‘Groei bruine vloot noopt tot professionalisering’ (video)

Om de veiligheid van passagiers te waarborgen, moet de bruine-vlootsector van historische schepen professionaliseren. Dat schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) naar aanleiding van het onderzoek ‘Mastbreuk Harlingen’.

‘Groei bruine vloot noopt tot professionalisering' (video)
  • Onderzoeksraad voor Veiligheid over dodelijke mastbreuk Amicitia:

  • BBZ onderschrijft aanbevelingen Onderzoeksraad

Door Dirk van der Meulen

OVV-rapport Mastbreuk HarlingenHet onderzoeksrapport, met als ondertitel ‘Mast in zicht, maar niet in beeld’, telt 115 pagina’s en is behalve in het Nederlands ook tegelijk in het Duits gepubliceerd op de OVV-website en samengevat in een video van vijf minuten.

De Onderzoeksraad heeft er sinds het fatale ongeluk met de Amicitia op 21 augustus 2016 met een uitgebreid team aan gewerkt. Geen aspect is buiten beschouwing gebleven. Het rapport bevat alle beschikbare kennis over houten masten, is doorgenomen met alle direct betrokken en in de laatste fase zijn ook hun op- en aanmerkingen verwerkt. Des te treffender zijn de conclusies over de sector en het overheidstoezicht.

‘Bij de commerciële groei van de afgelopen decennia is een achterstand opgebouwd in kennis en kunde over veilig onderhoud van deze bijzondere schepen’, stelt de Onderzoeksraad. ‘Ook de certificering en het toezicht op de bruine vloot is onvoldoende: keuringsinstanties houden zich niet aan de wettelijke voorschriften en toezicht vanuit de Inspectie Leefomgeving en Transport ontbreekt.’

(lees verder na de video)

Mast doorgerot

De mast van het historische zeilschip Amicitia brak af omdat deze grotendeels was doorgerot, zoals al kort na het rampzalige ongeval uit een eerder Duits onderzoek ook in Schuttevaer werd vastgesteld. Uit het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt opnieuw dat een aangebrachte stalen beschermplaat en een eerdere reparatie aan de mast ervoor zorgden dat water de mast binnen kon dringen maar vervolgens niet meer weg kon.

Zowel de schipper, zijn onderhoudspersoneel als keuringsinstanties hebben niet gezien dat de mast in vier jaar tijd inwaterde en van binnenuit doorrotte. Op 21 augustus 2016 brak de mast onverwachts af bij het binnenvaren van de haven van Harlingen. Hierbij kwamen drie mensen om het leven.

Gebrek aan deskundigheid

Het is algemeen bekend dat in een houten mast houtrot op kan treden. Ook is het normaal dat in houten masten scheuren ontstaan door de natuurlijke droging en krimp van het hout. Deze scheuren zijn ongevaarlijk, mits ze goed onderhouden worden en de mast regelmatig wordt gecontroleerd. Voor het goed onderhouden en repareren van houten masten is echter specialistische kennis nodig, die vaak ontbreekt bij schippers en onderhoudsmedewerkers.

Er zijn in de bruine-vlootsector geen specifieke opleidingseisen voor het onderhoud van historische schepen en vakkennis wordt niet geborgd. Het onderzoek toont aan dat de onderhoudstoestand van de Amicitia geen uitzonderlijke situatie betrof. De Onderzoeksraad omschrijft het gebrek aan veiligheidskritische kennis en ter zake kundig onderhoud als ‘een sectorbreed probleem’. De Raad concludeert dat de commercialisering van de bruine vloot niet de benodigde professionalisering met zich heeft meegebracht ten aanzien van veiligheid. Van een sector waarbinnen jaarlijks duizenden passagiers worden vervoerd, verwacht de Onderzoeksraad een minimaal kennisniveau om de veiligheid van passagiers te kunnen waarborgen.

Certificering en toezicht

De mast van de Amicitia was in 2012 voor het laatst gekeurd. Hierbij werd ten onrechte een certificaat afgegeven voor zes jaar, terwijl dit wettelijk gezien maar 2,5 jaar geldig had mogen zijn. Ook het communautair binnenvaartcertificaat bleek niet op de juiste wijze verstrekt. Om ervoor te zorgen dat historische schepen kunnen blijven varen, is het mogelijk om hier overgangsbepalingen op toe te passen zodat niet aan alle (moderne) technische eisen voldaan hoeft te worden. Hierbij moet wel worden aangetoond dat deze bepalingen geen klaarblijkelijk gevaar opleveren.

