Blij met nieuwe kolk Eefde, maar het had beter gekund

Waarom is er geen spaarbekken aangelegd, zodat de nieuwe sluiskolk van sluis Eefde direct toekomstbestendig zou zijn gemaakt, en waarom is de kolk niet langer zodat een Kempenaar en een 80 meter schip er tegelijk in kunnen schutten? 

Half december werd in Eefde de werking van de nieuwe segmentdeur getest. (Foto Willem Hamer)
  • BLN-ZON: ‘Sluis niet toekomstbestendig’

Door Erik van Huizen

De nieuwe sluiskolk wordt over een paar maanden in gebruik genomen, maar binnenvaartondernemers blijken nu al een aantal suggesties te hebben voor verbeteringen zoals een aanvaarbeveiliging voor de segmentdeuren en twijfel over de veiligheid van de drijvende bolders.

Ria Vrielink van aannemerscombinatie Lock to Twente (L2T) en Koen van Bezu van Rijkswaterstaat begaven zich in de hol van de leeuw en zetten op de jaarvergadering van de afdeling Zuid-Oost Nederland (ZON) van BLN Koninklijke Schuttevaer in Cuijk uiteen hoe het staat met de werkzaamheden rond de nieuwe sluiskolk van sluis Eefde. Volgens Van Bezu was de nieuwe kolk nodig omdat de verwachting is dat het aantal schepen dat de sluis gaat passeren de komende jaren gaat groeien van 12.000 tot 20.000, een groei van een kleine 70%.

Zou de nieuwe sluiskolk niet worden aangelegd, dan zou een vlotte, veilige en betrouwbare scheepvaart in de toekomst niet mogelijk zijn. Met de nieuwe sluiskolk moeten de 45 watergebonden bedrijven achter de sluis vlot kunnen worden bediend, de wachttijd voor de binnenvaart bij de sluis mag straks niet meer dan een half uur bedragen.

Segmentdeur

Van Bezu bleek vooral onder de indruk van de bijzondere segmentdeur die de nieuwe kolk van sluis Eefde heeft gekregen, uniek in Nederland. De deur heeft namelijk een bolling en draait om zijn as weg in de bodem als de sluis open gaat en vanuit de bodem omhoog om de sluis te sluiten. Een voordeel van de deur is dat hij ook tegen de stroom in nog kan sluiten. Ook bij calamiteiten, als water onder hoge druk de sluis binnenstroomt, kan de segmentdeur dicht. Dat is belangrijk voor de veiligheid van het Twentekanaal. Bovendien is dit type deur makkelijk te onderhouden.

De binnenvaartondernemers waren minder onder de indruk van deze ‘unieke’ segmentdeur. Ze komen hem in het buitenland wel vaker tegen. Een meestal wordt dit type deur dan gecombineerd met een soort van aanvaarbeveiliging. Want als de deur onder water is verdwenen, betekent dat nog niet dat de schipper kan gaan varen, de deur is dan nog niet helemaal naar beneden. Een deel van de deur vormt dan nog enige tijd een obstakel voor het schip. Daarom blijven de rode lampen bij de sluis dan ook langer aan dan de schipper als normaal zou kunnen ervaren. Hoe lang het duurt voordat het water helemaal vrij is, is volgens Bezu nog niet bekend. ‘Een exacte tijd hebben we nog niet, we zijn nog bezig met testen en proefschutten.’

Dat de puntdeuren wel een aanvaarbeveiliging krijgen en de segmentdeuren niet, vonden de binnenvaartondernemers vreemd. Ze deden dan ook de suggestie voor slagbomen, een ketting of een andere manier om de deuren tegen een aanvaring te beschermen zoals de signaallampen die op de sluizen van de Moezel staan. Want schippers zijn vrij ongeduldig, wist een van de ZON-leden uit eigen ervaring te vertellen, en niet iedereen zal netjes wachten op de groene lampen. Met alle gevolgen van dien.

