SRF bouwt Vooruitgang om tot klimaatneutraal ‘vergaderschip’

Bij SRF Shipbuilding in Harlingen legt men momenteel de laatste hand aan de ombouw tot CO2-neutraal charterschip van de in 1898 op de Amsterdamse Kromhoutwerf gebouwde Vooruitgang, een Katwijker van 22 bij 4,50 meter.

  • Heel zuinig en schoon dankzij slimme toepassing innovatieve technieken 
  • ‘Milieuvriendelijk alternatief voor vergaderen op de hei’

Door Hans Heynen

Eigenaren Jorrit Jouwsma en Susan Janssen bieden het op accu’s en zonnepanelen varende schip vanaf volgend jaar aan als emissieloze groene vergaderlocatie.

De luikenkap en het stuurhuisdak van de 121 jaar oude Katwijker zijn bedekt met 22 donkergekleurde hoogrendement zonnepanelen. Met een piekvermogen van ruim 335 watt elk produceren ze op een zonnige dag al snel 30 kW. Daarmee worden dan de door MG Energy Systems geleverde lithium-ion accu’s (48 volt / 96 kWh) bijgeladen. Via omvormers en een frequentieregelaar drijven ze de elektrische hoofdmotor aan en voorzien ze het boordnet van stroom, inclusief de volledig elektrisch uitgevoerde keuken.

‘Met geladen accu’s vertrekkend hoeft de op blauwe diesel draaiende generator (27 kW Cummins-Onan) tijdens een dagcharter niet bij te springen’, zegt Jorrit. ‘Met deze elektrische aandrijving verlagen we de CO2-uitstoot met 99,3%. We verwachten tussen de verhuur door regelmatig voor de wal te liggen. Bedoeling is de accu’s dan zoveel mogelijk op te laden met de zonnecellen, want laden met (groene) walstroom kost geld.’

De Amerikaanse SunPower zonnepanelen hebben per cel een ‘by-pass’-diode, zodat het vermogen niet instort wanneer één paneel geheel of gedeeltelijk in de schaduw ligt. De panelen worden via de onderkant met vloeistof gekoeld. De koelvloeistof staat de opgenomen warmte af in een goed geïsoleerd buffervat met 400 liter water. Dat warme water kan vervolgens voor diverse doeleinden worden gebruikt. ‘Zonder koeling kunnen de zonnepanelen zeer heet worden. En als de temperatuur van een zonnepaneel boven de 30 graden komt daalt het rendement’, zegt Jorrit. ‘De koeling levert per jaar 11% extra rendement op.’

Blauwe diesel

De frequentiegeregelde elektromotor van Siemens, die de schroef aandrijft, heeft een maximaal vermogen van 55 kW. Verwachting is dat hij 15 kW per uur vraagt bij een snelheid van zes knopen. ‘Met die snelheid kunnen we onze gasten in één tot twee uur naar een rustige vergaderlocatie varen waar we de spudpalen laten zakken’, zegt Susan. ‘Daar kan men dan zonder afleiding vergaderen. Wij verzorgen eten en drinken en aan het eind van de dag varen we terug.’

De generator is volgens Jorrit en Susan alleen nodig wanneer af en toe langere tijd moet worden gevaren. ‘Maar de generator draait dan voor 100% op synthetische diesel gemaakt van afgewerkte plantaardige olie uit onder meer de horeca. Omdat deze brandstof vrijwel CO2-neutraal is, blijft onze jaarlijkse CO2-emissie naar verwachting beperkt tot 15 kilo.’

Dat is uitzonderlijk weinig en komt overeen met de hoeveelheid CO2 die vrijkomt bij de verbranding van slechts zeven liter fossiele diesel. Omdat synthetische diesel schoner verbrandt ligt de roetuitstoot van deze brandstof per liter ook een stuk lager dan van normale diesel.

Koelen en verwarmen

Bijzonder is ook de milieuvriendelijke koeling en verwarming van de ruimte met behulp van in de vloer geplaatste PCM (Phase Change Material) zakjes. In de zakjes zit een gestolde zoutoplossing, die bij temperaturen boven de 24 graden smelt en zo geleidelijk overgaat in vloeibare vorm. Tijdens die ‘fase-overgang’ van vast naar vloeibaar, absorbeert het materiaal veel warmte, wat de accommodatie op warme dagen koelt. Wanneer de accommodatie op koude dagen of ‘s nachts afkoelt, stolt het materiaal, waarbij warmte vrijkomt. Zo koelen en verwarmen de zakjes de accommodatie zonder energie te verbruiken.

Vloerverwarming en -koeling via buizen in de vloer vult dit systeem aan. ‘Op warme dagen stroomt er gekoelde vloeistof door en in de winter verwarmde vloeistof. Die wordt dan verwarmd met een warmtepomp die warmte van de zonnepanelen of uit het buitenwater onttrekt.’

Extra isolatie

Extra isolatie van wanden en plafond zorgt dat er vrijwel geen koelte of warmte verloren gaat. Zo zijn de in de den gebouwde ramen van HR+++ glas. Ze kunnen niet worden geopend en ook de deuren blijven zoveel mogelijk gesloten. Een warmte-terugwin-installatie (WTW) zorgt voor ventilatie van de accommodatie. Bij een WTW-installatie wordt van buiten aangezogen lucht via een warmtewisselaar verwarmd of gekoeld door lucht die via een ander leidingsysteem naar buiten wordt geblazen. ‘Dat zorgt voor een stabiele temperatuur’, zegt Susan. ‘Zo verspil je geen energie voor koelen of verwarmen.’

Het energiebesparende concept voor het koelen en verwarmen van de ruimte is nieuw in de scheepvaart. Jorrit en Susan hopen dat het navolging vindt. ‘Volgend jaar is het operationeel en willen we met dit concept meedingen naar de Maritime Innovation Award.’

Kringloopdouche

Een kringloopsysteem voor douchewater zorgt voor een flinke energie- en waterbesparing tijdens douchen, zonder dat dit ten koste gaat van het comfort. ‘We hebben een forse douchekop die 15 liter water per minuut gebruikt. Daarvan gaat echter maar 1,2 liter verloren’, zegt Jorrit. ‘De rest wordt in een filter gereinigd en stroomt terug naar de douchekop. Het wordt via het afvoerputje aangezogen en komt er na reiniging aan de bovenkant weer uit.’

Betimmering

Ook voor de afbouw en inrichting gebruikte materialen zijn ecologisch verantwoord gekozen. Voor de betimmering en kasten is vooral gebruik gemaakt van bamboe en ten dele van hout van een gevonden omgewaaide boom. ‘Bamboe groeit zo snel dat het bij gebruik als bouwmateriaal CO2-positief is’, zegt Jorrit. ‘De definitie van duurzaamheid van de Verenigde Naties is dat het binnen één generatie (30 jaar) weer is aangevuld. Bamboe is binnen vier jaar geschikt voor gebruik. De CO2 die bamboe tijdens die snelle groei uit de atmosfeer haalt en omzet in koolstof, komt bij duurzaam gebruik niet terug in de atmosfeer. Dan bouw je dus in feite CO2-positief.’

Ook bij de aanschaf van borden, bestek, glazen, schoonmaakmiddelen, koffie, thee, wijn en voedingsmiddelen is goed gekeken naar de impact op het milieu. ‘De glazen komen van een milieuvriendelijke producent uit Oostenrijk’, zegt Susan. ‘En we gebruiken bijvoorbeeld Brandsma koffie met een ecologisch keurmerk. Een deel van de opbrengst van de koffie wordt gebruikt voor projecten die lokale boeren steunen. Bij alles wat we kopen kijken we eerst of het in Nederland wordt geproduceerd, daarna of het in Europa wordt geproduceerd en pas daarna naar de rest van de wereld. Dat vermindert de door transport veroorzaakte emissies.’

Maximaal 12 gasten

Er worden straks maximaal 12 gasten meegenomen op een vergadertour. ‘De mensen komen dan bijvoorbeeld ‘s morgens aan boord, waarna we naar een afgelegen plek in Friesland varen. Bedrijven die we tot nu toe hebben benaderd reageren positief. Er zijn geen andere varende vergaderlocaties en maar heel weinig klimaatneutrale vergaderlocaties op het land. Wij zijn straks een milieuvriendelijk alternatief voor vergaderen op de hei.’

Jorrit en Susan wonen op de snelle tweemastklipper Deinemeid, die regelmatig meedoet met zeilwedstrijden en in april nog tweede werd bij de grote schepen in de Pieperrace. De Deinemeid ligt in de Meinesloot bij Akkrum. De Vooruitgang ligt nu nog bij SRF in Harlingen en straks in eerste instantie buitenop.

U las zojuist één van de gratis premium artikelen

Wilt u onbeperkt lezen? Word abonnee en krijg toegang tot unieke maritieme vakinformatie waarmee u altijd up-to-date bent.

Abonneer

SRF bouwt Vooruitgang om tot klimaatneutraal ‘vergaderschip’ | Schuttevaer.nl

SRF bouwt Vooruitgang om tot klimaatneutraal ‘vergaderschip’

Bij SRF Shipbuilding in Harlingen legt men momenteel de laatste hand aan de ombouw tot CO2-neutraal charterschip van de in 1898 op de Amsterdamse Kromhoutwerf gebouwde Vooruitgang, een Katwijker van 22 bij 4,50 meter.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Wilt u onbeperkt lezen? Word abonnee en krijg toegang tot unieke maritieme vakinformatie waarmee u altijd up-to-date bent.

Abonneer