Het Klimaatakkoord van Parijs in 2015 maakte al duidelijk dat de wereld afscheid moet nemen van fossiele brandstoffen. Maar alom werd aangenomen dat steen- en bruinkool eerst aan de beurt zouden zijn en het nog decennia zou duren voordat het olieverbruik merkbaar afneemt. De tankvaart hoefde zich voorlopig geen zorgen te maken. Maar toen kwam de Coronacrisis. Thuiswerken werd de norm en had meteen consequenties voor het verkeer. De luchtvaart viel terug naar bijna nul, de files op de weg verdwenen als sneeuw voor de zon. De omzet van de tankstations halveerde, waardoor ook de transporten naar de binnenlandse depots aanzienlijk verminderde.

Voorraadtanks vol

Een kleine zes maanden later neemt het lucht- en wegverkeer in Europa weer toe, maar zijn nog lang niet op het oude niveau. Om het populair te zeggen: thuiswerken lijkt ‘het nieuwe normaal’ geworden. Trendwatchers schatten dat 10 tot 15% minder transportbrandstoffen nodig zijn als dit zo blijft. De binnentankvaart krijgt daar een behoorlijke veeg van mee. Daar komt nog bij, dat de voorraadtanks in het binnenland zijn gevuld toen de olieprijs kelderde en nu nog steeds overvol zijn. Al met al is de omzet van veel tankvaartondernemers intussen zo ongeveer gehalveerd. ‘Er is geen markt’, zegt Patrick Kulsen van Insights Global (voorheen PJK International) de belangrijkste trendwatcher van de Rijntankvaart. ‘Er is geen vraag naar product. Duitse raffinaderijen bieden product nu onder de prijs aan. Daar kunnen de importeurs niet mee concurreren, vanwege hun transportkosten.’

Slachtoffer

In de raffinagesector zelf viel in juni al een slachtoffer. Vrij onverwacht werd de Gunvor-raffinaderij in Antwerpen gesloten, na al enige tijd ‘in onderhoud’ te zijn geweest. Daarmee verloor de tankvaart een goede klant, met dagelijkse transporten. Wekelijks vallen circa 25 reizen weg met benzinecomponenten, bestemd voor de blendmarkt in Amsterdam. Hetzelfde geldt voor de stookolie-transporten vanaf de Gunvor raffinaderij.

Ondanks de krimpende vervoermarkt komt op korte termijn nog een flink aantal nieuwbouwtankers in de vaart. Zo lijkt zich een flinke overcapaciteit te ontwikkelen, waar de tankvaart nog lange tijd last van kan hebben.

Spotmarkt

Insights Global peilt de spotmarkt aan de hand van een panel van bevrachters en verladers en toetst deze gegevens bij vervoerders. De prijsgegevens worden gepubliceerd en dienen in de (Rijn)tankvaartmarkt als leidraad. Er zou volgens een anonieme bron in werkelijkheid fors onder dit prijsniveau vervoerd. Naar verluidt worden normaal contracten verhandeld voor 10 tot 15% ‘onder PJK’, oplopende overcapaciteit zou die prijsonderbieding nog verergeren.

Patrick Kulsen wijst er in dit verband op dat het bedrijf geen zicht heeft op de contractprijzen die worden overeengekomen. ‘De vrachten voor bijvoorbeeld een jaarcontract kunnen inderdaad lager liggen.’

Bovendien worden gemiddelde vrachtprijzen gepubliceerd, die liggen dus per definitie hoger dan de laagste prijs. Komt nog bij, dat de Insights Global-cijfers in de rubriek Aan de Reis in de papieren Schuttevaer stammen uit het begin van de week. Op vrijdag, wanneer deze krant bij de abonnees op de mat valt, kan de markt natuurlijk zijn veranderd. De gegevens verschijnen echter eerder op www.schuttevaer.nl en zijn daar dus wel actueel.