Geen spaarbekken

Rijkswaterstaat gunde de bouw van de nieuwe kolk in november 2016 aan aannemerscombinatie Lock to Twente (L2T). L2T is verantwoordelijk voor de voorfinanciering, het ontwerp, de bouw en 27 jaar onderhoud van de nieuwe sluis. Nadat explosieven waren opgeruimd, kon in 2018 worden begonnen met de aanleg. Op 20 april 2020 moet de nieuwe sluiskolk officieel worden geopend waarna de oude wordt gerenoveerd. Maar eerst moeten nog de technische installaties worden ingericht en de cilinders van de deuren worden geplaatst. Dit is een gesloten systeem zodat dit geen onderhoud vergt. Verder moet er nog veel worden getest en worden de voorzieningen en de voorhavens afgemaakt. Omdat de sluis in Eefde ook een toeristisch trekpleister is, komen er op het terrein bankjes te staan, een speeltuin en een amfitheater en worden tien meter hoge bomen geplant. Het bediengebouw, waar straks drie sluismeesters komen te zitten, krijgt een uitzichtpunt op het dak. De sluismeesters vonden het niet zo leuk om mensen boven hun hoofd te hebben lopen, maar de architect besliste volgens Vrielink anders.

De eisen die Rijkswaterstaat stelde aan het ontwerp waren volgens Vrielink groot. Het waren er zo’n 2500 eisen. Ondanks deze vele eisen, lijkt de sluis volgens Marleen Buitendijk van BLN-Schuttevaer echter niet voorbereid op perioden met extreem laag water en is daarom niet toekomstbestendig. Een eis waaraan volgens Buitendijk ieder nieuw kunstwerk zou moeten voldoen. ‘Het zou mooi zijn als er genoeg pompcapaciteit zou zijn om ook waterneutraal te kunnen schutten. Anders heb je in de toekomst misschien een probleem met het vasthouden van het water. Het is daarom jammer dat in het ontwerp hiermee geen rekening is gehouden, bijvoorbeeld met een spaarbekken.’

Maar volgens Vrielink zat in het eerste ontwerp wel degelijk een spaarbekken tussen de beide kolken zodat water terug kon worden gepompt in de sluis. ‘Rijkswaterstaat heeft deze eruit gehaald vanwege de gevoeligheid voor storingen.’

Ietsje langer

Erelid Sander Janssen (ms Factotum) bedankte Rijkswaterstaat voor de nieuwe sluiskolk, maar uitte ook twee punten van kritiek. Zo is de nieuwe kolk volgens Janssen ‘veel te klein’. ‘Waarom is de sluis niet 50 of 60 meter langer gemaakt. Als ik er nu met mijn Kempenaar van 50 meter in kom, dan kan er geen 80 meter schip meer bij.’ Ook plaatste Janssen vraagtekens bij de veiligheid van de drijvende bolders in de nieuwe kolk. Dat vraagt volgens hem om moeilijkheden als je niet precies met nul graden de sluis in komt varen.

Volgens Van Bezu was het uitgangspunt bij het ontwerp van de nieuwe kolk dat deze geschikt zou worden voor klasse Va schepen. De nieuwe kolk wordt hiermee geschikt voor schepen van maximaal 110 x 11,40 meter en een vaardiepte van maximaal 3,5 meter. ‘Een langere kolk was moeilijk in te passen in de omgeving.’

Knokken

Het commentaar van de binnenvaartondernemers en BLN-Schuttevaer op de nieuwe kolk ontlokte aalmoezenier Van Welzenes de vraag in hoeverre Koninklijke BLN-Schuttevaer eigenlijk betrokken is geweest bij de totstandkoming van het ontwerp van de sluis. ‘Het zijn belangrijke zaken waarvoor je niet altijd precies het proces moet aflopen. Neem het initiatief. We knokken als binnenvaart wel, maar op een veel te laag niveau. Nu is het proces niet meer te keren. We moeten volaan vooruit, in Gods naam.’

Maar volgens Rijkswaterstaat heeft de binnenvaart wel degelijk uitgebreid gelobbyd. ‘Ik was hier destijds bij betrokken en Leny van Toorenburg heeft mij regelmatig bestookt met van alles, ook met de opmerking dat de sluis langer moest worden’, vertelde RWS’er Roelof Weekhout.

Regiocoördinator Centraal en Oost-Nederland Fiona Oomen maakte duidelijk dat BLN-Schuttevaer altijd wel betrokken wordt bij het ontwerp van een nieuwe sluis, maar niet tussen de aannemer en Rijkswaterstaat.