Bij de Amicitia werden volgens de Onderzoeksraad echter alle 329 mogelijke overgangsbepalingen toegekend, zonder dat werd gekeken of deze werkelijk van toepassing waren op het schip en zonder dat onderzocht werd of deze gevaar opleverden. ‘Dit gebeurt vrijwel standaard en daarmee is de bruine vloot een blinde vlek in de certificering en het toezicht’, aldus de Onderzoeksraad. ‘Overigens ontbreekt ook bij geaccrediteerde keuringsinstanties vaak specifieke kennis van historische schepen en veilig onderhoud.’

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt namens de overheid toezicht op keuringsinstanties en voert steekproefsgewijs controles uit op schepen. Dit gebeurt echter niet bij (historische) zeilschepen. De Onderzoeksraad in het rapport over de Amicitia: ‘Vanwege capaciteitsgebrek, kennisachterstand en de wens voor een terugtrekkende overheid, blijft overheidstoezicht en handhaving hier achterwege. Doordat de verantwoordelijkheden herhaaldelijk zijn gemandateerd, is een complex systeem ontstaan waarmee de minister van Infrastructuur en Milieu het onafhankelijk toezicht niet op betrouwbare wijze kan waarmaken.’

Aanbevelingen

Het ongeval in Harlingen laat volgens het onderzoeksrapport zien dat een houten mast in vier jaar tijd door kan rotten. Een periode waarin de mast bij meerdere partijen in beeld was, maar waarin niemand oog had voor het verregaande rottingsproces in de kern van de mast. Om de veiligheid van de passagiers te garanderen, is het van groot belang dat de sector een professionele standaard ontwikkelt die aansluit bij het commerciële karakter van de branche. De Raad beveelt schippers en de vereniging voor beroepschartervaart BBZ daarom aan om kennis verder te ontwikkelen en branchenormen op te stellen.

Geaccrediteerde keuringsinstanties worden gewezen op hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de certificeringen en het correct toepassen van de wet. Verder krijgen zij de aanbeveling om alle communautaire binnenvaartcertificaten te controleren en een herinspectie uit te voeren op houten masten die langer dan 2,5 jaar geleden gekeurd zijn. Aan de Inspectie Leefomgeving en Transport, de minister van Infrastructuur en Milieu en de minister van Economische Zaken wordt aanbevolen om zich te beraden op het overheidstoezicht op de bruine-vlootsector en te zorgen voor afstemming tussen de betrokken ministeries.

BBZ onderschrijft aanbevelingen Onderzoeksraad

ENKHUIZEN

‘Het is goed dat er nu duidelijkheid is over de oorzaak van het ongeval’, zegt directeur Paul van Ommen van de BBZ, de brancheorganisatie voor de Nederlandse chartervaart. De BBZ onderschrijft de aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in het rapport ‘Mastbreuk Harlingen’.

Bijna een jaar geleden vielen er drie dodelijke slachtoffers aan boord van het Nederlands charterschip Amicitia. Van Ommen in een persverklaring: ‘Het ongeval heeft groot leed veroorzaakt bij een Duitse familie die te gast was aan boord. De ernst van het ongeval rechtvaardigde een grondig onderzoek. Het net gepubliceerde rapport van de OVV geeft antwoord op vragen over de toedracht en oorzaak van het ongeval en doet concrete aanbevelingen om de kans op herhaling te verkleinen.

‘De branche heeft direct na het ongeval al verschillende acties ondernomen en door het rapport voelen wij ons gesteund in de overtuiging dat we daarmee op de goede weg zitten. In de komende periode zullen we het rapport van de Raad bestuderen om te zien hoe wij onze acties kunnen bijstellen en verbeteren. We zullen daarvoor ook in gesprek gaan met andere betrokken instanties zoals overheden, klassebureau’s en boekingskantoren.’

Kennis delen

De OVV stelt dat niet iedereen over dezelfde kennis van masten of andere belangrijke scheepsonderdelen beschikt. Die conclusie heeft de BBZ ook getrokken, zegt Van Ommen. ‘Het was voor ons reden om te werken aan een structuur waarin de specialistische kennis van traditionele schepen en scheeponderdelen beter met elkaar gedeeld kan worden. Kennis is ruimschoots aanwezig in de BBZ-achterban, maar zal beter ontsloten moeten worden.’
Een eerste concrete actie was de organisatie van de Mast en Mastonderhoud Workshop die afgelopen winter op initiatief van de BBZ is gehouden. De workshop maakt onderdeel uit van een serie die verder uitgewerkt zal worden. Dezelfde structuur zal gebruikt worden om ook andere onderwerpen die met veiligheid en veiligheidsdenken te maken hebben prominent en blijvend op agenda van de vereniging te houden. Op die agenda staan ook de aanbevelingen van de OVV om branchenormen te ontwikkelen en om richtlijnen op te stellen voor gestructureerd onderhoud, aldus de persverklaring van de BBZ.

‘Groei bruine vloot noopt tot professionalisering’ (video) | Schuttevaer.nl

‘Groei bruine vloot noopt tot professionalisering’ (video)

Om de veiligheid van passagiers te waarborgen, moet de bruine-vlootsector van historische schepen professionaliseren. Dat schrijft de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) naar aanleiding van het onderzoek ‘Mastbreuk Harlingen’.

‘Groei bruine vloot noopt tot professionalisering' (video)
  • Onderzoeksraad voor Veiligheid over dodelijke mastbreuk Amicitia:

  • BBZ onderschrijft aanbevelingen Onderzoeksraad

Door Dirk van der Meulen

OVV-rapport Mastbreuk HarlingenHet onderzoeksrapport, met als ondertitel ‘Mast in zicht, maar niet in beeld’, telt 115 pagina’s en is behalve in het Nederlands ook tegelijk in het Duits gepubliceerd op de OVV-website en samengevat in een video van vijf minuten.

De Onderzoeksraad heeft er sinds het fatale ongeluk met de Amicitia op 21 augustus 2016 met een uitgebreid team aan gewerkt. Geen aspect is buiten beschouwing gebleven. Het rapport bevat alle beschikbare kennis over houten masten, is doorgenomen met alle direct betrokken en in de laatste fase zijn ook hun op- en aanmerkingen verwerkt. Des te treffender zijn de conclusies over de sector en het overheidstoezicht.

‘Bij de commerciële groei van de afgelopen decennia is een achterstand opgebouwd in kennis en kunde over veilig onderhoud van deze bijzondere schepen’, stelt de Onderzoeksraad. ‘Ook de certificering en het toezicht op de bruine vloot is onvoldoende: keuringsinstanties houden zich niet aan de wettelijke voorschriften en toezicht vanuit de Inspectie Leefomgeving en Transport ontbreekt.’

(lees verder na de video)

Mast doorgerot

De mast van het historische zeilschip Amicitia brak af omdat deze grotendeels was doorgerot, zoals al kort na het rampzalige ongeval uit een eerder Duits onderzoek ook in Schuttevaer werd vastgesteld. Uit het onderzoek van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt opnieuw dat een aangebrachte stalen beschermplaat en een eerdere reparatie aan de mast ervoor zorgden dat water de mast binnen kon dringen maar vervolgens niet meer weg kon.

Zowel de schipper, zijn onderhoudspersoneel als keuringsinstanties hebben niet gezien dat de mast in vier jaar tijd inwaterde en van binnenuit doorrotte. Op 21 augustus 2016 brak de mast onverwachts af bij het binnenvaren van de haven van Harlingen. Hierbij kwamen drie mensen om het leven.

Gebrek aan deskundigheid

Het is algemeen bekend dat in een houten mast houtrot op kan treden. Ook is het normaal dat in houten masten scheuren ontstaan door de natuurlijke droging en krimp van het hout. Deze scheuren zijn ongevaarlijk, mits ze goed onderhouden worden en de mast regelmatig wordt gecontroleerd. Voor het goed onderhouden en repareren van houten masten is echter specialistische kennis nodig, die vaak ontbreekt bij schippers en onderhoudsmedewerkers.

Er zijn in de bruine-vlootsector geen specifieke opleidingseisen voor het onderhoud van historische schepen en vakkennis wordt niet geborgd. Het onderzoek toont aan dat de onderhoudstoestand van de Amicitia geen uitzonderlijke situatie betrof. De Onderzoeksraad omschrijft het gebrek aan veiligheidskritische kennis en ter zake kundig onderhoud als ‘een sectorbreed probleem’. De Raad concludeert dat de commercialisering van de bruine vloot niet de benodigde professionalisering met zich heeft meegebracht ten aanzien van veiligheid. Van een sector waarbinnen jaarlijks duizenden passagiers worden vervoerd, verwacht de Onderzoeksraad een minimaal kennisniveau om de veiligheid van passagiers te kunnen waarborgen.

Certificering en toezicht

De mast van de Amicitia was in 2012 voor het laatst gekeurd. Hierbij werd ten onrechte een certificaat afgegeven voor zes jaar, terwijl dit wettelijk gezien maar 2,5 jaar geldig had mogen zijn. Ook het communautair binnenvaartcertificaat bleek niet op de juiste wijze verstrekt. Om ervoor te zorgen dat historische schepen kunnen blijven varen, is het mogelijk om hier overgangsbepalingen op toe te passen zodat niet aan alle (moderne) technische eisen voldaan hoeft te worden. Hierbij moet wel worden aangetoond dat deze bepalingen geen klaarblijkelijk gevaar opleveren.

