Wilhelminasluis Zaandam 11 dagen gestremd

De provincie Noord-Holland stremt de Wilhelminasluis in de Zaan in Zaandam voor alle scheepvaart van dinsdag 1 maart 06.00 uur tot vrijdag 11 maart 22.00 uur. In deze periode worden de drempels in de vaargeul geplaatst en diverse andere werkzaamheden aan de sluishoofden uitgevoerd. De naastgelegen Wilhelminabrug en Beatrixbrug blijven beschikbaar voor wegverkeer.

  • Tijdelijke doorvaartverbreding in zicht

Door Dirk van der Meulen
Voor de scheepvaart zijn gedurende de stremming twee alternatieve vaarroutes beschikbaar over het Noordhollandsch Kanaal. De route via Amsterdam-Purmerend is geschikt tot en met scheepvaartklasse III (schepen 56 meter lang en 9 meter breed, maximale schutlengte 63 meter toegestaan indien schip niet breder dan 6,8 meter) en via Den Helder-Alkmaar tot en met scheepvaartklasse IV (maximaal 86 meter lang en 9,5 meter breed). Om de hinder te beperken heeft de provincie in overleg met de beroepsvaart de bedientijden van de bruggen op zaterdag 5 maart verruimd. Via Purmerend wordt die dag bediend van 7.00 tot 17.00 uur en via Den Helder van 7.00 tot 19.00 uur.

Extra reistijd

‘Gebruik de alternatieve routes’, adviseert Andries de Weerd, regiocoördinator van Koninklijke BLN Schuttevaer. ‘De Zaan is ook bereikbaar via het Noordhollands Kanaal, langs Amsterdam en Purmerend. Deze route is geschikt voor kleinere schepen. Voor grotere schepen is het enige alternatief om via het IJsselmeer-Den Helder-Alkmaar in de Zaan te komen. Dat betekent veel extra reistijd. Via Purmerend is het 6 uur omvaren, via Den Helder 18 uur.

‘Dat is een logistieke opgave voor de bedrijven. Schippers moeten zich ook aan de vaartijdenwet houden. Samen met de gebruikers van de Wilhelminasluis en de provincie hebben we plannen voor deze periode gemaakt. Daaruit kwam naar voren dat de bruggen en sluizen op deze routes langer bediend moeten worden. Dat zijn er in totaal 35 (10 via Purmerend, 25 via Den Helder), die door zes verschillende organisaties worden bediend. Met de provincie, drie gemeenten, Waternet en ProRail hebben we hierover gelukkig afspraken kunnen maken. Daarin werken we goed samen.’

Sommige bedrijven overbruggen deze periode door extra voorraad aan te leggen. Een ander bedrijf benut deze gelegenheid om onderhoud aan de fabriek te plegen. De Weerd: ‘Het wordt een interessante periode! Al was het maar omdat er later in het project een langere stremming aankomt. In die zin kunnen we nu even oefenen.’

Verbreding doorvaart

Door de constructie van de nieuwe sluishoofden verder af te bouwen wordt de in- en uitgang van de sluis breder. Hierdoor kan de huidige breedtebeperking voor de schepen van de grootste klasse (CEMT-klasse Va, max 110×11,40 meter) deels worden opgeheven. Dit levert op korte termijn voordelen op voor de beroepsvaart en de riviercruisevaart.

De verbreding gaat eind april in en is van tijdelijke aard. Zodra de werkzaamheden in de sluiskolk worden hervat, wordt een nieuwe breedtebeperking voor schepen van de grootste klasse van kracht.

Aanvoer sluisdeuren

In de week van 21 tot en met 25 maart worden de vier nieuwe sluisdeuren van 8 x 8 meter per schip aangevoerd. De deuren worden eerst aan de noordzijde en vervolgens aan de zuidzijde van de sluis in de wand van het sluishoofd gehangen. Het scheepvaartverkeer kan tijdens deze werkzaamheden gebruik blijven maken van de sluis.

Na april worden er enige tijd geen werkzaamheden uitgevoerd. In die tijd wordt door het ontwerpteam doorgewerkt aan het nieuwe ontwerp voor de sluiskolk. De Wilhelminasluis is het hele recreatievaarseizoen 2016 beschikbaar.  De werkzaamheden worden waarschijnlijk in het vierde kwartaal weer hervat.

Vaart in de Zaan!

Het vernieuwen van de Wilhelminasluis is onderdeel van het programma ‘Vaart in de Zaan!’, dat tot doel heeft de bevaarbaarheid van de Zaan te verbeteren. In april 2014 is begonnen met de uitvoeringswerkzaamheden aan de Wilhelminasluis, maar in oktober 2015 stuitte aannemer Heijmans op problemen in het nieuwe ontwerp van de Westkade.

