Van de Beurcht (43) kan vrijuit praten, meldt hij desgevraagd. In tegenstelling tot de vele IHC-werknemers die anoniem of helemaal niet met de pers durven spreken, vanwege onduidelijke clausules in hun arbeidscontract. Van de Beurcht: ‘Als ondernemingsraad vormen wij een autonoom orgaan binnen IHC. De leden zijn vrij om te spreken met wie zij willen. Zolang het niet om bedrijfsgeheimen gaat.’
Dat hij binnen de vakbond FNV actief is als kaderlid, helpt allicht mee. ‘Daarvan heb ik natuurlijk ruggesteun.’ Sinds een jaar werkt hij overigens als HR-businesspartner (schakel tussen het personeel en de bedrijfsleiding) bij IHC.
Angstcultuur
Het scheelt ook dat hij niets binnensmonds hoeft te houden als het gaat om disfunctionerende bestuurders, vernietigend uitpakkende koerswijzigingen, ontslagrondes die de schade verhevigden, verziekte verhoudingen in de bedrijfstop, een angstcultuur in alle lagen van de onderneming en een cultuurkloof tussen grond- en kantoorpersoneel. Het Financieele Dagblad deed hier op 11 juli al een boekje over open. In een uitgebreide reconstructie op basis van uitsluitend anonieme bronnen. Van de Beurcht: ‘Zoals het daarin beschreven staat, is het in grote lijnen gegaan.’ Hij kan het weten, als OR-voorzitter sinds 2014 zat hij dichtbij het vuur.
Dat maakte hem niet vrolijk: de OR heeft als rol toe te zien op het voortbestaan van het bedrijf in het belang van de werknemers. Intussen slinkt het personeelsbestand al jaren. En zonder de reddingsactie van afgelopen april was het einde verhaal geweest. Drie Nederlandse maritieme families – Van Oord (MerweOord), Van der Vorm (HAL) en Huisman (Huisman Equipment) -, de Belgische investeringsmaatschappij AVH (grootaandeelhouder van baggeraar Deme) en het ministerie van Economische Zaken gooiden de reddingsboei uit. Hiermee voorkwamen ze een overname door een Chinees bedrijf. Dat had graag de technologie van de Hollanders in huis gehaald om de huidige commerciële redders niet alleen op prijs, maar voortaan ook op gelijkwaardig technisch niveau te kunnen beconcurreren.
Noodlottig
Aan de redding gingen grimmige jaren vooraf, waarin de ondernemingsraad en de bedrijfstop regelmatig lijnrecht tegenover elkaar kwamen te staan. Van de Beurcht: ‘Het begon met de raad van Adviesbureau McKinsey, in 2014, om de omzet van 1,2 miljard bijna te verdubbelen naar twee miljard euro in 2020. Hiervoor moesten we van een maakbedrijf in een kennisbedrijf transformeren.’
Met de dollartekens in de ogen ontdeed het bedrijf zich daarom vijf en drie jaar geleden van in totaal 750 zogenoemde blauwe boorden (de werklui in hun overalls). In plaats hiervan stroomden de kantoren vol met witte boorden, de mensen die met hun hoofd werkten in plaats van met hun handen. Een noodlottige wissel, analyseert Van de Beurcht achteraf. ‘De kracht van IHC was een complete systeemintegratie van ontwikkeling én uitvoering voor de maritieme industrie. We konden technologische ontwikkelingen op de voet volgen en verder doorontwikkelingen. Hiermee verschaften we Nederland veel werkgelegenheid. De bedrijfstop had veel meer moeten kijken naar onze kracht, onze kernactiviteiten, in plaats van naar voor ons onbekende markten.’
Brandbrief
Mede doordat IHC zijn kennis de laan had uitgestuurd, ging het de jaren erop gierend mis met zijn projecten, stelt de OR-voorzitter. Het beruchtste voorbeeld is het volledig uit de hand gelopen bouwproject van de Spartacus, de sterkste cutterzuiger ter wereld. De bouw ervan, voor baggeraar Deme, heeft al een jaar vertraging opgelopen en kost IHC momenteel bakken met geld. Hetzelfde geldt voor het constructie- en pijpenlegvaartuig Amazon van offshoreaannemer McDermott. Om deze verliesposten te compenseren voorziet het IHC-reddingspakket van april in een pot met in totaal bijna 240 miljoen euro.
De OR zag hoe het bedrijf richting de ondergang schoof en stuurde halverwege 2018 – kort na de tweede ontslagronde – een brandbrief naar de directie. Van de Beurcht: ‘We raakten steeds verder in de schulden. In de brief benoemden we wat er volgens ons fout ging.’
Saloncommunisten
De brief had niet het gehoopte effect. Algemeen directeur (CEO) Dave Vander Heyde en financieel directeur (CFO) Arie Vergunst ontstaken in toorn. ‘Ze namen ons de brief niet in dank af’, formuleert de OR-voorzitter onderkoeld. Naar mening van de directie ondergroeven de blauwe boorden – die binnen de OR nog steeds de meerderheid uitmaakten – met de brandbrief slechts de torenhoge bedrijfsambities, uit zelfzuchtige vrees voor hun eigen toekomst binnen IHC. De raad van bestuur beschouwde de OR in die tijd ‘als saloncommunisten en als een stel notoire dwarsliggers’, schreef Het Financieele Dagblad in juli.
