Als het werkt: Turbo-elektrisch

Er wordt tegenwoordig veel in elektrische voortstuwing geïnvesteerd. In de jaren 1930 was dat ook zo, maar dan op een andere manier. Zowel de marines als diverse scheepvaartlijnen wilden af van de stoommachine en eigenlijk ook van dieselmotoren, omdat zij groot en lawaaiig waren. Er was een derde optie, de stoomturbine, die geruislozer liep en waarmee hogere snelheden waren te behalen. Helaas draaien de meeste stoomturbines veel te snel om een scheepsschroef mee te kunnen aandrijven.

Een artistieke afbeelding van de gerenoveerde SS California, al uitgevoerd met de enkele schoorsteen en varend op Zuid-Amerika. Ook de naam werd veranderd, namelijk in SS Uruguay.
Een artistieke afbeelding van de gerenoveerde SS California, al uitgevoerd met de enkele schoorsteen en varend op Zuid-Amerika. Ook de naam werd veranderd, namelijk in SS Uruguay.

De marine van de Verenigde Staten was al snel geïnteresseerd in de stoomturbine. Zo’n aandrijving is compacter dan een stoommachine of een diesel en gemakkelijker in onderhoud, omdat het aantal bewegende delen klein is. Bij gelijkblijvend volume en gewicht kan een turbine krachtiger zijn dan een stoommachine. Dit betekent een hogere snelheid, wat voor een marineschip een enorm voordeel betekent. Helaas bestaan er geen langzaamlopende stoomturbines, zodat een schip tussen turbine en schroefas meestal een flinke tandwielvertraging moet hebben. Behalve het hogere brandstofverbruik, is dit het grootste nadeel van een stoomturbine.

Generator

Er bestaat evenwel een andere methode om het toerental te verlagen, namelijk door de stoomturbine te koppelen aan een generator die elektriciteit opwekt. Hiermee kan een elektromotor worden gevoed die de schroefas aandrijft. Met een sneldraaiende generator is zonder problemen een langzaamdraaiende motor te voeden, zodat het toerentalverschil de wereld uit is. Bovendien is de scheepsarchitect op deze manier vrijer in z’n ontwerp. De elektromotor kan dichtbij de schroef worden geplaatst en ook de plaatsing van de stoomturbine is vrij, aangezien de energieoverdracht via een stroomkabel gebeurt, die alle mogelijke bochten kan nemen.

Eerste schip

Het eerste turbo-elektrische schip is de in 1917 te water gelaten USS New Mexico, een slagschip van de Amerikaanse marine. Er zouden nog vele schepen volgen, zoals vliegdekschepen, troepenschepen, onderzeeboten, kustwachtschepen en dergelijke. Vooral voor onderzeeboten was de relatief stille wijze van voortstuwing een belangrijk pluspunt.

De eerste helft van de 20ste eeuw was een tijd waarin het reizen per schip gebruikelijk was. Zelfs om van de Amerikaanse oostkust naar de westkust te komen, namen velen het schip. Ook al moest dat een flinke omweg maken via het Panamakanaal. Hoewel het langer duurde dan het reizen per trein, bus of vliegtuig, was het gerieflijker door alle luxe en het vermaak aan boord.

‘All electric ship’

Om de passagiers een maximum aan comfort te bieden, kwam ook het idee van het ‘all electric ship’ op. De naam is wekt verwarring, omdat het schip niet op zonnepanelen of batterijen voer, maar op elektriciteit die door een stoomturbine werd opgewekt. Het was een tijd waarin ‘elektriciteit’ als zeer modern werd gezien. In huishoudens werden kolen- en gasfornuizen door elektrische kooktoestellen vervangen. Elektriciteit gold als schoon en geruisloos. Dus een volledig elektrisch schip beloofde een geruisloze en aangename overtocht.

Oceaanstomers

De SS California, die in 1927 van stapel liep, was ’s werelds eerste ocean-liner die van turbo-elektrische aandrijving was voorzien. De California vormde het begin van een kleine serie van drie schepen, die door Panama Pacific Lines was besteld. Deze rederij was een onderdeel van de American Line Steamship Corporation, op zijn beurt weer een onderdeel van het zakenimperium van J.P. Morgan.

De ketels die de stoom moesten opwekken, waren oliegestookt en de turbine draaide op een vast toerental van 2800 toeren per minuut. Het schip werd aangedreven met twee schroeven, elk voorzien van een een vijf meter hoge elektromotor. Deze installatie werd door General Electric geleverd, die al ervaring had opgedaan met de USS New Mexico. Het schip werd ingezet op de lijn van New York naar Californië, via Havana en het Panamakanaal. Een route die ook door de zusterschepen SS Virginia een SS Pensylvania werd bevaren.

Oorlogstijd

Lange tijd vervoerde het schip behalve passagiers ook post. Kort voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden de schepen verkocht en gerenoveerd. Dat was nodig ook, want na een noodlottige brand aan boord van een andere ocean-liner, waren de brandeisen aan dit type schepen aangescherpt. Daarnaast kwam er een zwembad op het achterdek bij, samen met een veranda-café. Ook verdween één van de twee schoorstenen. Na het uitbreken van de oorlog werden de schepen nogmaals omgebouwd, tot troepen- annex hospitaalschip. Alle drie overleefden zij de oorlog.

'All-electric liner' was een reclame-slogan om passagiers te lokken. De elektriciteit werd wel degelijk met stoom opgewekt, weliswaar met een turbine en geen ouderwetse stoommachine.
‘All-electric liner’ was een reclame-slogan om passagiers te lokken. De elektriciteit werd wel degelijk met stoom opgewekt, weliswaar met een turbine en geen ouderwetse stoommachine.

Lees ook:

Als het werkt: Paalworm

Geen betere romp voor Ecoclipper dan die uit 1857

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Wilt u onbeperkt lezen? Word abonnee en krijg toegang tot unieke maritieme vakinformatie waarmee u altijd up-to-date bent.

Abonneer

Als het werkt: Turbo-elektrisch | Schuttevaer.nl

Als het werkt: Turbo-elektrisch

Er wordt tegenwoordig veel in elektrische voortstuwing geïnvesteerd. In de jaren 1930 was dat ook zo, maar dan op een andere manier. Zowel de marines als diverse scheepvaartlijnen wilden af van de stoommachine en eigenlijk ook van dieselmotoren, omdat zij groot en lawaaiig waren. Er was een derde optie, de stoomturbine, die geruislozer liep en waarmee hogere snelheden waren te behalen. Helaas draaien de meeste stoomturbines veel te snel om een scheepsschroef mee te kunnen aandrijven.

Een artistieke afbeelding van de gerenoveerde SS California, al uitgevoerd met de enkele schoorsteen en varend op Zuid-Amerika. Ook de naam werd veranderd, namelijk in SS Uruguay.
Een artistieke afbeelding van de gerenoveerde SS California, al uitgevoerd met de enkele schoorsteen en varend op Zuid-Amerika. Ook de naam werd veranderd, namelijk in SS Uruguay.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Wilt u onbeperkt lezen? Word abonnee en krijg toegang tot unieke maritieme vakinformatie waarmee u altijd up-to-date bent.

Abonneer