Toen het marktdenken ook bij Rijkswaterstaat vaste grond onder de voeten kreeg werd dat echter allemaal anders. Marcel Metze beschrijft het in zijn boek ‘Veranderend getij, Rijkswaterstaat in crisis’. Net als op veel andere plaatsen bij de overheid werd de markt verheerlijkt en de organisatie daarop aangepast. Dus brug- en sluiswachters kon je beter inhuren via uitzendconstructies. En de beleids- en technische kennis koop je in bij adviesbureaus. Op die manier kwam de door de politiek zo gewenste kleinere overheid dichterbij. Vergeten werd dat je voor de inhuur en inkoop minstens zoveel geld kwijt bent en je daarmee de in de organisatie opgebouwde kennis overboord gooit.

Waar het op technisch vlak toe heeft geleid hebben we gezien. Naar beneden vallende bruggen en sluisdeuren. Het onderhoud wordt niet meer gepleegd door ‘Waterstaters’ die alles op kosten van de belastingbetaler extra degelijk willen uitvoeren. Maar door externe aannemers die het liever zo goedkoop mogelijk doen om op die manier de marge in hun bedrijf te kunnen houden. Een brugwachter die zijn brug hoort steunen en piepen door gebrek aan smering mag geen vetspuit meer pakken, maar kan het alleen maar melden aan de organisatie. En vervolgens wachten tot het in de SLA (‘service level agreement’) afgesproken moment is aangebroken waarop er wat aan gedaan gaat worden.

Dat het beleidsmatig wel eens niet goed loopt hebben we afgelopen week gezien toen de rechter de dienstleiding van Rijkswaterstaat moest terugfluiten met betrekking tot de nieuwe dienstroosters. En ook konden we in deze krant de terechte constatering uit de mond van oud-regiocoördinator van Koninklijke Schuttevaer, Anne-Ruth Scheijgrond, optekenen dat Rijkswaterstaat steeds vaker provincies en gemeenten laat meebetalen aan de bediening van bruggen en sluizen. En dat dat betekent dat deze bestuurslagen dan ook gaan meebeslissen over onder meer de bedieningstijden.

Al met al is Rijkswaterstaat de afgelopen jaren op een flinke afstand van de binnenvaart komen staan. En volgens mij is dat een verkeerde beweging.

Gelukkig zien we een trendbreuk bij de inkoop van schoonmaakdiensten op de Haagse ministeries. Deze schoonmakers komen beetje bij beetje weer in dienst bij de overheid. Wellicht is over 10 jaar 80% van de brug- en sluiswachters ook weer gewoon in dienst bij de overheid. Dan hoeft het werk ook niet meer elke paar jaar opnieuw te worden aanbesteed, waardoor de inmiddels opgebouwde kennis weer in één klap weg is, zoals we zojuist bij de bediening van bruggen en sluizen in de provincie Zuid-Holland hebben gezien.

Dan is er straks ook gelegenheid om die historisch goede band tussen binnenvaart en Rijkswaterstaat weer op te bouwen. En daar worden beide partijen beter van.