• ‘Urkers laten zich niet tegenhouden’

• School leidt 250 studenten op in visserij, zee- en binnenvaart

Door Michiel Satink
ROC Friese Poort leidt vandaag de dag 250 studenten op in de takken visserij, zeevaart en binnenvaart. ‘Hier ligt vooral de nadruk op visserij en binnenvaart. We hebben veruit de grootste visserijschool van de vier in ons land. Onze binnenvaarttak is ook groeiende. In de zeevaart willen we ons meer profileren. Daar zijn de klassen nog wat klein en die willen we graag voller hebben. Daar is ook vraag naar, onder meer van lokale reders.’

De locatie van Friese Poort op Urk is fors gegroeid, zegt Minnema. De school nam eind 2014 deze locatie over van het Berechja College. Die instelling stond toen op de rand van faillissement, met als gevolg dat het nautisch onderwijs van Urk zou verdwijnen. ‘We zijn van 180 naar 250 leerlingen gegaan in drie jaar tijd. En 10 tot 15% groei in onze binnenvaarttak.’

Daarnaast biedt de school 140 volwassenen op dit moment afstandsonderwijs. ‘Dat zijn onder meer vissers die nog geen vaarbevoegdheid hebben.’

Arbeidsethos

De vissersvloot en visverwerkende industrie worden de grootste van ons land genoemd. Bijzonder, want na de afsluiting van de Zuiderzee in 1932, leek het einde van de zeevisserij nabij op het inmiddels voormalige eiland. Maar de vloot besloot haar werk elders te vinden: op de Noordzee. Minnema komt zelf met het beroemde arbeidsethos van de Urkers op de proppen. Want dat heeft, meer nog dan de opleidingen, de vissers, schippers en maritieme medewerkers in dit dorp gevormd. Volgens hem zie je dat terug in de studenten. ‘Het zijn harde werkers ja. Als het gaat om studeren, dan moet je er wel eens harder aan trekken. Maar qua vaardigheden is het ethos heel hoog.’

En dat is belangrijk. ‘Dit is een sector waarin men snel geholpen wil worden. Die wil dat mensen bij problemen beschikbaar zijn, ook na sluitingstijd. Of op zaterdag. En hier op Urk zijn alle disciplines beschikbaar.’

De techniek

Minnema gaf in het verleden les in onder meer ICT. Een tak die ook in de maritieme sector een steeds grotere rol speelt. Hoe denkt Friese Poort over het ‘autonome varen’ waarmee wordt geëxperimenteerd? Gaat de robot de schipper vervangen? ‘Autonoom varen speelt nog niet zozeer in de lessen, maar het is een ontwikkeling die we in landelijke samenwerkingsverbanden bespreken. Of het een kans of bedreiging is, maakt niet zoveel uit: je moet erin meegaan zodra het zover is. En dan omvormen tot een kans natuurlijk. Dat is wel heel spannend.’

Want niemand weet hoe snel die ontwikkeling gaat. ‘Wat je al wel ziet is, dat bijvoorbeeld onderhoud en technische aanpassingen aan het schip meer vanaf de wal gebeurt. De computer kan vanaf daar worden overgenomen als er wat mis is. Dus dan ga je specialismen meer concentreren op de wal. ICT blijft het hulpmiddel: je moet inhoudelijke kennis blijven hebben van wat zo’n schip inhoudt en hoe het vaart.’

In Europees verband praat Friese Poort mee over nieuwe wet- en regelgeving die in de Europese Unie goedgekeurd gaat worden. Het kan betekenen dat in de toekomst minder handen aan boord nodig zijn. ‘Maar er zal altijd iemand aanwezig moeten zijn.’

Het betekent ook dat om die ontwikkelingen bij te zijn, studenten na hun studie terug blijven komen. ‘We zien dat nu al bij internationale cursussen die om de vijf jaar herhaald moeten worden. We zien steeds dezelfde cursisten terug. Dit is een kleine wereld en men kiest de instelling waarmee men goede ervaringen heeft.’

Studenten leren deels varen achter hypermoderne simulatoren. Dat een student steeds meer achter de pc zit en minder het water opgaat, vreest Minnema niet. ‘Je hebt altijd de verplichte hoeveelheid vaardagen en een verplichte stage. Je merkt wel dat de leerlingen die aan boord regelmatig achter het roer zitten, zich ook achter de simulator beter thuis voelen. En dus beter presteren.’

Gastlessen

Ook op gebied van techniek moeten studenten en dus de school bijblijven. ‘Als het gaat om elektrische aandrijving bijvoorbeeld, of in combinatie met dieseltechniek. Via Urk Maritime organiseren we kenniskamers om samen met het bedrijfsleven de kennis te delen. Bedrijven geven hier gastlessen.’

Om ook de kennis op school bij te houden gaan docenten, net als studenten op stage. ‘Soms weken, soms maanden om te varen. Daar hebben we ruime faciliteiten voor. Het bedrijfsleven begeleidt de docent dan.’

De met zijn tijd mee veranderende maritieme sector heeft nog altijd grote behoefte aan personeel. In de visserij en binnenvaart wordt noodgedwongen ook veel met buitenlandse krachten gewerkt. Maar Nederlandse schippers zijn gewild, zegt Minnema. ‘Denk aan voordelen op gebied van communicatie en goede opleiding.’

Samenwerking

ROC Friese Poort is onderdeel van de Maritieme Academie Holland, een samenwerkingsverband met opleidingen in IJmuiden, Amsterdam, Sneek, Harlingen, Leeuwarden, Terschelling en Delfzijl. Kennis wordt sinds een aantal jaar intensief gedeeld, lesmiddelen samengevoegd. ‘We brengen het niveau gezamenlijk omhoog.’

Toch werken diverse instellingen met heel andere simulatoren. Dat hoeft geen probleem te zijn, denkt Minnema. Op examens worden immers dezelfde omstandigheden gesimuleerd.

De eerder genoemde gastlessen van werknemers uit het bedrijfsleven komt voort uit Urk Maritime. Hierin werken de Urker bedrijven, instellingen en gemeente nauw samen om de maritieme kundigheid van het voormalige eiland te promoten. Ze staan samen op beurzen en de school helpt bedrijven met concrete vragen. Zo kwam het Urker bedrijf Braveheart Marine met de vraag of de onderwijsinstelling ook op gebied van hydrografie een specialistische opleiding kan bieden. De onderneming onderzoekt onder meer de morfologie van de zeebodem in havens en kustgebieden. ‘We bestuderen dat en wellicht doceren we hier over een paar jaar ook hydrografie.’

Via de samenwerking leert de school ook wat in het bedrijfsleven speelt. ‘Urk wordt gepresenteerd als totaalaanbod in alle maritieme facetten. De Urkers hebben zich eerder niet door de inpoldering laten tegenhouden. Ze innoveren. En als het tegenzit, zoeken ze wat anders.’