• Drie consortia betreuren uitstel definitief kabinetsbesluit
• Ook Duitsers en Fransen nog in de race voor miljardenorder 

Door Paul Schaap

De opmerkelijke uitspraak van het Zweeds-Nederlandse consortium dat de afbouw van vier nieuwe onderzeeboten, die de huidige Walrus-klasse van de Koninklijke Marine moeten gaan vervangen, in Den Helder kan gebeuren, is bevestigd door Damen-woordvoerder Robin Middel. Zijn bevestiging kwam een dag nadat Damen bekendmaakte dat de tweede bevoorrader voor de Koninklijke Marine wordt afgebouwd op de marinewerf op het Nieuwe Haven-terrein in Den Helder.

Plan is om voor de nieuwe onderzeeboten de drukhuid van hoogwaardig staal te vervaardigen op de vestiging van Saab Kockums in Karlskrona. Alleen zal de afbouw nu niet in Vlissingen plaatshebben, zoals Damen eerder voorstelde, maar in Den Helder. Damen wil hier ook het onderhoud aan de nieuwe onderzeeboten gaan uitvoeren. En dan vanaf de oplevering voor een periode van 30 jaar. Het Duitse TKMS-concern wil ook graag in Den Helder aan de slag. Niet alleen voor de bouw en het onderhoud van onderzeeboten voor Nederland, maar ook voor boten van andere landen.

Weer uitstel

Medio december werd bekend dat het kabinet en het ministerie van Defensie de onderhandelingen gaan voortzetten met drie consortia. Dit zijn Saab-Damen, TKMS en de Naval Group, het Franse staatsbedrijf dat ook nucleair aangedreven onderzeeboten bouwt. Het Spaanse Navantia is definitief uitgesloten in de strijd om de bouworder van zeker 3,5 miljard euro. Dit heeft geleid tot een zeer boze brief van het Spaanse staatsbedrijf, gericht aan de Nederlandse Defensie Materieel Organisatie.

Opmerkelijk is dat het kabinet nu voor de tweede keer het besluit met wie men in zee wenst te gaan, heeft uitgesteld. Dit besluit is nu verschoven naar 2021 en gezien de Tweede Kamerverkiezingen die dat jaar in maart worden gehouden, is aannemelijk dat een volgend kabinet moet beslissen. Dit zou zelfs het afblazen van de bouworder kunnen betekenen. Ook doen geruchten de ronde dat premier Rutte uit is op een toppositie binnen de EU en dat hij aanstuurt op de gunning van de bouworder aan de Naval Group, in de hoop steun te verwerven van de Franse president Macron.

Defensie en een groot deel van de Tweede Kamer zien Saab-Damen echter als de meest Nederlandse optie om de onderzeeboten te bouwen. Dit zou ook naadloos aansluiten bij de eerder door het kabinet uitgezette strategie om grote Defensie-orders zoveel mogelijk te gunnen aan de Nederlandse industrie en om de Nederlandse defensie-industrie aanzienlijk te versterken. Daarmee kunnen ook de speciale kennis en ervaring van Nederlandse bedrijven en kennisinstituten in stand worden gehouden met een positief effect op hoogwaardige werkgelegenheid.

Staalbouwers

Intussen heeft zich ook een nieuwe kandidaat gemeld die een rol wil spelen bij de bouw van de onderzeeboten. Dit is de staalbouwer Huisman in Schiedam, vooral bekend als ontwerper en bouwer van geavanceerde scheepskranen, boor- en pijpenleginstallaties. Het bedrijf wil haar kennis en ervaring graag beschikbaar stellen, zodat de boten geheel in Nederland kunnen worden gebouwd. Zoals het bedrijf zelf zegt, heeft men al circa 90 jaar ervaring in het ontwerpen, produceren en assembleren van zeer complexe en hoogbelaste staalconstructies ten behoeve van de olie- en gasindustrie offshore, windenergiesector en aanverwante maritieme industrietakken. Huisman is bereid haar werf en constructiefaciliteiten in Schiedam beschikbaar te stellen voor de bouw van onderzeeboten. Volgens eigen zeggen is het al met de drie voornoemde partijen in gesprek over hetgeen men te bieden heeft.

Een andere bekende bouwer van hoogwaardige staalconstructies, Breman Machinery uit Genemuiden, heeft zich inmiddels aangesloten bij Royal IHC, die op haar beurt een samenwerkingsverband heeft gesloten met de Naval Group.

Onzekerheid

Feit is dat het uitstel van de beslissing voor gunning van de bouworder voor veel onzekerheid zorgt bij de Nederlandse defensie-industrie. Volgens de brancheorganisatie Netherlands Maritime Technology (NMT) staat het besluit voor uitstel lijnrecht tegenover de eerder door het kabinet uitgezette strategie om vol te gaan voor de eigen industrie. Voorzitter Bas Ort van NMT reageert als volgt: ‘Het is echt een gemiste kans van het kabinet om op zo’n belangrijk strategisch onderwerp geen duidelijke Nederlandse keuze te maken. Ik roep onze overheid dan ook op om die keuze in het belang van de Nederlandse defensie-industrie en werkgelegenheid alsnog op korte termijn te maken.’