Het ontwikkelen van een robuuste ontwerpoplossing kostte tijd, onder meer door het bodemonderzoek dat ervoor nodig was. Over de kosten ontstond discussie tussen aannemer en opdrachtgever. Na Sail Amsterdam zou het werk worden hervat, maar dat moest tot na de jaarwisseling wachten. Door alle uitstel wordt de sluis in schipperskringen inmiddels ‘sluis der zuchten‘ genoemd.

Volgens de oorspronkelijke planning had de sluis voor Sail 2015 klaar moeten zijn. De nieuwe sluis wordt langer, breder en dieper (156 x 14 x 4,70 meter) en is royaal afgestemd op schepen van CEMT-klasse Va. Na de vernieuwing kan een 135-meter schip weliswaar door de Wilhelminasluis, maar de Zaan blijft voorbehouden aan schepen tot 110 meter lengte. Om de vernieuwing van de sluiskolk te kunnen realiseren is een stremming van circa twee maanden voorzien, die een grote impact heeft op de binnenvaart en het bedrijfsleven dat ervan afhankelijk is voor de aan- en afvoer. Die stremming is vooralsnog tot 2017 uitgesteld.

Met vragen over het vernieuwen van de Wilhelminasluis kunnen vaarweggebruikers en omwonenden contact opnemen met het provinciale Servicepunt, via telefoonnummer 0800 0200 600 (gratis) of per e-mail vaartindezaan@noord-holland.nl.

Parallel bouwen en ontwerpen aan Wilhelminasluis

ZAANDAM

De Wilhelminasluis is in 1903 gebouwd op de plek van de vroegere Kleine Sluis en de Duikersluis. In de jaren zestig is direct naast de Wilhelminasluis het Zaangemaal gerealiseerd. In de Westkade van de sluis komen de kademuren van de huidige Wilhelminasluis en het Zaangemaal samen.

‘Dit is een complex geheel’, zegt Ronald Visser, projectmanager van de provincie Noord-Holland. ‘De aannemer heeft te maken met deze bestaande constructies en mogelijk deels achtergebleven ondergrondse constructies van vorige bouwfasen. Dit alles is gebouwd op een ondergrond die onregelmatig is qua samenstelling en onder meer relatief slappe veenlagen bevat. Bovendien wordt de Oostkade deels opgehoogd tot één gelijk niveau over de hele lengte. Dit brengt veranderingen mee in het evenwicht tussen de Oost- en Westkade. Deze krachten kunnen op termijn scheuren in de kadeconstructie veroorzaken en dat is natuurlijk niet de bedoeling. De kadeconstructie moet de komende 100 jaar vooruit kunnen.’

Fixeren huidige kademuren

‘In de nieuwe ontwerprichting houden we nog meer rekening met de kwetsbare omgeving en slappe veenlagen’, legt Visser uit. De oplossing ligt onder andere in hergebruik (deels) en fixeren van de huidige kademuren, zodat de krachten niet doorwerken. ‘We gaan gebruik maken van lichtere opvulmaterialen en passen specifieke technieken toe. Een voorbeeld van zo’n speciale techniek is de VHP-LR paal aan de Westkade. Deze kan dicht bij een bestaande fundering en in slappe grondlagen gebruikt worden.’

Ontwerptijd nodig

Waarom duurt het zo lang tot er een nieuw ontwerp en planning is? Dat is een veel gestelde vraag van bezoekers aan het informatiecentrum Vaart in de Zaan. Projectleider Visser: ‘De aannemer heeft de afgelopen periode aanvullend onderzoek verricht, onder meer naar de belendende panden, en de grondgesteldheid rondom de sluiskolk. Daarnaast is onderzoek verricht naar de sterkte van de bestaande kademuren. Met deze informatie wordt het ontwerp nader uitgewerkt. Daarvoor is ontwerptijd nodig.’

Parallel aan het ontwerpproces gaan de uitvoeringswerkzaamheden gewoon door. De twee nieuwe sluishoofden worden begin 2016 afgerond. Constructief zijn ze dan gereed. De afbouw vindt later plaats. De werkzaamheden aan de sluiskolk volgen naar verwachting in de loop van 2016. De gedetailleerde planning van de uitvoeringswerkzaamheden is op dit moment nog niet helder en wordt volgens Visser bepaald op basis van keuzes in de uitwerking van het ontwerp. (DvdM)