Hoewel containers natuurlijk heel belangrijk zijn voor de nieuwe haven, is de voornaamste reden voor de samenvoeging de transitie naar de overslag en import van duurzame brandstoffen. Zeebrugge neemt nu al een belangrijke plaats in met de lng-terminal en zal zich in de toekomst gaan richten op de massale import van waterstof. Antwerpen heeft met het grote chemische cluster op haar beurt een grote achterban die met smart op deze nieuwe schone energiedrager zit te wachten. Eén en één is in dit geval drie, zo verwachten de Vlamingen.
De havens van Antwerpen en Zeebrugge gaan daarom samen verder onder één naam: Port of Antwerp-Bruges. Tijdens de buitengewone algemene vergadering van 22 april ondertekenden de twee steden de aandeelhoudersovereenkomst van de eengemaakte havenvennootschap. Donderdag werd dit groot gevierd in het Antwerpse.
De fusiehaven zorgt naar eigen zeggen voor 74.000 directe en 90.000 indirecte jobs en is met een toegevoegde waarde van bijna 21 miljard euro, ofwel 4,5% van het Belgisch bbp, met afstand de grootste economische motor van het land. Verder is het de grootste Europese exporthaven, de grootste haven voor overslag van voertuigen en omvat het het grootste geïntegreerde chemische cluster van Europa.
De woorden ‘groots en historisch’ vielen regelmatig op het podium, waar diverse stakeholders elkaar feliciteerden met deze nieuwe stap. Port of Antwerp-Bruges koestert de expliciete ambitie om de eerste wereldhaven te worden die ‘economie, mens en klimaat verzoent’.
‘Waterstof gaat een grote rol spelen in de energietransitie’, lichtte CEO Jacques Vandermeiren toe. ‘Het is belangrijk dat chemische bedrijven hun CO2-afdruk verlagen. Dat kan prima met waterstof. Dat is hier te maken, maar het is makkelijker en goedkoper om het ergens anders in de wereld te maken waar de zon vaker schijnt en het vervolgens in vloeibare vorm naar Antwerpen te transporteren.’
Pijpleidingen
Die volumes aan importwaterstof worden straks immens, zo verwacht de haventopman. ‘Het moet olie en gas gaan vervangen. Zeebrugge importeert al heel veel LNG. In Antwerpen zitten straks de grote gebruikers van waterstof. Die gaan we bij elkaar brengen via pijpleidingen. Ook in Duitsland zit een chemisch cluster dat om de schone energiedrager zit te springen.’
Tegen 2028 wil Port of Antwerp-Bruges de eerste groene waterstof kunnen ontvangen op haar platform. Daarvoor maakt ze werk van de uitbreiding van de terminalcapaciteit voor bestaande en nieuwe waterstofdragers op beide havensites. Een waterstofpijpleiding tussen de twee locaties en richting het Europese achterland moet ervoor zorgen dat het hele havengebied, en op den duur ook het hele land en een groot deel van Europa gebruik kunnen maken van deze belangrijke drager voor hernieuwbare energie.
Port of Antwerp-Bruges zegt met waterstof haar positie als groene energie-hub te willen verankeren. De fusiehaven zal daarbij tevens inzetten op de afvang, de opslag en het hergebruik van CO2. Met het project Antwerp@C zal in 2025 de eerste 2,5 miljoen ton CO2 worden afgevangen van de havenindustrie. Die CO2 wordt opgeslagen en op termijn hergebruikt als grondstof voor verschillende toepassingen.
Port of Antwerp-Bruges laat weten verder in te zetten op de sterktes van beide havensites en in haar strategie te focussen op containers, breakbulk, ro/ro en chemie. ‘Port of Antwerp-Bruges speelt een cruciale rol in belangrijke goederenstromen en versterkt haar positie als een van de belangrijkste toegangspoorten tot Europa. De eengemaakte haven groeit bovendien uit tot de grootste Europese exporthaven – met 147 miljoen ton per jaar – en is daarmee een absolute wereldspeler’, aldus het havenbedrijf in een toelichting.
