Een draaimechanisme in de brug heeft het begeven, waardoor de scheepvaart geen doorgang vindt. Voor de herstelwerkzaamheden moet de brug buiten gebruik worden gesteld, wat pas zal gebeuren in het weekend van 18 september. Tot die tijd is de brug alleen beschikbaar voor treinen. Het COV houdt er rekening mee dat de brug tot eind oktober niet kan worden bediend voor schepen.

Spoorbeheerder ProRail zegt de stremming te betreuren en begrip te hebben voor de irritaties van de scheepvaart. ‘De spoorbrug was in onze visie nog in werkende staat voor het spoor- en vaarverkeer’, zegt woordvoerder Aldert Baas. ‘In 2018-2019 hebben we ook nog groot onderhoud laten uitvoeren en verschillende zaken laten verbeteren.’ Dat de reparaties traag verlopen, heeft volgens Baas te maken met de specialisten en het materieel die moeten worden ingezet tijdens de werkzaamheden. ‘Maar we werken zo snel als we kunnen om de calamiteit op te lossen.’ ProRail zegt contact te blijven onderhouden met het COV om tot een passende oplossing te komen.

Spooraquaduct

Voorzitter Erik Schultz maakt zich kwaad over het feit dat het COV al keer op keer heeft aangegeven dat er te veel storingen zijn bij de brug. Per jaar ondervindt de sector zo’n 20 storingen op die locatie. Het samenwerkingsverband vindt dat ProRail de problematiek onvoldoende erkent. Met de huidige stremming is de maat vol. ‘De brug moet niet alleen nu snel gerepareerd worden, maar er moet ook een structurele oplossing komen.’

De provincie Friesland en de gemeente Leeuwarden zijn van plan om de spoorbrug te vervangen met een spooraquaduct. ProRail en het ministerie zijn over dat plan nog terughoudend. Het COV roept op om de knelpunten op het kanaal op te lossen door het aquaduct aan te leggen. Dat wil niet alleen de sector, maar ook een brede coalitie aan partijen uit het bedrijfsleven. ‘Alleen op deze manier kan ook voor de lange termijn de route volwaardig benut worden voor recreatievaart, passagiersvaart en ‘groen’ vervoer over water.’

Belangrijke route

Het Van Harinxmakanaal is een belangrijke doorgaande route voor de binnenvaart in het noorden van het land. ‘Er vaart daar een containerlijn en er varen zand- en grindschepen’, legt Klaas Kattouw, regiocoördinator van BLN-Schuttevaer, uit. ‘Ik schat dat er normaliter dagelijks zo’n 10 tot 15 schepen doorvaren, die nu stilliggen of moeten omvaren.’ De sector en de regio ervaren door de werkzaamheden grote schade. ‘Containerschepen varen volgens een strak tijdsschema en zijn veelal het verlengstuk van de industrie’, schrijft Schultz. ‘Een omvaarroute van slechts enkele uren kan resulteren in het stilvallen van de productie bij een fabriek in de regio. Het stagneren van de dagelijkse aan- en afvaarten zal daarom ook de industrie in de regio raken.’

De brug heeft een doorvaarhoogte van slechts 5,20 meter en moet daarom voor de meeste schepen open. ‘Door de calamiteit en het uiterst trage voornemen de brug te repareren, zijn nagenoeg alle schepen genoodzaakt om te varen’, schrijft het COV. De containervaart naar de MCS-terminal in Leeuwarden moet bijvoorbeeld 3 uur omvaren via Harlingen. Dat omvaartraject heeft echter een beperking, waardoor schepen maar 60% van de ladingcapaciteit kunnen benutten. De stremming kost MCS daarom ruim 25 duizend euro per week.

Geen compensatie

Schipper Jan Snoei van de Ambitie (1675 ton) heeft een originele oplossing gevonden om tijdens de stremming door te blijven varen. Hij neemt 800 ton aan water mee, zodat hij onder de spoorbrug door kan varen. Snoei zegt dat de schippers in het noorden niet eens meer opkijken van de langdurige stremming. ‘Als dit in Rotterdam of Amsterdam zou gebeuren, zou de pleuris uitbreken. Maar in het noorden moeten wij achteraan sluiten.’ Dat, terwijl de schipper zo’n 250.000 ton per jaar vervoert met zijn schip. ‘Wij hebben al gezegd met zijn allen dat we blij moeten zijn als de stremming is opgelost voor de kerst.’ Volgens hem ligt het probleem bij ProRail, niet bij de provincie.

Ook Tjipke Hibma van de Jacobus sr. heeft zijn schip volgeladen met water om onder de brug door te komen. ‘Het is weer lastig. Wij en de containerschepen hebben er veel last van. Je komt er iedere dag wel 2 keer langs, 1 keer vol en 1 keer leeg.’ De schipper heeft aanpassingen aan zijn schip moeten doen om meer ballast mee te kunnen nemen en zo onder de brug door te komen. ‘Bij de provincie zeggen ze: bel naar Rijkswaterstaat. Bel je Rijkswaterstaat, zeggen ze: je moet bij ProRail zijn. Bel je ProRail zeggen ze: tja, het wegverkeer moet ook wel eens omrijden.’

Hibma en de andere schippers krijgen geen enkele compensatie voor de vele uren omvaren. ‘Wij varen voor Spaanse. Die kunnen er ook niks aan doen dat dit nu gebeurt.’ Volgens Hibma zijn de meeste bruggen in de provincie in slechte staat.

Suikerbieten

Ruurd Sijbranda van het ms Wendelien begint deze week met het vervoer van suikerbieten van Hoogkerk naar Texel. ‘Normaal vaar ik dan via Leeuwarden. Maar nu moeten we varen met ballast, wat moeilijk is voor het schip, of omvaren via Den Oever. Maar bij Den Oever is er ook binnenkort ook een stremming, dus moet ik via Kornwerderzand.’ Dat betekent voor de schipper dus minimaal 2 en maximaal 5 uur omvaren.

Vier jaar geleden had Sijbranda ook al last van een gestremde spoorbrug. ‘Toen ben ik er met rechtsbijstand mee bezig geweest. Maar je trekt aan het kortste eind. Ik heb geen zin meer om er wat aan te doen.’

Voor de schippers klinkt een spooraquaduct als een prima oplossing. ‘Wij moeten sowieso altijd een halfuur wachten bij die spoorbruggen. De openingen kunnen niet na elkaar, maar de opening is zo kort dat je het nooit in 1 keer kan doen. Dus je zit altijd vast’, aldus Sijbranda.

Staande Mastroute

Het kanaal is tevens deel van de Staande Mastroute. Door de calamiteit worden dus ook de recreatievaart en de (charter)zeilschepen gedupeerd. ‘Een drama’, noemt Kattouw het. De meeste rondvaartondernemers zitten nog volop in hun najaarsprogramma en hebben boekingen tot na de herfstvakantie.