben meegewerkt aan het onderzoek van WEcR. Die geven alle vier aan voor minimaal 75% afhankelijk te zijn van Noordzeevisserij.
Tekst gaat verder onder de foto
De huidige halvering van de Noordzeekottervloot leidt dus tot groot omzetverlies. Met alle gevolgen van dien. ‘Als de afslag in een haven verdwijnt, heeft dat waarschijnlijk een hefboomfunctie’, schrijven de onderzoekers van WEcR. ‘Een kotter maakt in een haven met een afslag ook gebruik van andere diensten, zoals havendiensten, transport en onderhoud.’
Schuine vloeren
Directeur Johan van Nieuwenhuijzen van United Fish Auctions (UFA) is in elk geval van plan een gooi te doen naar een bijdrage uit het potje van 30 miljoen. Onder de UFA vallen de visafslagen van Scheveningen en Stellendam. ‘We hebben allerlei plannen en projecten lopen waarbij we graag een steuntje in de rug krijgen. Er zijn twee ontwikkelingen gaande in de visserij. Allereerst wordt de visserij kleiner. Daardoor hebben we minder ruimte nodig voor de visserij. Die overgebleven ruimte willen we graag verhuren aan andere sectoren.’
Probleem is wel dat die ruimtes zijn gebouwd voor visverwerking en schuine vloeren hebben. Maar dat is niet onoverkomelijk, stelt Van Nieuwenhuijzen. ‘We willen er zeker een rechte vloer in leggen, mocht een potentiële gegadigde dat willen. Daarvoor zou een bijdrage uit die 30 miljoen euro welkom zijn.’
Tekst gaat verder onder de foto
Het onderzoek van WEcR wijst er echter op dat er voor visafslagen nauwelijks uitwijkmogelijkheden zijn. Volgens de onderzoekers kijken ook andere afslagen vooral naar mogelijkheden om delen van hun pand te verhuren aan andersoortige gebruikers.
Robotica op de afslag
Een tweede ontwikkeling die Van Nieuwenhuijzen ziet is dat vis duurder wordt, want het is een schaarser wordend product. ‘Sliptong bijvoorbeeld, deed vijf jaar geleden nog 5 à 6 euro per kilo en brengt nu 20 euro per kilo op. De omzet is daardoor wel aardig gebleven. We moeten kijken of we nog meer waarde aan ons product kunnen geven.’
Dat doet de directeur van de Scheveningse en Stellendamse visafslag niet alleen, maar met de andere visafslagen. Van Nieuwenhuijzen is namelijk ook voorzitter van het Nationaal Overlegorgaan Visafslagen (Nova). ‘Met de andere afslagen kijken we naar de toepassing van robotica. Kun je automatisch vis sorteren, de kwaliteit beoordelen en verpakken? Dat zou de kosten kunnen drukken.’
Momenteel wordt de haalbaarheid hiervan onderzocht. ‘Mocht het haalbaar zijn, dan is het tijd om te investeren. Ook daarvoor is de financiële regeling interessant.’
Of deze plannen in aanmerking komen voor subsidie is nog onduidelijk. Het Bestuurlijk Platform Visserijgemeenten (BPV) gaat alle plannen verzamelen, waarna het ministerie een verdeling maakt. Het BPV bestaat uit 17 Nederlandse gemeenten en zes provincies. ‘We hebben een behoorlijke taak gekregen. We gaan beginnen met voor elke regio een stip op de horizon te zetten. Waar kunnen we heen’, zegt Juriean Brands, secretaris van het BPV. Dat ‘globale’ plan gaat 31 juli naar het ministerie.
Tekst gaat verder onder de foto
‘Politieke realiteit’
‘De visserij verandert en dat is jammer, maar het is de politieke realiteit. De visserij verdwijnt niet helemaal uit Nederland, maar het wordt een andere markt’, denkt Brands. Hij nodigt visserijbedrijven uit om binnen de eigen organisatie te bedenken hoe ze het anders kunnen doen. ‘En ga daarover met anderen in gesprek.’
Brands benadrukt dat samenwerking hiervoor van belang is. ‘In Urk zijn we in gesprek met visserijgroothandelaren, ROC Friese Poort en de visafslagen. We kijken waar we elkaar kunnen vinden en hoe we elkaar kunnen helpen. Ik hoop dat dit ook in andere regio’s gebeurt.’
Plannen die worden ingediend kunnen voor de helft van de waarde financiering krijgen. Er wordt dus 60 miljoen euro in de nieuwe plannen en projecten gestoken. ‘Of dat voldoende is? Ik weet het niet. Maar er zijn wel voldoende plannen om die 60 miljoen euro te benutten’, zegt Brands. Daar sluit Van Nieuwenhuijzen zich bij aan. ‘We zijn blij met het geld. Als visserij zijn we gewend onze eigen broek op te houden. De tegenslagen die wij als sector te verwerken hebben gehad zijn geen andere sector overkomen. Ik ben positief over de flexibiliteit van de visafslagen, maar we moeten de visserij niet uit het oog verliezen. Als Nederland hebben we een heel goede naam wat betreft de viskwaliteit. Laten we ervoor zorgen dat we die status behouden en hopelijk versterken.’
Van Nieuwenhuijzen is duidelijk niet van plan bij de pakken te gaan neerzitten. ‘Zet maar in het verhaal dat we hier een ruimte van 2000 vierkante meter beschikbaar hebben. Wel met een schuine vloer, maar die zetten we dus graag voor je recht.’