‘Als toonaangevende containerhaven– met 159 miljoen ton per jaar – wil Port of Antwerp-Bruges een antwoord bieden op de nood aan containercapaciteit door de wereldwijde groei en de recente ontwikkelingen in de internationale logistieke keten. Parallel aan de uitvoering van het project Extra Containercapaciteit Antwerpen, werkt Port of Antwerp-Bruges aan een Container Plan 22-30 om haar concurrentiepositie te vrijwaren. Ook blijft Port of Antwerp-Bruges investeren in strategische infrastructuur, zoals de Europaterminal in Antwerpen alsook de Nieuwe Sluis en de Maritieme Logistieke Zone in Zeebrugge.’
Door in te zetten op versterking van interconnectiviteit tussen de Antwerpse en Brugse locatie en door schaalvoordelen op het vlak van digitalisering verwacht de fusiehaven bij te dragen aan de efficiëntie, betrouwbaarheid en duurzaamheid van de logistieke keten.
Overbruggen
Een belangrijke troef is volgens het havenbedrijf dat beide havens ‘zeer complementair’ aan elkaar zijn. ‘Zo is Antwerpen sterk in de trafiek en opslag van containers, breakbulk en chemische producten, terwijl Zeebrugge een belangrijke haven is voor ro/ro-verkeer, containerbehandeling en de overslag van vloeibaar aardgas.’
De Ridder toonde zich blij dat de procedures tegen uitbreiding van de containercapaciteit in Antwerpen onlangs zijn ingetrokken. ‘Tegen 2024 steken we de spade in de grond. In 2030 moet het klaar zijn. Tot die tijd kijken we hoe we extra ruimte kunnen vrijmaken om te overbruggen.’
De haven krijgt daarmee in de toekomst een extra getijdendok en kan daarmee haar containercapaciteit met de helft vergroten. De nieuwe terminals kunnen 24/7 geopend blijven.
Groene ambities fusiehaven
Als energieknooppunt ziet Port of Antwerp-Bruges zichzelf als dé plaats waar de energietransitie vorm krijgt. Zo wordt er in het havengebied op grote schaal stroom opgewekt via windturbines en zonnepanelen. Alternatieve energiebronnen zoals waterstof wil de haven straks invoeren en omzetten naar duurzame grondstoffen en brandstoffen voor de chemische sector. Antwerpen is de thuishaven van ’s werelds tweede grootste chemiecluster. Daar komt heel wat warmte bij vrij. Port of Antwerp-Bruges wil de verliezen van industriële restwarmte beperken door het te hergebruiken. Toch beseffen de partijen dat het in Noordwest-Europa onmogelijk is om alle nodige energie lokaal op te wekken uit hernieuwbare bronnen. Daarom liggen er concrete plannen op tafel om waterstof te importeren, geproduceerd met groene energie uit landen waar er wel voldoende zon is.
Waterstofcoalitie
DEME, Engie, Exmar, Fluxys, Port of Antwerp-Bruges en WaterstofNet brengen als industriële spelers en publieke stakeholders hun expertise samen in de waterstofcoalitie. ‘Door het aan land brengen van de energie uit de windmolenparken op zee en de state-of-the-art LNG-infrastructuur is Zeebrugge de ideale locatie voor een groene waterstof-fabriek. Fluxys en Eoly plannen er een fabriek die vanaf 2023 groene waterstof produceert’, aldus het havenbedrijf. Verder moet het NextGen District in Antwerpen een broedplaats worden voor innovatieve, duurzame en circulaire chemie. De voormalige Opel-site van ongeveer 88 hectare krijgt zo een nieuwe bestemming als een nieuwe hub voor circulaire economie. Air Liquide, BASF, Borealis, ExxonMobil, INEOS, Fluxys, Port of Antwerp-Bruges en Total verbinden zich in Antwerp@C om Carbon Capture Utilisation & Storage (CCUS) te onderzoeken. Het doel van dit project is om tegen 2030 de helft van de CO2-emissies in de haven op te vangen met CCUS. Port of Antwerp-Bruges en ENGIE, Fluxys, Indaver, INOVYN, Oiltanking en de Vlaamse Milieuholding (VMH) hebben zich verenigd om duurzame methanol te produceren met het project ‘power-to-methanol’. Methanol is een essentiële grondstof die wordt gebruikt in de industrie.
Tegen 2022 start de bouw van een demofabriek op de site van INOVYN in Antwerpen. De site zal jaarlijks 8.000 ton duurzame methanol produceren door opgevangen CO2 te hergebruiken in combinatie met duurzaam aangemaakte waterstof.
Lees ook: