Door Sunniva Fluitsma
Voorzitter Algemeene Schippers Vereeniging (ASV)

Afgelopen week werden we verrast door een actie van ‘handhavers’ op het Merwedekanaal bij Gorkum. Op de plek waar wij lagen te wachten op werk (vermoedelijk moesten we in Limburg laden, maar de klant wist het nog niet zeker) vond men dat we daar twee dagen te lang hadden gelegen. En dus krijgen wij een proces-verbaal, zo is ons medegedeeld. Nu zal men denken: ‘Maar als je er niet mag liggen dan weet je dat je op sancties kunt rekenen.’ Toch ligt het allemaal niet zo simpel.

Bordjes dromen

Vele schippers zullen ze kunnen dromen. De bordjes waarbij duidelijk gemaakt wordt dat je er wel mag liggen, maar niet langer dan 3×24 uur of 7X 24 uur. Waar je, tot kort geleden, mocht liggen als er geen bordje stond, is dat onlangs aangepast: nu mag je nergens liggen tenzij…

Ondertussen zijn op veel plekken, waar we in het verleden ligplaatsen hadden, mogelijkheden weggehaald. De steigers worden niet meer onderhouden, er verschijnt een bordje op: gebruik voor eigen risico, of zelfs ‘verboden ligplaats te nemen’. De loopsteigertjes naar de wal worden niet meer onderhouden of zelfs weggehaald, ligplaatsen zijn ook vaak van particuliere bedrijven en daarmee ontoegankelijk. Zijn ze wel toegankelijk dan staat er een groot hek omheen, zodat je vaak nauwelijks het terrein op of af kunt komen en soms in het weekend opgesloten zit.

Merwedekanaal

De vele nieuwe schepen die er bijgekomen zijn de afgelopen jaren zijn van afmetingen die het allemaal niet makkelijker maken. Maar ook daar zitten mensen op en die mensen moeten ook aan de wal kunnen komen. Daar is kennelijk vanuit de overheid nauwelijks beleid op gevoerd want het ligplaatsentekort is nu al vele jaren een groot probleem en daar wordt weinig aan gedaan.

Men begrijpt wellicht dat als er dan ergens een plek is waar je kunt liggen en die min of meer op de route ligt, men daar gebruik van zal maken. Zo ook op het Merwedekanaal.

We weten allemaal dat die borden waarop staat hoelang je er mag liggen, er gekomen zijn vanuit het idee dat er geen misbruik gemaakt mag worden van ligplaatsen bestemd voor beroepsvaart. Dat betekent dat je wel KUNT handhaven (als je merkt dat zo’n ligplaats op een verkeerde wijze wordt gebruikt, bijvoorbeeld door een woonschip) maar dat je dat niet HOEFT als dat niet nodig of zelfs niet wenselijk is.

Ik zou zeggen dat je het eigenlijk als handhaver ook niet MAG, want in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) kunnen wij lezen: ‘De vrijheid wordt gewaarborgd in Art 12 GW, het EVRM en Verdrag inzake burgerlijke en politieke rechten (BUPO – Verdrag).’

Dat men de vrijheid van de persoon dient te waarborgen, daarbij gaat het om bewegingsvrijheid (komen/gaan) en de vrijheid om woonplaats en verblijfplaats te kiezen. We lezen in Artikel 2.1 Vrijheid van verplaatsing, dat
‘Een ieder die wettig op het grondgebied van een Staat verblijft, binnen dat grondgebied het recht heeft zich vrijelijk te verplaatsen en er vrijelijk zijn verblijfplaats te kiezen.’

Bij Artikel 2.3 staat:
‘De uitoefening van deze rechten mag aan geen andere beperkingen worden gebonden dan die bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de nationale veiligheid of van de openbare veiligheid, voor de handhaving van de openbare orde, voor de voorkoming van strafbare feiten, voor de bescherming van de gezondheid of van de goede zeden of de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen.’

Misbruik voorkomen

Hierbij begrijpen wij dus de borden die een eventueel misbruik zouden kunnen voorkomen. Maar er is hier geen sprake van misbruik, er is ook geen ander schip gedupeerd geraakt omdat daar geen ligplaats meer voor zou zijn.
Maar wij begrijpen helemaal niet waarom je dan niet een stukje verder zou mogen liggen na die 7 dagen, waarom je zelfs het hele Merwedekanaal zou moeten verlaten en je er een week niet meer mag laten zien en dat allemaal wetende dat er genoeg ligplaatsen zijn voor de schepen die er liggen. Dat staat overigens ook nergens als zodanig aangegeven, maar wordt toch op deze wijze door de gezagsdragers geïnterpreteerd.

We weten allemaal dat het geen luxe is om op een ligplaats te liggen. Je ligt er omdat je geen werk hebt of omdat er andere zaken zijn. Sociale zaken zoals de zorg voor ouders of kinderen, ook schippers kunnen ziek worden, willen misschien wel op vakantie, moeten allerlei dingen doen die iedereen moet, maar mogen er kennelijk gewoon niet ‘zijn’.

Alternatieven zijn er niet of nauwelijks en zorgen voor onzinnige leegvaart gedurende vele kilometers en dus ook voor extra uitstoot. Is dat zinvol in een tijd waarbij we toch doordrongen zijn van het feit dat we zuinig met energie om moeten gaan?

Moeilijk maken

We begrijpen helemaal niet, waarom mensen, die vanwege de uitoefening van hun beroep geen keus hebben, op deze wijze het bestaan nog moeilijker gemaakt wordt dan het al is.

Waarom wordt er wel geld uitgegeven om een ‘eenheid’ op te richten die met een autootje met twee man sterk niets anders doet dan langs het Merwedekanaal rijden en foto’s maken van schepen die er liggen, en is er geen geld voor het creëren van de broodnodige voorzieningen zoals huisvuil van schippers ophalen?

Waarom niet de daad bij het woord voegen en niet alleen zéggen dat men de binnenvaart een warm hart toedraagt, maar het ons ook mogelijk maken te kunnen bestaan?

Zo’n proces-verbaal en een boete van 250 euro (‘als je er morgen nog ligt wordt het 1.000 euro’) maakt ons leven niet bepaald vrolijker. En waarom? Er zou een reden kunnen zijn.

Er staat tenslotte in artikel 2.4:
‘De in het eerste lid genoemde rechten kunnen ook, in bepaalde omschreven gebieden, worden onderworpen aan beperkingen die bij de wet zijn voorzien en gerechtvaardigd worden door het algemeen belang in een democratische samenleving.’

Maar dan zouden wij toch wel het algemeen belang van dit handhaven willen weten. Wetten en de uitvoering van wetten gaan veelal over de redelijkheid die alle partijen ervaren. Redelijk is dat je paal en perk stelt aan misbruik van ligplaatsen van de binnenvaart. Onredelijk wordt het als je handhaaft alleen maar omdat je het KAN waarbij geen doel gediend lijkt.

Wij vragen dus om een ligplaatsbeleid waarbij de schippers niet langer gehinderd worden in het uitoefenen van hun beroep, rekening houdend met de speciale omstandigheden die nu eenmaal horen bij de binnenvaart.

Namens de ASV (Algemeene Schippersvereeniging)
Sunniva Fluitsma