Bij de Amicitia werden volgens de Onderzoeksraad echter alle 329 mogelijke overgangsbepalingen toegekend, zonder dat werd gekeken of deze werkelijk van toepassing waren op het schip en zonder dat onderzocht werd of deze gevaar opleverden. ‘Dit gebeurt vrijwel standaard en daarmee is de bruine vloot een blinde vlek in de certificering en het toezicht’, aldus de Onderzoeksraad. ‘Overigens ontbreekt ook bij geaccrediteerde keuringsinstanties vaak specifieke kennis van historische schepen en veilig onderhoud.’

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt namens de overheid toezicht op keuringsinstanties en voert steekproefsgewijs controles uit op schepen. Dit gebeurt echter niet bij (historische) zeilschepen. De Onderzoeksraad in het rapport over de Amicitia: ‘Vanwege capaciteitsgebrek, kennisachterstand en de wens voor een terugtrekkende overheid, blijft overheidstoezicht en handhaving hier achterwege. Doordat de verantwoordelijkheden herhaaldelijk zijn gemandateerd, is een complex systeem ontstaan waarmee de minister van Infrastructuur en Milieu het onafhankelijk toezicht niet op betrouwbare wijze kan waarmaken.’

Aanbevelingen

Het ongeval in Harlingen laat volgens het onderzoeksrapport zien dat een houten mast in vier jaar tijd door kan rotten. Een periode waarin de mast bij meerdere partijen in beeld was, maar waarin niemand oog had voor het verregaande rottingsproces in de kern van de mast. Om de veiligheid van de passagiers te garanderen, is het van groot belang dat de sector een professionele standaard ontwikkelt die aansluit bij het commerciële karakter van de branche. De Raad beveelt schippers en de vereniging voor beroepschartervaart BBZ daarom aan om kennis verder te ontwikkelen en branchenormen op te stellen.

Geaccrediteerde keuringsinstanties worden gewezen op hun verantwoordelijkheid ten aanzien van de certificeringen en het correct toepassen van de wet. Verder krijgen zij de aanbeveling om alle communautaire binnenvaartcertificaten te controleren en een herinspectie uit te voeren op houten masten die langer dan 2,5 jaar geleden gekeurd zijn. Aan de Inspectie Leefomgeving en Transport, de minister van Infrastructuur en Milieu en de minister van Economische Zaken wordt aanbevolen om zich te beraden op het overheidstoezicht op de bruine-vlootsector en te zorgen voor afstemming tussen de betrokken ministeries.

BBZ onderschrijft aanbevelingen Onderzoeksraad

ENKHUIZEN

‘Het is goed dat er nu duidelijkheid is over de oorzaak van het ongeval’, zegt directeur Paul van Ommen van de BBZ, de brancheorganisatie voor de Nederlandse chartervaart. De BBZ onderschrijft de aanbevelingen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) in het rapport ‘Mastbreuk Harlingen’.

Bijna een jaar geleden vielen er drie dodelijke slachtoffers aan boord van het Nederlands charterschip Amicitia. Van Ommen in een persverklaring: ‘Het ongeval heeft groot leed veroorzaakt bij een Duitse familie die te gast was aan boord. De ernst van het ongeval rechtvaardigde een grondig onderzoek. Het net gepubliceerde rapport van de OVV geeft antwoord op vragen over de toedracht en oorzaak van het ongeval en doet concrete aanbevelingen om de kans op herhaling te verkleinen.

‘De branche heeft direct na het ongeval al verschillende acties ondernomen en door het rapport voelen wij ons gesteund in de overtuiging dat we daarmee op de goede weg zitten. In de komende periode zullen we het rapport van de Raad bestuderen om te zien hoe wij onze acties kunnen bijstellen en verbeteren. We zullen daarvoor ook in gesprek gaan met andere betrokken instanties zoals overheden, klassebureau’s en boekingskantoren.’

Kennis delen

De OVV stelt dat niet iedereen over dezelfde kennis van masten of andere belangrijke scheepsonderdelen beschikt. Die conclusie heeft de BBZ ook getrokken, zegt Van Ommen. ‘Het was voor ons reden om te werken aan een structuur waarin de specialistische kennis van traditionele schepen en scheeponderdelen beter met elkaar gedeeld kan worden. Kennis is ruimschoots aanwezig in de BBZ-achterban, maar zal beter ontsloten moeten worden.’
Een eerste concrete actie was de organisatie van de Mast en Mastonderhoud Workshop die afgelopen winter op initiatief van de BBZ is gehouden. De workshop maakt onderdeel uit van een serie die verder uitgewerkt zal worden. Dezelfde structuur zal gebruikt worden om ook andere onderwerpen die met veiligheid en veiligheidsdenken te maken hebben prominent en blijvend op agenda van de vereniging te houden. Op die agenda staan ook de aanbevelingen van de OVV om branchenormen te ontwikkelen en om richtlijnen op te stellen voor gestructureerd onderhoud, aldus de persverklaring van de BBZ.