Blij met nieuwe kolk Eefde, maar het had beter gekund | Schuttevaer.nl

Blij met nieuwe kolk Eefde, maar het had beter gekund

Waarom is er geen spaarbekken aangelegd, zodat de nieuwe sluiskolk van sluis Eefde direct toekomstbestendig zou zijn gemaakt, en waarom is de kolk niet langer zodat een Kempenaar en een 80 meter schip er tegelijk in kunnen schutten? 

Half december werd in Eefde de werking van de nieuwe segmentdeur getest. (Foto Willem Hamer)
  • BLN-ZON: ‘Sluis niet toekomstbestendig’

Door Erik van Huizen

De nieuwe sluiskolk wordt over een paar maanden in gebruik genomen, maar binnenvaartondernemers blijken nu al een aantal suggesties te hebben voor verbeteringen zoals een aanvaarbeveiliging voor de segmentdeuren en twijfel over de veiligheid van de drijvende bolders.

Ria Vrielink van aannemerscombinatie Lock to Twente (L2T) en Koen van Bezu van Rijkswaterstaat begaven zich in de hol van de leeuw en zetten op de jaarvergadering van de afdeling Zuid-Oost Nederland (ZON) van BLN Koninklijke Schuttevaer in Cuijk uiteen hoe het staat met de werkzaamheden rond de nieuwe sluiskolk van sluis Eefde. Volgens Van Bezu was de nieuwe kolk nodig omdat de verwachting is dat het aantal schepen dat de sluis gaat passeren de komende jaren gaat groeien van 12.000 tot 20.000, een groei van een kleine 70%.

Zou de nieuwe sluiskolk niet worden aangelegd, dan zou een vlotte, veilige en betrouwbare scheepvaart in de toekomst niet mogelijk zijn. Met de nieuwe sluiskolk moeten de 45 watergebonden bedrijven achter de sluis vlot kunnen worden bediend, de wachttijd voor de binnenvaart bij de sluis mag straks niet meer dan een half uur bedragen.

Segmentdeur

Van Bezu bleek vooral onder de indruk van de bijzondere segmentdeur die de nieuwe kolk van sluis Eefde heeft gekregen, uniek in Nederland. De deur heeft namelijk een bolling en draait om zijn as weg in de bodem als de sluis open gaat en vanuit de bodem omhoog om de sluis te sluiten. Een voordeel van de deur is dat hij ook tegen de stroom in nog kan sluiten. Ook bij calamiteiten, als water onder hoge druk de sluis binnenstroomt, kan de segmentdeur dicht. Dat is belangrijk voor de veiligheid van het Twentekanaal. Bovendien is dit type deur makkelijk te onderhouden.

De binnenvaartondernemers waren minder onder de indruk van deze ‘unieke’ segmentdeur. Ze komen hem in het buitenland wel vaker tegen. Een meestal wordt dit type deur dan gecombineerd met een soort van aanvaarbeveiliging. Want als de deur onder water is verdwenen, betekent dat nog niet dat de schipper kan gaan varen, de deur is dan nog niet helemaal naar beneden. Een deel van de deur vormt dan nog enige tijd een obstakel voor het schip. Daarom blijven de rode lampen bij de sluis dan ook langer aan dan de schipper als normaal zou kunnen ervaren. Hoe lang het duurt voordat het water helemaal vrij is, is volgens Bezu nog niet bekend. ‘Een exacte tijd hebben we nog niet, we zijn nog bezig met testen en proefschutten.’

Dat de puntdeuren wel een aanvaarbeveiliging krijgen en de segmentdeuren niet, vonden de binnenvaartondernemers vreemd. Ze deden dan ook de suggestie voor slagbomen, een ketting of een andere manier om de deuren tegen een aanvaring te beschermen zoals de signaallampen die op de sluizen van de Moezel staan. Want schippers zijn vrij ongeduldig, wist een van de ZON-leden uit eigen ervaring te vertellen, en niet iedereen zal netjes wachten op de groene lampen. Met alle gevolgen van dien.

