Via een VTS (Vessel Tracking Services)-systeem kan Herks meteen zien waar welk schip zich bevindt. ‘Deze console is ontworpen door één van ons.’ En dat is te merken, de console ademt logica en biedt ook de ongeoefende kijker direct een gevoel van controle.
Herks werkt al 19 jaar als verkeersleider. ‘Vroeger moesten we handmatig de namen van de schepen in het VTS-scherm typen. Nu gaat dat automatisch via AIS.’ Soepeltjes bedient hij de camera als hij wil inzoomen op een schip of situatie. ‘Op de radar kun je niet zien of een schip leeg of geladen is, met de camera’s wel. Die geven gewoon beter inzicht.’
Het is deze laatste week van het jaar uitzonderlijk rustig op het water. Soms verschijnt een schip op een scherm om dan vervolgens telkens op andere schermen op te duiken. Op kanaal 79 van de marifoon is het stil, slechts af en toe meldt een schipper zich.
Taalvaardigheid
De ene schipper is volkomen helder in zijn bedoeling en communicatie, bij een andere is het soms gissen wat de manoeuvre gaat worden. ‘Wij doen nooit aannames en gaan er al helemaal niet vanuit dat de AIS-bestemming klopt. Dus altijd doorvragen met de vier W’s. Wie, wat, waar en waarheen. Dus wie ben je, opvaart of afvaart, ben je zeevaart, binnenvaart of recreatievaart en waar ga je naartoe.’
Taalvaardigheid is op de verkeerspost essentieel. Er klinkt Nederlands, Duits en Engels door de soms krakerige marifoon. ‘In ons gebied is het in beginsel Nederlands. In een aantal gebieden in Nederland, waaronder ons gebied, mag het ook nog in het Engels, omdat hier ook zeeschepen varen.’
Drukste kruisingen ter wereld
De verkeerspost zat jaren op het Duivelseiland in Dordrecht, sinds 2020 wordt de scheepvaart begeleid vanuit de voormalige controlepost van de Drechttunnel. Hoewel fysieke aanwezigheid op de post niet per se noodzakelijk is dankzij de tientallen camera’s die langs de vaarwegen zijn geïnstalleerd, is Herks toch blij dat hij ook nog gewoon met het blote ogen schepen kan zien varen op de Oude Maas. ‘Je voelt het water hier.’ Vanuit de verkeerspost heb je goed zicht op de spoorbrug van Zwijndrecht
Op een aantal plaatsen in Nederland wordt het scheepvaartverkeer begeleid. ‘In beginsel regelen schippers het onderling, op kanaal 10. Maar op drukke punten, op de meest cruciale punten in Nederland heb je verkeersposten. Dordrecht is er daar een van. Waarom Dordt? Nou, je hebt hier de splitsing Oude Maas-Dordtse Kil en de splitsing Noord-Oude Maas-Beneden Merwede. Dat zijn de drukste binnenvaartkruisingen ter wereld.’
Maximaal twee uur
Het is de taak van de verkeersleider het scheepvaartverkeer in goede banen te leiden. Het is werk is intensief, na twee uur actieve begeleiding neemt een collega het over. ‘We doen maximaal twee uur radarwerk. Dus we zitten met vier verkeersleiders, met vier dezelfde mensen en ook vier keer dezelfde opleiding. Dat betekent dat we kunnen rouleren over de vier werkplekken en dat doen we met name om scherp te blijven.
‘Tuurlijk heb je soms diensten waarop het heel rustig is, een zondagavond ofzo, maar dat is dan vaak ook wel het gevaar. Onderbelasting is ons grootste gevaar. Als het mistig is, is iedereen scherp, de verkeersleider én de schipper.’
Belangrijke taak van de verkeersbegeleider is schepen te informeren over de omstandigheden en de intenties van andere schepen. Even later luisteren we hoe Larissa van Appelen met klare taal de schippers informeert. Larissa voer een paar jaar bij onder meer Bosman en is sinds 2022 verkeersleider. ‘Zeker nu ik moeder ben is dit de ideale baan. Meer thuis en toch nog heel erg verbonden met het water.’
Herks vult aan: ‘Zeker voor mensen die gevaren hebben en een wat meer gestructureerd leven willen, is het een mooi stapje om dit te gaan doen. Hoewel het onregelmatig werk is met vroege diensten, late diensten en nachtdiensten, zit er toch wat meer regelmaat in. Je moet er ook wel tegen kunnen hė, tegen nachtdiensten. Ik heb er zelf nooit problemen mee.’
Incidenten
Ettelijke malen per jaar gaat het mis of bijna mis. Herks heeft legio voorbeelden paraat en laat met oude video-opnames zien hoe begeleiding tragische ongelukken kan voorkomen ‘Hier zie je een zeiljachtje dat bijna wordt overvaren door een tanker. Die denkt dat-ie op de Vinkeveense Plassen vaart. Je mag hier wel zeilen, als je maar een motor hebt die voor onmiddellijk gebruik gereed is maar niet laveren. Via de marifoon informeren wij dan de andere scheepvaart en we sturen dan een patrouilleboot naar dat jachtje. Vaak hebben dat soort scheepjes zelf geen marifoon.’
Verkeersleiders moeten zich voortdurend afvragen welke informatie relevant is en of de schipper het allemaal goed heeft begrepen. De marifoon-etiquette kan beter, vindt Herks. ‘Soms heb je geen idee waar een schipper het over heeft. Dan zijn de intenties in gebrekkig Duits of Engels en moet je goed doorvragen. Dan doen wij de vertaling, zeg maar.’
Het gesprek wordt onderbroken door een schipper die zich meldt. Volgens het boekje concludeert Herks na afloop. ‘Eerst roep je de sector op en dan maak je jezelf bekend, dan zeg je wat je gaat doen. Als de post dan informatie of een advies geeft, is het fijn als de schipper laat blijken dat hij het begrijpt. Het is gewoon belangrijk dat je rustig blijft, niet in de stress schiet en vooral duidelijk bent in de communicatie. Dat is iets waar we met z’n allen scherp op moeten blijven.’
Deze pagina wordt u aangeboden door Rijkswaterstaat.
Lees ook de vorige bijdragen van Rijkswaterstaat: