• Praktijkcursus voor zij-instromers is behoorlijk zware dobber

• Theorie-examen komt er apart bij

Door Truus den Hartog
Het Praktijkexamen Schipper is twee jaar geleden voor zij-instromers opgezet door het Onderwijscentrum Binnenvaart (OCB), dat 1 maart is opgeheven. Het afnemen van de praktijkexamens is gegund aan het Nova College / Maritieme Academie Holland. Helen van Willenswaard, voorheen werkzaam bij het OCB, is overgegaan naar de Maritieme Academie, waar zij haar inzet voor de Praktijkexamens Matroos en Schipper voortzet. Zo’n 10 kandidaten per jaar heeft Van Willenswaard nu onder haar hoede voor het Praktijkexamen Schipper.

Het Praktijkexamen is bedoeld voor wie aan een carrièreswitch toe is, zonder baan is geraakt en een omscholingstraject wil volgen, of voor wie een droom wil verwezenlijken. De kandidaten zijn over het algemeen tussen de 26 en 52 jaar oud. Na inschrijving en betaling ontvangt de kandidaat een inlogcode en kan hij/zij aan de slag. Met de praktijkcursus wel te verstaan, want de verplichte theorie-examens bij het CCV vallen buiten de cursus en moet de kandidaat zelf aanvragen. Met vragen hierover kan hij overigens wel terecht bij zijn cursusbegeleider.

De in te dienen portfolio voorafgaand aan de praktijkexamens worden beoordeeld door een assessor van de Maritieme Academie. Tijdens de verplichte 180 vaardagen – meestal worden het er meer – aan boord van een zogenoemd leerschip worden de praktijkexamens afgenomen. Drie op het examenschip Emeli en één examen op de full mission simulator in IJmuiden.

Praktijkman

Ton Boere, begeleider op afstand bij de Maritieme Academie, houdt de vinger aan de pols of de kandidaat voldoende doorwerkt en het portfolio op tijd inlevert. ‘Ze krijgen het niet cadeau.’ Hij motiveert en stimuleert om door te gaan. En hij weet hoe het is. Hij begon zijn carrière als econoom en maakte zelf de overstap naar de binnenvaart. Na jarenlang met een eigen passagiersschip te hebben gevaren is hij nu freelance schipper en begeleider van aankomende matrozen en schippers. Vooral de theorie-examens van het CCV vormen volgens hem nog wel eens een struikelblok. Waar vind ik de informatie, de boeken, waar kan ik de vragen stellen?

Simulator

Het Praktijkexamen wordt sinds kort afgenomen op de dit jaar geopende full mission simulator in IJmuiden. Voorheen moesten de kandidaten daarvoor naar het Schiffer-Berufskolleg in Duisburg.

De examendag begint met een theoretisch gedeelte, bijvoorbeeld Reisplanning, waarin de meest economische route naar de bestemmingsplaats wordt vastgesteld, hoeveel lading kan worden meegenomen en welke losafspraak moet worden gemaakt. Wanneer de theorie is besproken met examinator Peter Geijsel volgt een rondje proefvaren om te wennen aan het schip op de simulator. Het is een 110 meter tankschip dat door allerlei situaties moet worden geloodst om de gevraagde toetstermen te tonen. Intussen vinkt de examinator de toetstermen af. Direct na het examen hoort de kandidaat of hij/zij is geslaagd. Is het niet gelukt dan volgen advies en aanwijzingen om er een volgende keer wel door te komen.

Geslaagd

De eerste kandidaat op de nieuwe simulator was kort voor de zomer succesvol. Spannend was het wel. Hij was gewend te varen met spitsen in België en Frankrijk en op een 86 meter droge-lading schip op de Rijn. Om dan met een schip van 110 meter te varen is toch anders. Maar zodra hij even gewend was had hij het gevoel werkelijk op het schip te varen en ‘voelde’ de deining. Er werden drie trajecten gevaren met een oplopende moeilijkheidsgraad, waarbij ook een onverwachte calamiteit en/of storing wordt ingevoegd. Het gaat erom stressvolle situaties de baas te blijven en aan de toetstermen te voldoen.

Selecte groep

Het Praktijkexamen Schipper geeft precies weer wat het is. Tenminste een jaar lang is de aankomend schipper intensief met de praktijk van het varen bezig. Na steeds een periode van minimaal 45 dagen varen en een voldoende portfolio wordt een examen afgenomen aan boord van een door het CCV gekeurd examenschip van het onderwijsinstituut met een steeds hogere moeilijkheidsgraad. Kortom er moet worden aangetoond dat de kandidaat het varen beheerst en niet alleen theoretisch. ‘De vaartijd is kort, maar wel met een hoog rendement.’

De cursus mag dan intensief zijn, er zijn volgens de opleiding nauwelijks kandidaten die afhaken. Na het vierde praktijkexamen ontvangt de schipper de ‘Verklaring Praktijkexamen Vaartijd’ van het CCV en kan hij/zij het groot vaarbewijs Alle Binnenwateren (AB) of Rivieren, Kanalen en Meren (RKM) aanvragen. Dit blijft levenslang geldig. Eens een schipper altijd een schipper. En wie een groot vaarbewijs heeft, behoort tot een selecte groep. Jaarlijks worden in totaal slechts zo’n 180 vaarbewijzen voor schippers afgegeven.
De cursus Praktijkexamen Schipper kost 6000 euro.