Kil
De frustraties zorgden ondertussen ook voor een cultuurkloof tussen het kantoor- en werkplaatspersoneel. ‘Die kloof heeft Vander Heyde met de toen ingezette strategie veroorzaakt’, stelt Van de Beurcht. Zeker toen de CEO bepaalde dat het kantoorpersoneel evenveel invloed moest krijgen binnen de OR als de werkvloer, dus zonder evenredige verdeling. Het liep zelfs uit op een rechtszaak bij het hooggerechtshof, die de directie won. ‘Dat verdiepte de kloof nog verder.’
Het doet Van de Beurcht zeer. Want de gemoedelijke sfeer van ooit is weg. ‘Als docent op de leerschool van IHC wilde ik jongens kweken wier hart sneller ging kloppen als ze de bedrijfspoort instapten. Ik denk dat het bedrijf werknemers weer als het grootste goed moet gaan zien.’
De sfeer verkilde bij tijden danig tussen OR en directie. ‘Hierdoor verliep de communicatie niet altijd goed. Als OR hielden we het uitgangspunt om te allen tijde in gesprek te blijven, in het belang van het bedrijf.’
Zo bepleitte de ondernemingsraad in 2019 in een visiedocument een hernieuwde focus op de kracht van het bedrijf: de bagger- en offshore-industrie. ‘Dave deed er niets mee.’
Andere sfeer
Eind april vertrok Vander Heyde: een randvoorwaarde in het kersverse reddingsplan. Zijn opvolger, Gerben Eggink, pakte het door Vander Heyde afgeschoten visiedocument van de OR er wél bij, meldt Van de Beurcht. ‘Door deze bestuurder voelen we ons gehoord. We zijn het niet in alles met hem eens, maar daar zijn wij OR voor. We hebben een constructieve verhouding.’
Hij kijkt dan ook tegen zowel de jongste als de aangekondigde saneringsronde anders aan dan tegen die van 2015 – ruim 400 banen, onder CEO Bram Roelse met wie het ook niet lekker liep – en 2017 (zo’n 350 fte). ‘De sfeer onder de werknemers is nu anders. De mensen weten dat IHC dit voorjaar van de afgrond is weggehaald: het was kantje-boord. Deze ontslagen hadden we daarom wel verwacht.’
Krap de helft van de jongste ronde bestaat uit (270) Nederlandse werknemers. De 300 anderen werken op afdelingen in Maleisië, Kroatië, Brazilië en vooral Engeland. De Nederlanders behouden tot eind februari hun inkomen en krijgen hulp bij het zoeken naar een andere baan. Van de 500 man die komend jaar van de loonlijst moeten verdwijnen, werkt een groot deel binnen units die IHC hoopt te kunnen verkopen. Die wisselen dus mogelijk zonder ontslag van werkgever.
Toekomst
Over de toekomst spreekt Van de Beurcht voorzichtig positief. ‘De directie wil vanaf nu zorgvuldig projecten selecteren met redelijke marges, om te kunnen investeren in onderzoek en ontwikkeling.’
Verder splitst de scheepsbouwer voortaan de ontwerpfase en de constructiefase in afzonderlijke projecten op. Dit moet kostbare verliezen door verkeerde inschattingen en (veel) te lage inschrijvingen voorkomen. Van de Beurcht: ‘We willen voortaan eerst samen met de klant diens wensen bekijken en daar een ontwerp van maken. Pas daarna gaan we bekijken of we het project ook voor een concurrerende prijs kunnen bouwen.’
Robotiseren
Ook wil de onderneming inzetting op snelheid en efficiëntie. ‘Als we de bouw van kleine schepen robotiseren, kunnen we ze goedkoper aanbieden en meer orders binnenhalen.’ Bang voor banenverlies hierdoor is hij niet: ‘Een schip is geen massaproduct, zoals een auto. Wel vraagt de verduurzaming en ontwikkelingen richting autonoom varen om meer kennis bij het grondpersoneel. Maar dat speelt bij elk bedrijf.’
Wat Van der Beurcht betreft heeft IHC met de nu ingeslagen weg toekomst. ‘We gaan weer proberen er een gezonde organisatie van te maken. Op lange termijn kunnen we misschien wat uitgroeien naar een groter bedrijf.’
Maar dat IHC ooit weer 3000 werknemers zal hebben, lijkt onwaarschijnlijk. ‘Groei mag niet de drijfveer van de aandeelhouders zijn. Laat ons eerst maar een stabiele organisatie worden, met gezonde jaarcijfers. De vorige aandeelhouders hebben zich teveel gespitst op de geplande omzet van twee miljard die er nooit is gekomen. Het resulteerde alleen in een opeenstapeling van verkeerde projecten. De hele situatie is feitelijk de eigen schuld van IHC.’
Corruptie
De verdenking van corruptie, die eind september in het nieuws kwam, hangt intussen als een zwaard van Damocles boven IHC. Opsporingsdiensten in Nederland en Brazilië onderzoeken of de scheepsbouwer steekpenningen heeft betaald voor zes lucratieve opdrachten voor pijpenleggers tussen 2012 en 2014 – de grootste order ooit voor IHC. Van de Beurchts voorzichtig optimisme wankelt als het onderzoek ter sprake komt. ‘Dat nieuws heeft mij compleet overvallen. Het komt ook op een uiterst ongelukkig moment. Ik wil benadrukken dat het bedrijf onschuldig is, totdat het tegendeel is bewezen. Als dat laatste toch gebeurt, moeten de verantwoordelijken heel hard worden aangepakt. Ik denk namelijk niet dat IHC de gevolgen daarvan zal gaan overleven.’