Geen spaarbekken

Rijkswaterstaat gunde de bouw van de nieuwe kolk in november 2016 aan aannemerscombinatie Lock to Twente (L2T). L2T is verantwoordelijk voor de voorfinanciering, het ontwerp, de bouw en 27 jaar onderhoud van de nieuwe sluis. Nadat explosieven waren opgeruimd, kon in 2018 worden begonnen met de aanleg. Op 20 april 2020 moet de nieuwe sluiskolk officieel worden geopend waarna de oude wordt gerenoveerd. Maar eerst moeten nog de technische installaties worden ingericht en de cilinders van de deuren worden geplaatst. Dit is een gesloten systeem zodat dit geen onderhoud vergt. Verder moet er nog veel worden getest en worden de voorzieningen en de voorhavens afgemaakt. Omdat de sluis in Eefde ook een toeristisch trekpleister is, komen er op het terrein bankjes te staan, een speeltuin en een amfitheater en worden tien meter hoge bomen geplant. Het bediengebouw, waar straks drie sluismeesters komen te zitten, krijgt een uitzichtpunt op het dak. De sluismeesters vonden het niet zo leuk om mensen boven hun hoofd te hebben lopen, maar de architect besliste volgens Vrielink anders.

De eisen die Rijkswaterstaat stelde aan het ontwerp waren volgens Vrielink groot. Het waren er zo’n 2500 eisen. Ondanks deze vele eisen, lijkt de sluis volgens Marleen Buitendijk van BLN-Schuttevaer echter niet voorbereid op perioden met extreem laag water en is daarom niet toekomstbestendig. Een eis waaraan volgens Buitendijk ieder nieuw kunstwerk zou moeten voldoen. ‘Het zou mooi zijn als er genoeg pompcapaciteit zou zijn om ook waterneutraal te kunnen schutten. Anders heb je in de toekomst misschien een probleem met het vasthouden van het water. Het is daarom jammer dat in het ontwerp hiermee geen rekening is gehouden, bijvoorbeeld met een spaarbekken.’

Maar volgens Vrielink zat in het eerste ontwerp wel degelijk een spaarbekken tussen de beide kolken zodat water terug kon worden gepompt in de sluis. ‘Rijkswaterstaat heeft deze eruit gehaald vanwege de gevoeligheid voor storingen.’

Ietsje langer

Erelid Sander Janssen (ms Factotum) bedankte Rijkswaterstaat voor de nieuwe sluiskolk, maar uitte ook twee punten van kritiek. Zo is de nieuwe kolk volgens Janssen ‘veel te klein’. ‘Waarom is de sluis niet 50 of 60 meter langer gemaakt. Als ik er nu met mijn Kempenaar van 50 meter in kom, dan kan er geen 80 meter schip meer bij.’ Ook plaatste Janssen vraagtekens bij de veiligheid van de drijvende bolders in de nieuwe kolk. Dat vraagt volgens hem om moeilijkheden als je niet precies met nul graden de sluis in komt varen.

Volgens Van Bezu was het uitgangspunt bij het ontwerp van de nieuwe kolk dat deze geschikt zou worden voor klasse Va schepen. De nieuwe kolk wordt hiermee geschikt voor schepen van maximaal 110 x 11,40 meter en een vaardiepte van maximaal 3,5 meter. ‘Een langere kolk was moeilijk in te passen in de omgeving.’

Knokken

Het commentaar van de binnenvaartondernemers en BLN-Schuttevaer op de nieuwe kolk ontlokte aalmoezenier Van Welzenes de vraag in hoeverre Koninklijke BLN-Schuttevaer eigenlijk betrokken is geweest bij de totstandkoming van het ontwerp van de sluis. ‘Het zijn belangrijke zaken waarvoor je niet altijd precies het proces moet aflopen. Neem het initiatief. We knokken als binnenvaart wel, maar op een veel te laag niveau. Nu is het proces niet meer te keren. We moeten volaan vooruit, in Gods naam.’

Maar volgens Rijkswaterstaat heeft de binnenvaart wel degelijk uitgebreid gelobbyd. ‘Ik was hier destijds bij betrokken en Leny van Toorenburg heeft mij regelmatig bestookt met van alles, ook met de opmerking dat de sluis langer moest worden’, vertelde RWS’er Roelof Weekhout.

Regiocoördinator Centraal en Oost-Nederland Fiona Oomen maakte duidelijk dat BLN-Schuttevaer altijd wel betrokken wordt bij het ontwerp van een nieuwe sluis, maar niet tussen de aannemer en Rijkswaterstaat.