Russische spionage

Russisch bemanningslid ‘onderzoeksschip’ geeft toe: Noordzeespionage is voor in geval van oorlog

Een internationaal onderzoek werpt nieuw licht op Russische maritieme activiteiten in Europese wateren. Een voormalig bemanningslid van het Russische onderzoeksschip Sibiryakov heeft toegegeven dat de ware missie van deze vaartuigen inderdaad niet onschuldig is: ‘Als je de onderzeese leidingen in geval van oorlog vernietigt, heb je een voordeel.’

Esther Geerts Rotterdam,

Het onderzoeksschip Sibiryakov van boven U.S. National Archives

Het was al eerder bekend dat Rusland met verschillende schepen de Europese zeeën verkennen en ook civiele schepen inzetten voor spionage, waaronder vissersschepen. Een nieuw project onder leiding van Pointer met journalisten van acht verschillende media uit diverse landen deed verder onderzoek, en wist een voormalig bemanningslid van zo’n verdacht schip te spreken. Die vertelde het onderzoeksteam dat Rusland de kritieke infrastructuur vanuit een strategisch oogpunt bekijkt. ‘De directe functie van de onderzoeksschepen is het scannen van de zeebodem en het verstrekken van deze informatie aan het leger.’

Officieel worden de Russische onderzoeksschepen gebruikt voor hydrografisch onderzoek of reddingsoperaties onder het zeeoppervlak.

Morsecode

De Sibiryakov stuurde in juni dit jaar weerrapporten in morsecode vanuit de wateren ten westen van Denemarken, waardoor de locatie van het schip kon worden achterhaald. Het schip voer vervolgens met lage snelheid door de Noordzee, vlak boven de Europipe, een gasleiding tussen Noorwegen en Duitsland. Het onderzoeksteam analyseerde meer dan 1000 onderschepte morsecodeberichten en openbare locatiegegevens (AIS-signalen) van de schepen. In totaal ging het om 428 reizen met schepen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne.

De verdachte activiteiten omvatten ongewoon trage vaarbewegingen, opvallende zigzagpatronen en onverklaarbare stops. Denemarken blijkt het vaakst te worden geconfronteerd met verdachte Russische scheepsbewegingen, met 15 verdachte reizen in de Deense exclusieve economische zone (EEZ), een gebied tot 370,4 kilometer uit de kust van een land. In het Nederlandse zeegebied ging het om zeven gevallen, andere landen waar dit plaatsvond zijn Estland (9), Noorwegen (8), het Verenigd Koninkrijk (9), Finland (4) en Duitsland (2).

De afwijkende scheepsbewegingen hadden vaak plaats in de nabijheid van kritieke infrastructuur. Vermoedelijke doelwitten waren onder meer een duikgebied voor NAVO-onderzeeboten nabij Duitsland, windparken voor de Nederlandse kust en de BalticConnector gaspijpleiding tussen Estland en Finland.

Doel is sabotage

James Appathurai, assistent secretaris-generaal bij de NAVO, waarschuwt voor de ernst van de situatie. ‘Ze brengen al onze kritieke infrastructuur in kaart met zeer geavanceerde apparatuur, met als doel het te saboteren. In het afgelopen halfjaar zien we een stijging van de bedreigingen tegen onze landen, waaronder ook aanvallen op kritieke onderzeese infrastructuur.’

Volgens het zeerecht mogen de Russen vrij door onze EEZ varen en de bodem onderzoeken. Wel zouden verdachte Russische schepen op die momenten worden geschaduwd door marineschepen van de NAVO. Het ministerie van Defensie zei eind vorig jaar al dat het twee nieuwe schepen wil aanschaffen die onder meer Russische spionageschepen op de Noordzee in de gaten moeten houden.

Russisch bemanningslid ‘onderzoeksschip’ geeft toe: Noordzeespionage is voor in geval van oorlog | Schuttevaer.nl
Russische spionage

Russisch bemanningslid ‘onderzoeksschip’ geeft toe: Noordzeespionage is voor in geval van oorlog

Een internationaal onderzoek werpt nieuw licht op Russische maritieme activiteiten in Europese wateren. Een voormalig bemanningslid van het Russische onderzoeksschip Sibiryakov heeft toegegeven dat de ware missie van deze vaartuigen inderdaad niet onschuldig is: ‘Als je de onderzeese leidingen in geval van oorlog vernietigt, heb je een voordeel.’

Esther Geerts Rotterdam,

Het onderzoeksschip Sibiryakov van boven U.S. National Archives

Het was al eerder bekend dat Rusland met verschillende schepen de Europese zeeën verkennen en ook civiele schepen inzetten voor spionage, waaronder vissersschepen. Een nieuw project onder leiding van Pointer met journalisten van acht verschillende media uit diverse landen deed verder onderzoek, en wist een voormalig bemanningslid van zo’n verdacht schip te spreken. Die vertelde het onderzoeksteam dat Rusland de kritieke infrastructuur vanuit een strategisch oogpunt bekijkt. ‘De directe functie van de onderzoeksschepen is het scannen van de zeebodem en het verstrekken van deze informatie aan het leger.’

Officieel worden de Russische onderzoeksschepen gebruikt voor hydrografisch onderzoek of reddingsoperaties onder het zeeoppervlak.

Morsecode

De Sibiryakov stuurde in juni dit jaar weerrapporten in morsecode vanuit de wateren ten westen van Denemarken, waardoor de locatie van het schip kon worden achterhaald. Het schip voer vervolgens met lage snelheid door de Noordzee, vlak boven de Europipe, een gasleiding tussen Noorwegen en Duitsland. Het onderzoeksteam analyseerde meer dan 1000 onderschepte morsecodeberichten en openbare locatiegegevens (AIS-signalen) van de schepen. In totaal ging het om 428 reizen met schepen sinds het begin van de oorlog in Oekraïne.

De verdachte activiteiten omvatten ongewoon trage vaarbewegingen, opvallende zigzagpatronen en onverklaarbare stops. Denemarken blijkt het vaakst te worden geconfronteerd met verdachte Russische scheepsbewegingen, met 15 verdachte reizen in de Deense exclusieve economische zone (EEZ), een gebied tot 370,4 kilometer uit de kust van een land. In het Nederlandse zeegebied ging het om zeven gevallen, andere landen waar dit plaatsvond zijn Estland (9), Noorwegen (8), het Verenigd Koninkrijk (9), Finland (4) en Duitsland (2).

De afwijkende scheepsbewegingen hadden vaak plaats in de nabijheid van kritieke infrastructuur. Vermoedelijke doelwitten waren onder meer een duikgebied voor NAVO-onderzeeboten nabij Duitsland, windparken voor de Nederlandse kust en de BalticConnector gaspijpleiding tussen Estland en Finland.

Doel is sabotage

James Appathurai, assistent secretaris-generaal bij de NAVO, waarschuwt voor de ernst van de situatie. ‘Ze brengen al onze kritieke infrastructuur in kaart met zeer geavanceerde apparatuur, met als doel het te saboteren. In het afgelopen halfjaar zien we een stijging van de bedreigingen tegen onze landen, waaronder ook aanvallen op kritieke onderzeese infrastructuur.’

Volgens het zeerecht mogen de Russen vrij door onze EEZ varen en de bodem onderzoeken. Wel zouden verdachte Russische schepen op die momenten worden geschaduwd door marineschepen van de NAVO. Het ministerie van Defensie zei eind vorig jaar al dat het twee nieuwe schepen wil aanschaffen die onder meer Russische spionageschepen op de Noordzee in de gaten moeten houden.